Ölkədə qarayara təhlükəsi varmı?
Kənd
Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Dövlət Baytarlıq Nəzarəti Xidməti (DBNX)
Ukraynanın Sumı vilayətində heyvanlar arasında aşkarlanan qarayara xəstəliyinin
Azərbaycana keçmə və xəstə heyvanların ölkəmizə gətirilə bilmə ehtimallarına
aydınlıq gətirib. DBNX-nin mətbuat katibi Yolçu Xanvəli Trend-ə Ukraynada
aşkarlanan xəstəliyin ölkəmiz üçün təhlükəli olmadığını deyib.
O
bildirib ki, Azərbaycana yalnız epizootik vəziyyətin sağlam olduğu ərazilərdən
diri heyvan və heyvan ətləri gətirilir: "Sumı vilayətindən isə ölkəmizə
diri heyvan və heyvan ətləri gətirilmir. Bu məsələ tam nəzarətdə saxlanılır.
Heyvanlar gətirilməmişdən əvvəl həmin ölkədə, daha sonra isə Azərbaycanın
özündə karantində saxlanılır. Fermerlərə yalnız sağlam heyvan verilir".
Qeyd
edək ki, emal müəssisələri Azərbaycana xaricdən iribuynuzlu heyvan ətləri -
çamış, inək, donuz əti və donuz piyi, o cümlədən quş əti gətirirlər. Hazırda
iribuynuzlu heyvan əti Azərbaycana Ukrayna, Gürcüstan və Rusiyadan, camış əti
isə daha çox Hindistandan gətirilir. Xatırladaq ki, Ukraynanın Sumı vilayətində
heyvanlar arasında qarayara xəstəliyinin aşkarlanması ilə əlaqədar Rusiyanın
sərhədlərində əl yükləri ciddi yoxlanılır və həmin yüklərdə aşkarlanan ət
məhsullarının Rusiya ərazisinə keçirilməsinə icazə verilmir. İyulun 6-dan 16-a
kimi Rusiya sərhəddində əl yükündə aşkarlanmış 41 kq ət məhsulları saxlanılıb.
Bəs
görəsən qarayara xəstəliyinin hansı fəsadları var və qarşısını necə almaq olar?
Ümumiyyətlə, xəstəlik insana da yoluxa bilirmi?
Məsələ ilə bağlı DBNX-nin mətbuat
katibi Yolçu Xanvəli ilə əlaqə saxladıq. O
bəzi məsələlərə aydınlıq gətirdi: "İyunun 27-də Ukraynanın Sumı vilayətində
qarayara xəstəliyinin qeydə alınmasına dair xəbər yayılıb. Bu barədə artıq məlumatımız var. Amma biz sözügedən vilayətdən
Azərbaycana nə kəsilmiş heyvan əti, nə də diri heyvan almışıq. Ölkəyə əsasən
Kiyev, Odessa kimi, yəni epizootik vəziyyətin sabit olduğu ərazilərdən ət və
diri heyvan gətirilir. Bu infeksiya sürətlə yayılan xəstəliklərdən olsa da,
qeyd edim ki, Azərbaycan üçün heç bir təhlükə yoxdur. Hər il olduğu kimi, cari
ildə də epizootik tədbirlər planına uyğun olaraq həm iribuynuzlu, həm də
xırdabuynuzlu heyvanlarda və eləcə də cütdırnaqlılar və donuzlar arsında
peyvəndləmə tədbirlərini artıq həyata keçirmişik. Bir daha qeyd edim ki,
hansısa təhlükədən söhbət gedə bilməz. Ümumiyyətlə, ölkədə təkcə qarayara
xəstəliyi ilə bağlı deyil, digər yoluxucu xəstəliklərlə də bağlı epizootik vəziyyət sabitdir”.
"Azərbaycan Camışçılar” İctimai
Birliyinin sədri Akif Fərəcov qəzetimizə
açıqlamasında bildirdi ki, qarayara xəstəliyinə yoluxan heyvanlar məhv
edilməlidir: "İri və xırda buynuzlu mal-qara bu xəstəliyə görə ildə bir dəfə
mütləq peyvənd olunmalıdır. Peyvənd edilən heyvanların xəstəliyə yoluxma riski
olmur. Hazırda xəstəliyin yayılmasına dair məlumatlar verilsə də, hələlik
hansısa təhlükə yoxdur. Xüsusilə xaricdən gətirilən heyvanlara daha çox diqqət
yetirilməlidir. Bu xəstəliyə yoluxan heyvanlar mütləq məhv edilməlidir ki,
digərlərinə yayılmasın. Çünki xəstəlik sürətlə digər heyvanlara yoluxa bilir.
Bu xəstəliyin, həmçinin insana da yoluxma ehtimalı var. Ona görə də mütləq
ehtiyatlı davranmaq lazımdır”.
Tibb üzrə ekspert Adil Qeybulla bildirdi ki, qarayara, yaxud "Sibir xorası” adlı bu xəstəlik adətən
heyvanlarda müşahidə edilsə də, onun insanlara keçmə ehtimalı da var:
"Xəstəliyin yayılmaması üçün xəstəliyə yoluxan heyvanlar adətən məhv edilir,
infeksiyanı məhdudlaşdırmaq üçün digər tədbirlər görülür. Xəstəlik heyvandan
insana və insandan insana keçə bilir və
kifayət qədər ağır infeksiyadır. Təhlükə hiss olunduğu anda bununla bağlı
mütləq sanitar-epidemioloji tədbirlər görülməlidir. Adətən dəridə çibana bənzər
yara əmələ gəlir və bu yara infeksiyanın
keçdiyi yerdir. Daha sonra isə xəstəlik daxili orqanlara yayılmağa başlayır.
Xəstəliyin gizli dövrü iki-üç gündən bir həftəyə qədər uzana bilir. Daha sonra
infeksiya bədəndə ağciyəri, bağırsaqları və digər orqanları zədələyir.
Ümumiyyətlə, infeksiya daha çox heyvani mənşəli olduğuna görə, əsasən vəhşi
heyvanlarda və iribuynuzlu mal-qarada müşahidə edilən təhlükəli bir
xəstəlikdir. İnfeksiya heyvanın limfa düyünlərinə keçir və ölümünə gətirib
çıxara bilir. Həmçinin insanlarda da bu xəsətəlik ölümə səbəb ola bilir.
Xəstəliyin ilkin vaxtında xəstəyə daha çox antibiotiklər vurulur və çoxlu maye
köçürülür. İnfeksiyanın qarşısının alınması üçün bütün tədbirlər görüldükdə,
xəstəlik lokallaşır. Xəstəliyin formasından və aşkar edilmə müddətindən asılı
olaraq diaqnoz da fərqli olur. Lakin mütləq vaxtında müalicə aparılmalıdır.
Müalicə aparılmadıqda isə, dəri formasında 20, ağciyər formasındaa 90-95,
bağırsaq formasında isə 50 faiz ölüm halları müşahidə edilir. Xəstəyə erkən
formada diaqnoz qoyulub müalicə təyin edildiyi zaman onun yaşamaq şansı var”.
Şəbnəm Mehdizadə