Jurnalistika fakültəsində repressiya dövrünə qiyabi səyahət

Bu dəfə tələbələr dərs keçdi, müəllimlər dinlədi

Azərbaycan jurnalistikası uzun və məşəqqətli bir yol keçərək bu günümüzədək öz varlığını qoruyub saxlayıb. Bu tarix müxtəlif dövrlərdə fərqli hadisələrə şahidlik edib. Hansı ki, həmin hadisələr bundan 100 il sonra da yaddaşlardan silinməyəcək. Azərbaycan jurnalistika tarixi bir neçə dövrə bölünür. Hər biri isə özünəməxsusdur. Lakin Sovet dövrünü bizim üçün digərlərindən fərqləndirən, daha ağrılı, acılı bir dövr kimi xatırlamağımıza səbəb olan müəyyən hadisələr olub. Həmin hadisələr haqqında kitablardan, müxtəlif mənbələrdən məlumat əldə etmişik. Amma bu dəfə həmin faciəli dövrü tələbələrin dilindən eşidəcəyik.
Belə ki, Bakı Dövlət Universiteti Jurnalistika fakültəsinin Azərbaycan jurnalistika tarixi (Sovet dövrü) dərsində iştirak etdik. Fənni fakültənin Mətbuat tarixi və ideoloji iş kafedrasının dosenti, əməkdar jurnalist Qərənfil Dünyaminqızı tədris edir. Amma bu dəfə o, yerini tələbələrinə verdi. Dərsin mövzusu "Repressiya dövrünün jurnalistləri və siyasi vəziyyət” idi. Təbii ki, mövzu olduqca genişdir, saatlarla danışmaq mümkündür. Lakin 90 dəqiqədə, yəni bir dərs müddətində tələbələr bu mövzu ətrafında bildiklərini auditoriya ilə bölüşdülər. Dərsdə fakültənin sayılıb-seçilən müəllimləri iştirak edirdi. Əlbəttə, bu müəllimlər qarşısında tələbələrin mətbuatın hansısa dövründən danışması, həmin dövrü əhatə edən informasiyalarla çıxış etməsi olduqca çətin və məsuliyyətli işdir. Ona görə də tələbələrin çıxış zamanı həyəcanlı olduqları hiss edilirdi. Qeyd edək ki, dərsi Jurnalistika fakültəsinin 3-cü kurs tələbələri Ürfət Mirzəyev, Günəş Mərdiyeva və Gülayə Mecid tədris etdi.
İlk çıxışçı Ürfət Mirzəyev oldu. O, repressiya dövründə gedən proseslər və çap edilən mətbuat orqanları haqqında məlumat verdi. Çıxışçı həmin dövr haqqında təsəvvürümüzün yaranması üçün nəşr olunan məqalələrin sərlövhələrinə nəzər yetirməyin kifayət olduğunu qeyd edir: "Məqalələrin başlıqlarına nəzər salmaqla, həmin dövrdə Azərbaycan mətbuatının hansı vəziyyətdə olduğun anlamaq mümkündür. Kollektivləşmənin əleyhinə çıxanlar təqiblərə məruz qalırdılar, onların aşkarlanmasında mətbuat bir növ partiyanın köməkçisi kimi çıxış edirdi. Bu təqiblər xüsusilə də dövrün ziyalı şəxsiyyətlərinə qarşı idi”.

Gülayə Mecid isə həmin dövrdə gedən siyasi proseslərdən, həyata keçirilən islahatlardan söhbət açdı: "İlk olaraq əlifba islahatından danışmaq istəyirəm. 20-30-ci illər arasında əlifba ilə bağlı bir sıra islahatlar olub. Nə üçün əlifba islahatı? Çünki əlifba milli şüura, mənəvi-psixoloji vəziyyətə təsir edən əsas amillərdən biridir. İslahatın həyata keçirilməsinin əsas məqsədi isə rus ideologiyasını təbliğ etmək idi. Hətta Azərbaycan yeganə dövlətdir ki, keçən əsrdə 4 dəfə əlifba islahatı keçirilib. Bu da ölkəmizin istər elm, təhsil, istərsə də mətbuat baxımından geri qalmasına səbəb olmuşdur. Amma buna baxmayaraq, bu gün həm mətbuat, həm də elm və təhsil sahəsində kifayət qədər inkişaf etmiş ölkələr sırasındayıq”.

3-cü çıxışçı Günəş Mərdiyeva isə həmin dövrdə repressiyaya məruz qalan ziyalılar haqqında məlumat verdi. Xüsusilə də Əhməd Cavadın həyat yoldaşı Şükriyyə xanım barəsində qeyd edilənlər olduqca maraqlı idi.
Çıxışlardan sonra tələbələrin hazırladığı, repressiya qurbanlarından bəhs edən videorolik nümayiş etdirildi. Daha sonra isə açıq dərsdə iştirak edən müəllimlər tələbələrin çıxışı ilə bağlı fikirlərini bildirdilər.
Dərsin bitməyinə az qalmış, çıxışçılarla həmsöhbət olub, yaşadıqları bu təcrübə ilə bağlı təəssüratlarını öyrənirik.
Ürfət Mirzəyev artıq ikinci dəfədir ki, belə təcrübə yaşadığını qeyd edir: "Bu mənim ilk sınağım deyildi, ikinci dəfədir ki, tələbə yoldaşlarım qarşısında dərsi mən tədris edirəm. Bizə belə bir şərait yaratdığı üçün başda Qərənfil xanım olmaqla, bütün müəllimlərimizə təşəkkür edirəm. Əslində, bir neçə mövzu vardı, amma tələbə yoldaşlarımızla repressiya dövrünü seçmək qərarına gəldik. Növbəti mərhələdə də bu dövrü araşdırmağı düşünürəm”.

Gülayə Mecid isə bu dövrü araşdırarkən kitablardan və internet resurslarından istifadə etdiyini bildirdi: "Bu mənim auditoriya qarşısında müəllim kimi ilk çıxışımdır. Çox həyəcanlı idim. Bu təcrübə ilə müəllimlərin üzərinə düşən ağır yükün fərqinə vardım. Növbəti mərhələdə 20-30-cu illərdə baş verən siyasi prosesləri tədqiq etmək istəyərdim”.

Günəş Mərdiyeva bu dərsə hazırlaşan zaman repressiya dövrü ilə bağlı geniş məlumatlar əldə etdiyini dedi: "Biz bu dövrü araşdırmaqla bərabər, videoroliklər də hazırlamışıq. İşimizdən böyük zövq aldım. Əgər işimizi zövq alaraq, sevərək etməsəydik, başa çatdıra bilməzdik. Hətta deyərdim ki, qiyabi olaraq o dövrə səyahət etdim. Növbəti mərhələdə isə mətbuatımızın inkişafında əvəzsiz rolu olan "Molla Nəsrəddin” jurnalı ilə bağlı müəyyən məqamları araşdırmaq istərdim”.

Sonda isə Qərənfil müəllimə də tələbələrinin keçdiyi dərslə bağlı fikirlərini bölüşdü: "Mən bu gün bir daha hiss etdim ki, hər sahədə Azərbaycan gəncliyinə güvənmək olar. Ölkəmizdə aparılan islahatlardan da görünür ki, gəncliyimizin çox parlaq gələcəyi var. Sadəcə, biz böyüklər bu yolda onlara kömək etməliyik, estafeti onlara ötürməliyik. Mən əminəm ki, gələcəyin siyasi xadimləri, görkəmli şəxsiyyətləri bu auditoriyada yetişir”.

Günel Azadə