Göydən gələn bərəkət
"Yağış suyundan səmərəli istifadə” təklifi getdikcə
daha da aktuallaşır
Qədim dövrlərdən insanlar yağış suyundan öz
məqsədləri üçün istifadə edirdilər. Yağış suyu həm içməli, həm də məişət
ehtiyacları üçün uyğun hesab olunurdu. Hazırda da dünyanın əksər
mədəniyyətlərində yağış həyatın vacib tərkib hissəsidir. Hətta quraqlıq
bölgələrdə yaşayan bəzi millətlər yağışı ilahiləşdirib, ona xüsusi mərasimlər
təşkil edirdilər.
Lakin müasir dövrdə yağış suyunun faydaları ilə
bağlı fikirlər birmənalı deyil. Sənayeləşmə, çox sayda istehsal müəssisəsinin
meydana gəlməsi, yollarda nəqliyyat vasitələrinin sayının artması və su
keyfiyyətinin xüsusi cihazların köməyi ilə ölçmə qabiliyyəti sayəsində
mütəxəssislər yağış suyunun əvvəllər düşünüldüyü qədər zərərsiz olmadığını
iddia edirlər. Mübahisələr səngimir. Yağış suyunun istifadəsinin tərəfdarlarıisə yekdilliklə yağışın təbiət tərəfindən təqdim olunan heyrətləndirici,
faydalı xüsusiyyətlərdən danışır, hətta kran suyundan daha təmiz olduğunu iddia
edirlər.
Yağışın kənd təsərrüfatı üçün faydaları əlbəttə ki,
çoxdur. Yağışsız yaxşı məhsul əldə etmək mümkün deyil. Məcburi suvarma
vəziyyəti ən azından bir az düzəltsə də, bu vəzifənin öhdəsindən tam gələ
bilməz. Hətta il ərzində yağıntının daha az düşdüyü ölkələrdə əkin sahələri
leysan mövsümündə toplanan sularla suvarılır.
Lakin məişətdəki istifadəsi mübahisəlidir. Bir çox
insan hazırda həm yemək bişirmək, həm də ev ehtiyacları üçün yağış suyundan
istifadə etməyə davam edir - çimir, paltar yuyur və s. Bəzi mütəxəssislər bu
cür istifadənin düzgünlüyünə əmin deyil.
Mütəxəssislər hesab edir ki, bölgədəki çirklənmə
səviyyəsi icazə verilən hədləri aşarsa, yağış suyu təhlükəli hesab olunur.
Ümumiyyətlə, suyun tərkibi və kimyəvi xüsusiyyətləri yağış buludlarının əmələ
gəldiyi yerdən, ətraf mühitin təmizliyindən, küləyin istiqamətindən və s.
amillərdən asılıdır. Buludların bir yerdə dayanmadığını, hərəkət etdiyini
nəzərə alsaq duzlar, tozlar, kimyəvi elementlər, zərərli, zərərsiz kimi nəm və
qatı komponentlərin yenidən paylandığını unutmamalıyıq. Sənayedə inkişaf etmiş
sahələrdən danışırıqsa, əminliklə deyə bilərik ki, yağışın suyunda zərərli
maddələr mövcuddur.
Ənənəvi müalicə tərəfdarları isə "şayiələri” təkzib
edirlər. Onların mübahisələri bu cür suyun istifadəsindəki uzun illərin
təcrübəsinə əsaslanır. Ənənəvi müalicə üsulu kimi istifadə edənlər deyir ki,
yağış suyu cavanlaşdırıcı, müalicəvi xüsusiyyətlərə malikdir. Kran suyundan
daha yumşaqdır, buna görə dəri və saça faydalı təsir göstərir. Tərkibində xlor
və əhəng olmadığı üçün yuyulma və suvarma üçün yaxşı nəticələr verir. Bir
çoxları bunun yalnız kənd yerlərində deyil, şəhərlərdə də zərərsiz olduğunu
iddia edirlər.
Yağış suyu
nədir?
Yağış suyu atmosfer yağıntılarının formasından
biridir. Əsas mənbəyi nəmli torpaq və su hövzələrinin səthlərindən buxarlanan
nəmdir. Yer atmosferində əmələ gələn su kütlələri həqiqətən böyükdür: bir yağış
buludunda bir neçə yüz ton su ola bilər. Buludlar yer səthinə nisbətən
yerlərini daim dəyişdirir və bununla da yalnız nəm və istini deyil, həm də
müxtəlif kimyəvi elementləri, onların tozlarını və duzlarını yenidən paylayır.
Yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi, yağış suyunun
vəziyyəti həmin bölgənin ekoloji vəziyyətindən asılıdır. Ekoloji təmiz
bölgələrdə xüsusilə aprel ayında yağan yağış saf yağış suyu adlanır və faydalı
xüsusiyyətləri mövcuddur.
Saf yağış
suyun xüsusiyyətləri
Saf yağış suyu insan bədəni tərəfindən mükəmməl
şəkildə mənimsənilə bilər, çünki tərkibində zərərli maddələr azdır. Yağış suyu
qidanın daha yaxşı mənimsənilməsinə və həzm olunmasına kömək edə bilər.
Kosmetoloqlar üzünüzü təmiz yağış suyu ilə yumanızı tövsiyə edirlər - bu, kran
suyu ilə müqayisədə dərinin nəm tarazlığını daha yaxşı saxlayır və nəmin daha
uzun müddət saxlanmasına kömək edir. Yağışda gəzmək rahatlamağa, ağır gündən
sonra stressi atmağa və təbiətdən enerji qazanmağa kömək edir. Bunun yalnız saf
yağış sularına aid olduğunu unutmamalıyıq. Bu gün mövcud olan ətraf mühit
şəraitində, yerə düşən, məsələn, 50 mq ağırlığında bir damla yağış suyu, yerə
düşdüyü müddət ərzində təxminən 16 litr havanı yuyur. 1 litr yağış suyu üç min
litr havada olan çirkləri özünə çəkə bilər. Buradan aydın olur ki, yağış
suyunun tərkibi buludun əmələ gəldiyi yer, buranın ətraf mühitin nə qədər
çirkli olduğu kimi amillərdən asılıdır.
Şübhəsiz ki, Yer üzündə nisbətən təmiz yağış suyu
var, lakin bu meşələrdə və dağlarda müşahidə olunur. Şəhərdən uzaqlaşdıqca,
yağış suyu daha təmiz olur.
Bir çox Avropa ölkəsində baş verən atmosfer
yağışlarının artan istifadəsi, su təchizatı probleminə təsirli həll yolu ola
bilər. Yağış suyu torpaq və qayalarla təmasda olmaması səbəbindən bütün digər
mənbələrdən alınan su ilə müqayisədə daha az maddə ehtiva edir. Bir az emal
edildiyi təqdirdə, belə su rasional olaraq istifadə edilə bilər.
Azərbaycanda yağış
sularından istifadə edilirmi?
Bakıya düşən atmosfer yağıntılarından düzgün
istifadə edilməsini vacib sayan alimlər hesab edir ki, paytaxtın əksər
yerlərində yaşıllıqların suvarılması məqsədlə istifadə edilir.
Ekspertlərin fikrinə görə, yolların kənarında
quraşdırılmış suötürücü qurğular vasitəsilə yollara yağan yağıntıları
toplayaraq, onları su anbarlarında saxlamaq olar. Bundan əlavə, hər bir
çoxmərtəbəli binanın damına toplanan və su boruları ilə axan yağış sularını
anbarlara yığmaq mümkündür. Bu anbarlara toplanan suların hesabına yay
aylarında Bakıda yaşıllıqları suvarmaq olar. Bununla da Bakıda içməli suya
30-40 faiz qənaət ediləcək.
Hər halda suyun toplanması, yağış başladığı kimi
dərhal aparılmamalı, ancaq bir müddət sonra atmosferin zərərli komponentlərinin
"yuyulması” lazımdır. İsti hava su toplamaq üçün yararsızdır, çünki havada çox
miqdarda toz var.
Ekologiya və
Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Su ehtiyatlarının idarə edilməsi şöbəsinin müdiri
Mütəllim Əbdülhəsənovbildirib ki, Bakının yeni hazırlanan Baş Planında bu məsələlər aktuallığı ilə
qeyd olunacaq: "Qanunvericilikdə müvafiq dəyişikliklər ediləcək ki, bunu idarə
edən qurum müəyyən olunsun, yağış suları bilavasitə dənizə axıdılmasın,
yığılsın, həmin sudan gələcəkdə istifadə üçün su anbarları tikilsin, su
hövzələri müəyyən edilsin. Yağış sularının idarə olunması ilə bağlı məsələlər
aktualdır və bu istiqamətdə işlər aparılır”.
Yağış suyu ilə bağlı ən maraqlı ixtira isə həmyerlimiz Reyhan Camalovaya
məxsusdur. Reyhan "Hər dəfə bir evi işıqlandır” şüarı ilə yağış suyunu enerjiyə
çevirən cihaz hazırlayıb: "Dünyada milyardlarla litr yağış suyundan düzgün
istifadə olunsa, o zaman ondan potensial enerji kimi istifadə etmək mümkündür.
Bunun üçün "Reynerci” (Rainergy) qurğusunu yaratdıq. Qurğu dörd əsas hissədən:
yağış suyunun kollektoru, su çəni, elektrik generatoru və batareyadan
ibarətdir. Yağış suyu kollektoru su çənini yağış suyu ilə doldurur, su isə
elektrik generatorunun içi ilə böyük sürətlə axaraq elektrik enerjisi yaradır.
İstehsal olunan enerji akkumulyatorlarda toplanır, elektrik şəbəkəsinin
xətlərinə düşən təzyiqi azaldır və ehtiyacı olan icmalara elektrikdən istifadə
etmək üçün əlavə mənbə verir”.
Aygün