Ali təhsili vaxtından tez bitirmək olarmı?

21.06.17 12:00 5179

Bu günlərdə Təhsil Nazirliyinin Aparat rəhbərinin müavini, Elm, ali və orta ixtisas təhsili şöbəsinin müdiri Yaqub Piriyev Trend-ə müsahibəsində bildirib ki, tələbə öz tədris qrafikini düzgün tərtib etdiyi halda, ali təhsil müəssisəsini 4 ildən tez bitirə bilər. Lakin bu şərtlə ki, bir semestrdə tələbənin götürdüyü kreditlərin sayı 40-dan çox olmamalıdır. Bəs görəsən universiteti 4 ildən tez bitirmək təcrübəsi yerli ali təhsil ocaqlarında tətbiq olunurmu? Ümumiyyətlə, bunun hansı müsbət və mənfi tərəfləri var? Mövzu ilə bağlı ekspertlərin rəyini öyrəndik.

Təhsil eksperti Nadir İsrafilov deyir ki, biz Boloniya prosesinə qoşulmuşuq və bu mənada universiteti 4 ildən tez bitirmək faktı Boloniyanın prinsiplərindən biri hesab edilir: "Baxmayaraq ki biz bu sistemə uzun müddətdir qoşulmuşuq, amma təəssüflər olsun ki, yerli ali təhsil müəssisələrində daha çox kreditlə bağlı məsələlərə önəm verilir. Təhsilin bakalavr və magistratura pilləsini vaxtından əvvəl bitirmək, o cümlədən tələbələrə əlavə kredit vermək bizdə gündəmdə deyil. Düzdür, bir neçə ali məktəbdə müşahidələrimə əsasən bir neçə tələbə buna cəhd edib. Əlavə kredit götürməklə təhsilini vaxtından əvvəl bitirmək istiəyən tələbələr olub. Amma o tələbələrə lazımi şərait yaradılmayıb. Bu məsələnin gündəmə gəlməsini ancaq alqışlamaq olar. Hətta orta məktəblərdə də bu təcrübədən istifadə edilir. Biz Boloniya sisteminə qoşulmuşuqsa, onun şərtlərinə də əməl etməliyik. Məsələn, Boloniya sistemində qayıba görə azadolunma məsələsi yoxdur, amma bizdə müəyyən limitlər tətbiq edilir. Bəzi ali məktəblərdə limitin miqdarı uzadılsa da, hələlik Boloniya prosesi tam şəkildə mənimsənilməyib. Ona görə də bu kimi məsələlər getdikcə üzə çıxır və gündəmə gəlir. Ali məktəbi vaxtından tez bitirmək Boloniya prosesinin tələblərindən irəli gələn məsələdir. Bu, tələbənin hüququ kimi orda müəyyənləşdirilib. Bizdə də bu sahədə müəyyən addımlar atılıb. Nazirliyin son açıqlaması da buna bir nümunədir”.

Təhsil Şurasının sədri Əjdər Ağayev deyir ki, əgər tələbə ikinci kursdan başlayaraq yüksək balla oxuyarsa və yuxarı kursdakı bəzi fənləri üstdən dərs alarsa, həmin tələbə dörd illik təhsilini üç ildə tamamlaya bilər: "Bunun üçün universitet tələbəyə şərait yaratmalıdır ki, o, buraxılış imtahanını da verə bilsin. Dünya təcrübəsində belə bir sistem tətbiq edilib. Əsas tələb tələbənin qiymətinin yüksək olması və ayrı-ayrı kurslarda olan fənnləri proqram dairəsində almasıdır. Mən özüm belə bir şeyin şahidi olmuşam. Keçmiş Qafqaz Universitetində bir tələbə 4 illik təhsilini bir il öncə bitirib. O, öz dərslərini əla oxumaqla yuxarı kurslardan dərs götürdü və universitet də buna şərait yaratdı. Əslində bu heç də təzə məsələ deyil. Boloniya prosesinə qoşulandan bəri bu ənənənə mövcuddur. Digər dövlət universitetlərində belə bir sistemin tətbiq edildiyi haqqında məlumatın yoxdur, amma özəl ali məktəblərdə bu təcrübə var. Ən yaxşı yaradıcı və fəal tələbələr bu işin öhdəsindən gələ bilirlər. Tələbə öz işini proqramlaşdıraraq proqramı vaxtında ödəyir və təhsilini vaxtından əvvəl bitirir. Əslində bu, təlimat məsələsidir və hər bir universitetin daxili nizamnaməsində nəzərdə tutulub. Ənənəvi sistemdə isə bu təcrübə yoxdur. Çünki tələbənin qiymətləri təkcə universitetdə deyil, bu sistemə qoşulu olan hər yerdə elektron şəkildə göstərilir. Bakalavrı vaxtından erkən bitirmək tələbənin mobilliyi və aktivliyindən asılı olan bir məsələdir. Qeyd edim ki, bu ənənədən dünya təcrübəsində geniş istifadə olunur. Əgər tələbə kreditini ödəyirsə, təhsilini erkən başa vura bilər. Burada heç bir problem yoxdur”.

Təhsil eksperti Şahlar Əsgərov bizimlə söhbətində bildirdi ki, bu, universitetə, ixtisasa, fənnə bağlı olan bir məsələdir: "Amma universiteti vaxtından əvvəl bitirmək məsələsi bizdə hələlik gündəmdə deyil. Dünya təcrübəsində bu sistemdən istifadə edilsə də, bizdə hələlik tələbələr təhsilini adətən dörd ilə bitirə bilir. Lakin digər ölkələrin ali məktəblərində üç il, üç il yarımlıq bakalavr təhsilini alan tələbələr var. Amma bizdə hər universitetdə bu məsələyə fərqli yanaşma var. Bu kimi məsələlər universitetin daxili nizamnaməsi əsasında təyin olunur. Təbii ki, təhsili axtından əvvəl bitirməyin müsbət tərəfləri çoxdur. Bakalavrı erkən bitirən tələbə magistr təhsilini ala və yaxud istehsalat təcrübəsinə daha erkən qoşula bilər. Bununla yanaşı, tələbə öz gələcək planlarını da sadələşdirə bilir”.

Şəbnəm Mehdizadə