Zibili hara ataq?
Səhərlər işə gələndə yolum Elmlər Akademiyası metro stansiyası
tərəfdən düşür. Əgər yolda əlimdə hansısa bir tullantı olsa, onu atmağa zibil
qutusu tapılmır. Zahid Xəlilov, Bəxtiyar Vahabzadə küçələrini misal olaraq qeyd
edə bilərəm.
Tələbələrin çox olduğu, ofislərin, yemək məkanlarının
yerləşdiyi bir ərazidə zibil qutuları çox azdırsa, deməli, o tullantıları yerdə
görməyimiz ehtimalı böyükdür. Elə görürük də. Universitetdən o qədər tələbə
çıxdığı halda, yaxınlığında zibil qutusu yoxdur. Bu problem təkcə qeyd etdiyim
küçələrdə yaşanmır. Şəhərin bir çox yerlərində bu problem var.
Zibili yerə atmayıb, zibil qutusu gəzənlər də olur,
tullantı atmağa qutu görməyəndə yerə, ağacların dibinə atan da. Amma "təmiz şəhər”
istəyiriksə, elə hər yerdən başlamalıyıq. Onu da deyim ki, hətta tullantı
qutuları olmayan ərazilərdə yerləşən çox az qisim obyektlərin giriş hissəsində zibil
qutusu var, bəzilərində isə adi kağız qutular qoyulub ki, zibillər yerə
atılmasın. Amma bu, yetərli deyil. Müəyyən məsafədən bir, zibil qutusu olsa,
tullantıların yerə atılması halı da azalar. Bəs bu işləri kim görməlidir? Bakı
Şəhər İcra Hakimiyyətinin Mənzil Kommunal Təsərrüfatı
Birliyi, yoxsa obyektlərinin qarşısında sahibkarlar özləri?
Suallarımıza cavab tapmaq üçün Bakı Şəhəri İcra
Hakimiyyətinin mətbuat xidməti ilə əlaqə saxlamağa çalışdıq. Amma mətbuat xidmətindən
iki gün ərzində zənglərimizə cavab verən olmadı. Mənzil
Kommunal Təsərrüfati Birliyindən zənglərimizə gec də olsa cavab verildi. Amma
bildirildi ki, onlarda mətbuatla işləyən şəxs yoxdur, ancaq mühasib bizə kömək
edə bilər. Müsahib də iki iş günü ərzində zənglərimizə cavab vermədi.
Millət vəkili
Musa Quliyev"Kaspi”yə açıqlamasında bildirdi ki, bu iş şəhər icra hakimiyyətinin Mənzil Kommunal Təsərrüfatı Birliyinin, bir də bələdiyyələrin
vəzifələridir: "Təmizliyə onlar cavabdehlik daşımalıdırlar. Çünki bələdiyyələr
də, şəhər icra hakimiyyəti də təmizliklə əlaqədar vergi yığırlar. Hər ay
kommunal verginin içərisində zibilin atılması, yığılması və təmizliyin təmin
olunması ilə bağlı vergi yığılır. Ayrı-ayrı müəssisə və obyektlər də öz əhatə
dairəsinə aid olan yerləri təmiz saxlamalıdırlar. Bu onların mənəvi vətəndaş
borcudur. Amma hüquqi cəhətdən bu, şəhər idarəsinin və bələdiyyə sisteminin vəzifəsidir”.
Bələdiyyə məsələləri üzrə ekspert Vüqar Tofiqli deyir ki, bələdiyyələrin səlahiyyətində bu xidmətin göstərilməsi var. Amma bu xidmət tam
olaraq da bələdiyyələrə aid deyil: "Qanunvericilik bələdiyyələrə öz tərkiblərində
MMC yaratmağa, yaxud əhaliyə hansısa bir xidmət göstərməyə imkan verir. Elə bələdiyyələr
var ki, onların tərkibində mənzil-kommunal xidmətinin göstərilməsi ilə bağlı
xüsusi idarə, şöbə, yaxud sektor var. Bunun heç bir problemi yoxdur. Sadəcə
olaraq, Bakıda Mənzil Kommunal Təsərrüfatı Birliyi olduğundan müəyyən bələdiyyələr
o xidməti göstərmirlər. Ətraf qəsəbələrdə, şəhərdən kənar yaşayış məntəqələrində
və s. fəaliyyət göstərə bilirlər. Amma bu fəaliyyət Mənzil Kommunal Təsərrüfatı
Birliyinin işinə bir yardım xarakteri daşıyır. Qaraçuxur, Suraxanı, Xəzər
rayonu, Binəqədi kimi yerlərdə həmin xidmət sahəsi icra başçısının sərəncamı ilə
bələdiyyələrin səlahiyyətinə verilib. Mərkəzi hissələrdə, obyektlərin qarşısında
tullantı qutularının yerləşdirilməsi Mənzil Kommunal Təsərrüfatı Birliyinin səlahiyyətində
olan məsələdir. Qanunla belədir ki, hər hansı bir xidmətin göstərilməsini icra
hakimiyyəti strukturu bələdiyyəyə verə bilər. Üstəlik, büdcədən həmin xidmətin
həyata keçirilməsi üçün ayrılan vəsaiti də bələdiyyəyə verə bilər”.
Ekoloq, "EcoArt” layihəsinin müəllifi
Toğrul Bayramlı bizimlə söhbətində
bildirdi ki, tullantı probleminə iki tərəfdən yanaşmaq lazımdır. Amma problemin
böyük hissəsi tullantı qutularının olmamasından yaranır: "Ekologiyanı qorumaq
üçün tullantı məsələsinə həssas yanaşmaq lazımdır. Tullantı bizdə ciddi
problemdir. 30-40
faiz problem vətəndaş məsuliyyətindədir. O mənada ki, bəzən tullantı üçün
qutular qoyulsa da, onlar yenə yerə atırlar. Yaxud insan zibili yerə atmaq istəmirsə,
uzun bir yol gedib zibil qutusuna atacaq. Amma vaxtı, imkanı olmayanlar da var.
Buna görə də 60-70 faiz problem tullantı qablarının olmaması ilə bağlıdır. Bunu
şəhərin müxtəlif yerlərində hər birimiz müşahidə edirik. Bəzən olur ki, hansısa
bir kağızı, yaxud hansısa tullantını atmaq üçün yol boyu xeyli məsafə qət etsəm
də, tullantı qutusu tapmıram. Məcbur olub cibimə qoyuram ki, harda tullantı
qutusu olsa, ataram. Uzun bir məsafə gedib tapmayanda unuduram, beləcə cibimdə
yığılıb qalır. İndi də cibimdə atmağa qutu tapmadığım kağızlar var”.
T.Bayramlı deyir ki, tullantı qutularının sayının
çox olması problemi müəyyən qədər azaldacaq: "Dediyim ki, insanların məsuliyyətli
olması da önəmlidir. Amma tullantı qutuları insanların daha çox olduğu məkanlarda
mütləq olmalıdır. Bir də zibil qutuları sıradan olmasa, yaxşı olar. Kreativ
ideya ilə qutuları fərqli formada, hər kəsin diqqətini çəkəcək tərzdə hazırlasalar,
qutunun görünüşünə görə də zibili ora atanlar olacaq. Mənim layihəm əsasən bu
istiqamətdə idi. Zibil qutusu olduğu halda tullantıların yerə atılması ilə
bağlı. Üzərində kreativ rəsmlər olan zibil qutuları ilə əhalinin diqqətini çəkirdik
ki, zibili yerə yox, ora atsınlar. Amma bu, bir nəfərin görəcəyi iş deyil. Hər
kəs məsuliyyətli olmalıdır”.
Aygün Asimqızı