Zamanı necə idarə edək?
Vaxtın
düzgün idarə olunması həyatımızda, karyeramızda mühüm önəm kəsb edir. Buna görə
də, vaxtımızı boşuna xərcləməkdənsə, prioritetlərimizə fokuslanmalıyıq. Bəs
bunu necə edək? Effektiv vaxt idarə edilməsi nədir?
Zaman
insan tərəfindən yaradılan bir anlayışdır. Keçmiş, gələcək və indi yoxdur. Biz
onu ağlımızda yaradırıq. Ümumi vaxt zonaları qurur və buna uyğun hərəkət
edirik. Danışarkən belə, işlədəcəyimiz sözlərin vaxtı olmalıdır. Çünki uğurlu
olmaq üçün bir şeyin nə vaxt baş verəcəyini müəyyənləşdirməliyik.
Həftədə
168 saat var. Bəs biz bu saatları ehtiyaclarımızı ödəyəcək şəkildə qarşılaya
bilirikmi? Təəssüf ki, YOX.
Zaman nə qədər
vacibdir? Qiyməti varmı?
Tez-tez "zaman
pula bərabərdir” kimi ifadələr işlədilir. Zamanla bağlı aşağıdakı ifadələrə
diqqət edin:
Bir ilin dəyərini son imtahandan keçməmiş tələbədən
soruşun.
Bir ayın dəyərini vaxtından əvvəl doğuş edən bir
anadan soruşun.
Bir həftənin dəyərini bir həftəlik qəzetin
redaktorundan soruşun.
Bir saatın dəyərini görüşməyi gözləyən sevgililərdən soruşun.
Bir dəqiqənin dəyərini qatarı, avtobusu və ya təyyarəni
qaçıran birindən soruşun.
Bir saniyənin dəyərini qəzadan sağ çıxandan
soruşun.
İnternetdə
axtardıqda 1 saniyə ərzində sağ qalan insanların şəkillərinə baxa bilərsiniz. Hətta
bir saniyə belə bu qədər qiymətli ikən, zamanın nə qədər dəyərli olduğunu təsəvvür
edə bilərik.
Bir insanın vaxtı, ortalama, necə keçir?
Bir həftə
168, bir gün 24 saatdır. Ortalama, bir insanın bu 24 saatı necə keçirdiyini
araşdıraq:
Gündə
orta hesabla, yatmaq üçün 8 saat, makiyaj, təraş, təmizlik və s. iş üçün təxminən
1 saat, səhər yeməyi, nahar, axşam yeməyi, kiçik qəlyanaltılar gündə 3 saat, təxminən
hər gün 2 saat, xüsusən də meqapolislərdə gəzmək üçün istifadə edirik. Günün
12-13 saatını da iş rejiminə sərf edirik.
Ümumilikdə,
gündəlik işlərin bir günü 23 saat çəkir. Özümüzə cəmi bir saat qalıb. Bununla
birlikdə, hesab-fakturaların ödənişi, bank növbələri, xəstəxana, hava şəraiti,
buraxılmış nəqliyyat vasitələri, vaxtında işləməmələr, lazımsız telefon
danışıqları və s. o bir saatı da aparır. Səhər 1 saat erkən qalxmaq, gecə 1
saat gec yatmaq, kiçik qəlyanaltılar götürmək və yolda yemək, vaxt
qazandırırmış kimi görünsə də, bunlar həyat keyfiyyətini azaldır.
Vaxtdan səmərəli istifadə etmək
Vaxt
planlaşdırması yazılı şəkildə edilməlidir. Tədqiqatlara görə, yazılan planlar həm
həvəsləndirici, həm də yadda saxlamaq üçün daha yaxşı həll üsuludur. Vaxtın
idarə edilməsində müəyyən məsələlərə diqqət yetirmək lazımdır.
Məqsədlər:
Dəqiq olaraq nə etmək istəyirsən? Məqsədlərimiz gündəlik, həftəlik, aylıq və
illik dövrlərdə necə formalaşır? Buna görə, hədəfləri əvvəlcədən dəqiqləşdirmək
lazımdır.
İllik planlar: Günlər həftələr, həftələr aylar, aylar illərlə
qovuşduğundan, bir ildə ediləcək vacib işləri müəyyənləşdirmək lazımdır.
Həftəlik və gündəlik planlar: Həftəlik cədvəl hazırlamaq bizə günləri daha dəqiq
təyin etməyə kömək edir. Gündəlik planlar saatlardan səmərəli istifadəni təmin
edir. Bütün planlar yazı ilə edildiyi üçün unutma riski aradan qalxır.
Prioritetlər: Saat, gündəlik, həftəlik, aylıq və ya illik bir
proqram hazırlamağı planlaşdırırıqsa, bu istiqamətdə prioritetlər müəyyən edilməlidir.
Vaxt itirən vampirlər nələrdir?
Zaman vampirləri: Bu, nəzərə alınmalı ən vacib məqamlardan biridir.
Çünki bu, həm motivasiyaya təsir göstərir, həm də vampir kimi ovucda qalan məhdud
vaxtı istismar edir. Qurduğumuz bir proqrama sadiq olsaq da, bunun qarşısını
ala biləcək bir sıra amillər var.
Telefon zəngləri: İşimiz və xüsusi problemlərimizə görə gün ərzində
telefon danışıqları olmalıdır. Ancaq lazım olanlardan başqa, sadəcə, dedi-qodu xarakterli
telefon danışıqları həm büdcəyə ziyan vurur, həm də vaxt itkisidir. Digər tərəfdən,
demək olar ki, hər kəsin smartfonu var.
Bu baxımdan sosial media və internet cib telefonlarımız qədər bizə yaxındır. "Facebook”,
"Tvitter”, "Youtube”, "İnstaqram” və s.
Sosial mediaya
nə qədər vaxt ayırırsınız? 10 dəqiqəlik fasilələr zamanı mobil telefonunuzu
qucaqlamaq vacibdirmi? Sosial mediaya sərf etdiyiniz vaxtı diqqətdə
saxlamalısınız.
Görüşlər və Yazışmalar: Əgər əvvəlcədən müəyyən edilməyibsə, görüşlər vaxt itkisidir. Yazışmalar iş həyatında çox
vacib bir yerə malikdir. Korporativ elektron poçtlar, sənədlər, müqavilələr, şəxsi
sənədlər, hesab-fakturalar və s. Onları mütəşəkkil, qruplara bölmək lazımdır.
Zehni
sakitlik motivasiyanı artırır. Çirkli bir iş masası işinizə mane olacaq. Gözləriniz
və başınız yorulacaq, əşyalar sizi yayındıracaq. Amma bunu aradan qaldırmaq
üçün də masanızı gündə 5 dəfə silmək lazım deyil.
Qeyri-müəyyənlik və təxirə salınma: zamanın ən çox udulan vampirlərindən biridir.
Qeyri-müəyyənlik hədəf qoymamaq və qısamüddətli planlar qurmaqdan irəli gəlir.
Bunlara riayət etsəniz, zamanınızı düzgün idarə edə bilərsiniz.