Bakı 25°C
Yeni işə və kollektivə necə uyğunlaşmalı? - Araşdırma
İş həyatına yeni qədəm qoyan hər
bir gənc kimi mən də bir sıra çətinliklər yaşadım. Kollektivə uyğunlaşmaq, rəhbərlə
davranış qaydalarına fikir vermək və bu kimi məsələlərdə çətinliklərlə
üzləşirdim. Ən əsası, sual verməkdən, fikrimi bildirməkdən çəkinirdim.
Düşünürdüm ki, fikirlərimi düzgün ifadə edə bilmərəm və yanlış anlaşılaram. Ona
görə əlaqə qurmaqda, addım atmaqda tərəddüd edirdim.
Təbii ki, zamanla bu tərəddüdləri
aşıb kollektivlə uyğunlaşa bildim. Əlbəttə burada rəhbərliyin və kollektivin də
rolu böyük oldu. Əslində, iş həyatına yeni başlayan bir çox gəncin iş mühitinə,
kollektivə necə uyğunlaşmaqla bağlı qarışıq sualları çox olur. Bu dəfəki
yazımızda əsasən bu suallara aydınlıq
gətirməyə çalışacağıq.
Hər şirkətin
yazılmayan, amma hamının qəbul etdiyi qaydaları var
Peşəkar idarəçi və biznes konsultant Fəxri Ağayev deyir
ki, yeni işə başlayan gənc hamı ilə tanış olmalı, amma məsafəni gözləməli,
dərin səmimiyyətə girməməlidir: "Yeni işə başlayan gənc iş yoldaşları ilə ünsiyyətdə
özü haqqında məlumatlar verərkən, çox şəxsi mövzulara girməkdən çəkinməlidir.
Çünki bu, daha sonra müzakirə mövzusu ola bilər. Şirkətdə gördükləri haqqında da
fikir və ya rəy bildirməməyə çalışmalıdır. Rəhbərə və digərlərinə kimin hansı məlumatı
necə çatdıracağı bilinmir. İş saatlarını işi öyrənmək üçün maksimum effektiv
keçirməklə bərabər, işdən sonra da işlə əlaqəli məlumatlar əldə etməlidir. İş
yerində məlumatlı, bilik və təcrübəsi olan insanlara yaxın olmaq, onlardan
səmimi şəkildə dəstək almaq və bunu etməkdən çəkinməmək lazımdır. Yeni işçi
birmənalı şəkildə şirkətdə qəbul edilmiş konkret geyim tərzinə riayət
etməlidir. Təbii ki, hər şirkətin yazılmayan, amma hamının qəbul etdiyi
qaydaları var. Şəxsi prinsip və fəlsəfəyə, ümumi etik qaydalara zidd olmadığı
halda, bunlara uyğun davranmaq mütləqdir”.
Müsahibimiz gəncin rəhbərlə münasibətinə də diqqət
etməli olduğunu deyir: "Nə olursa, olsun məsafə qorunmalıdır. Rəhbərin sizinlə
zarafat etməsi, sizin də onunla eyni tərzdə zarafat edə biləcəyiniz anlamına
gəlmir. Rəhbərin zamanına hörmət edin. Danışacağınız mövzu haqqında qısa və
konkret məlumat verməyi bacarın. Rəhbərin yanına problemlə gedərkən, ən azı 3
fərqli həlli yolunu da düşünmək lazımdır”.
Ruhdan
düşmək olmaz
F.Ağayev ilk iş yerinin gənc üçün hansı əhəmiyyətə
malik olmasından da danışdı: "İlk iş yerinin əhəmiyyəti insanın qarşılaşdığı
vəziyyətləri dəyərləndirməsinə birbaşa bağlıdır. Təcrübənin pisi və ya yaxşısı
olmaz. Vacib olan düşdüyümüz vəziyyətdən özümüz üçün fayda götürə bilməyimiz və
nəticə çıxarmağımızdır. Birinci iş yerinin
uğurlu olması sözləri də nisbi anlayışdır. Pis təcrübə belə, təcrübədir. İlk iş
yeri uğursuz olubsa, ruhdan düşmək olmaz və daha yaxşısını axtarmaq
lazımdır. Daha yaxşısını tapa bilmək
üçün isə insan özünün də daha yaxşısına uyğun olub-olmadığını gözdən
keçirməlidir”.
"Mümkün qədər
xoş görünmək vacibdir”
Azərbaycan
Dəmir Yolları QSC-də İnsan Resursları İdarəsi, Planlaşdırma və İşə qəbul
şöbəsinin mütəxəssisi Abid Səmədov bildirir ki, yeni iş yerində ilkin təəssürat çox
mühümdür. Bunun üçün də iş yerinə vaxtında gəlmək, həmçinin geyim formasına
xüsusi fikir vermək lazımdır: "Bir çox şirkətdə xüsusi geyim forması yoxdur,
ancaq yenə də mümkün qədər xoş görünmək vacibdir. Təbii ki, hələ müsahibə və ya
işə qəbul prosesi zamanı bir çox namizəd potensial işəgötürən haqqında detallı
araşdırma aparır. Və mümkün qədər çox məlumat əldə edirlər, hansı ki, bu
məlumatlar gələcəkdə namizədin çalışacağı şirkətə və mühitə daha tez
uyğunlaşmasında kömək olur”.
Hər iş
yerində qiblə fərqli ola bilər
Mütəxəssis deyir ki, hər bir şirkət və ya qurumun
"qibləsi” fərqlidir. Rəhbər və işçilərlə davranışda müəyyən prinsiplərə diqqət
etmək lazımdır: "Bir çox gənc ilk dəfə işə başladığı iş yerində rahat hərəkət
etməkdən, insanlarla ünsiyyət qurmaqdan çəkinir. Ancaq gənc dostlar bu həyəcanı
üstündən atmaq üçün bacardıqları qədər səmimi şəkildə həmkarları ilə tanış
olmağa, ünsiyyət qurmağa, özünü tanıtmağa çalışmalıdır. İşə başladığı şirkətdə
daha təcrübəli əməkdaşlarla söhbət etməli, şirkət, tərkibindəki idarə və
şöbələr haqqında daha çox məlumatlı olmağa cəhd göstərməlidir”.
Müsahibimiz gəncin yeni iş yerindəki mühitə tez
uyğunlaşması üçün rəhbərliyin üzərinə düşən funksiya haqqında da danışdı.
Bildirdi ki, ümumiyyətlə, şirkətlər və ya dövlət qurumlarında işə başlayan yeni
işçilər üçün bu şirkətlərin İnsan Resursları şöbəsinin məsul şəxsləri
tərəfindən xüsusi "Orientasiya proqramı” tərtib olunur: "Və onlar üçün xüsusi
bir təhkimçi (mentor) təyin edilir. Şirkətlərdə yeni işçi işə başlamadan ən azı
bir gün əvvəl müəyyən hazırlıq işləri görülür və şirkət əməkdaşları bu barədə
mail vasitəsilə məlumatlandırılır. Ümumiyyətlə, bu prosesi belə sıralaya bilərik:
əməkdaşlara yeni işçi barədə məlumatın göndərilməsi; yeni işçiyə şirkət və
çalışacağı şöbə haqqında məlumatın verilməsi; gənci iş planı və adaptasiya
proqramı ilə tanış etmək; işçini onun üçün təyin olunmuş təhkimçi (mentor) ilə
tanış etmək; adaptasiya proqramının qiymətləndirilməsi”.
"Aha,
savadsız işçi gəlib”
Psixoloq
Nizami Orucov deyir
ki, yeni işə başlayan gəncin kollektivdə qarşılaşdığı problemləri şərti olaraq
iki hissəyə bölmək olar: peşəkarlıq və və ünsiyyət: "Peşəkarlıqla bağlı problemlər
birbaşa gəncin iş öhdəlikləri ilə, ikincisi isə həmkarlarla ünsiyyətlə
bağlıdır. İşə başlayan gənclərin böyük əksəriyyəti suallar verməyə utanıb,
çəkinirlər. Çünki bəziləri sualları ilə ətrafdakıları bezdirəcəklərini
fikirləşirlər. Digərlərinə isə elə gəlir ki, əgər sual verirsə, onun haqqında
"Aha, savadsız işçi gəlib” deyə düşünəcəklər. Amma həqiqətdə bu, belə deyil.
Hər kəs başa düşür ki, şirkətin iş özəlliklərini öyrənmək üçün suallar
verilməli və bu suallar işin peşəkar tərəflərinə aid olmalıdır. Köhnə işçilərdən
məsləhət istəyin. Onlar sizə kömək etməyə özləri sevinəcəklər, eyni zamanda,
psixoloji baxımından onların rəğbətini qazanmış olacaqsınız”.
Öz haqlarını
müdafiə etməkdən çəkinməsinlər
Psixoloq gənclərin iş yerində davranış qaydası
məsələsinə də toxundu: "Bizə ən ucuz başa gələn və hər şeydən baha
qiymətləndirilən xüsusiyyətlərdən ən başlıcası məhz ədəbdir. Hər bir sağlam
düşüncəli insan başa düşür ki, yeni kollektivə daxil olmağa kobudluqdan,
aqressiyadan, təhqirlərdən başlamaq olmaz. Həmçinin ilk zamanlarda, hər kəsi
tam tanımadıqları üçün zarafat edərkən, diqqətli olsunlar. Vaxtı çatana qədər
kəskin mövzuların müzakirəsindən yan keçməyə çalışsınlar. Kollektivdə hər kəsin
hörmətini qazanmaq üçün xoşməramlı və ədəbli olmaqda fayda var. Lakin ədəbli
olmaqla yanaşı, yeni kollektivdə öz haqlarını müdafiə etməkdən də çəkinməsinlər.
Onların konkret iş öhdəlikləri, müəyyən iş şəraiti, otağı, yeri var və bunlara
kənar şəxs müdaxilə edə bilməz”.
Müsahibimiz deyir ki, bəzən ofisdə köhnə işçilər
yeni gələnləri əlavə "işlərlə” yükləyir, onlardan qarşılıqsız şəkildə hansısa
texnikanı, maddi məmulatları götürürlər. Bu kimi hallara hazır olmaq lazımdır:
"Yeni işçi ən başdan rəhbərlikdən öz işinin konkret nədən ibarət olduğunu
soruşmalı və bunu edə bilməsi üçün nələrə malik olduğunu dəqiqləşdirməlidir.
Bütün bunları dəqiqləşdirdikdən sonra o, rahatlıqla köhnə işçilərin hansısa
"xahişlərini” rədd edə bilər. Təbii ki, bunu edərkən də ədəbini qorumalı, lakin
eyni zamanda cavabını birmənalı etməlidir”.
Psixoloq qeyd etdi ki, bir çoxları üçün ilk iş yeri
onun sonrakı karyerası baxımından olduqca əhəmiyyətli olur. Əgər ilk təcrübə
mənfi olubsa, sonrakı dövrlərdə insan uğursuzluqlarla dolu yol keçə və ya bunun
tam əksi də baş verə bilər. İlk iş yerində topladığı təcrübə mənfi olsa da,
buna əhəmiyyət vermədən iş yerini dəyişib, uğur qazanan insanlara da rast
gəlmək olar. İstənilən halda, hər şey ancaq təcrübə ilə əldə edilir. Mən
gənclərə belə bir tövsiyə verə bilərəm ki, karyera qurmaq, öz işində uğurlu
olmaq istəyənlər lazımı bilikləri əldə etməklə yanaşı, tələbəlik illərindən
təcrübə toplamağa çalışsınlar. Öz ixtisasları üzrə işləməyə tələbəlik
illərindən başlayanlar digərlərinə nisbətən daha uğurlu olurlar”.
Günel Azadə
