Vizit kartı təbəssüm olan şəhər - Fotolar
Türkiyənin Kastamonu şəhərinə qış
aylarında getmək turizm mövsümü üçün bəlkə, o qədər də uyğun sayılmır.
Baxmayaraq ki, İlqaz dağ xizəkçilik turizmi bu əyalətdə inkişaf edib, ancaq çoxları
bu bölgəyə yaz və yay aylarında gəlməyə üstünlük verir. Əgər Türkiyənin bu şimal
şəhərində indi günəş isitmirsə, nə etməli? Onda təbii ki, bu əyalətə səfər etmək
üçün mühüm bir səbəb olmalıdır. Əlbəttə, əgər TÜRKSOY (Türkdilli Ölkələrin
Beynəlxalq Mədəniyyət Təşkilatı) Kastamonunun 2018-ci il üçün mədəniyyət paytaxtı
elan etməsinin yekun tədbirini, təşkilatın 25 illik yubileyini və TÜRKSOY-a üzv
ölkələrin mədəniyyət nazirlərinin toplantısını keçirirsə, bundan gözəl səbəb
ola bilməzdi.
Kastamonu şəhərinə İstanbuldan hər gün təyyarələr uçsa da, hava
şəraiti bəzən sərnişinləri, təyyarə reysinin ləğv olunması xəbəri il üz-üzə
qoyur. TÜRKSOY-un Kastamonu şəhərində keçiriləcək yekun konfransına qatılmaq üçün
etdiyim səfər zamanı eyni problemlə üzləşdim: həm gedişdə, həm gəlişdə - İstanbul-Kastamonu reysi ləğv
olundu. Kastamonu istiqamətinə uçuşların ləğvi deyəsən adi hala çevrildiyindən,
yerli əhali tərəfindən o qədər təəccüblü qarşılanmasa da, konfransda iştirak
etməli olan dəvətliləri az qala çaşbaş saldı.
Kastamonu təyyarəsinə minik
bileti əldə etmək istəyən yolçular sırasında konfransa dəvət alan üzv
dövlətlərin nümayəndələrinin də olması Türk Hava Yollarını uçuşu Ankaraya
dəyişməyə yönəltdi. Ankara ilə Kastamonu arasındakı məsafəni - əlavə 3-4 saatlıq
yolu da avtobusla qət edərək nəhayət evliyalar şəhərinə gəlib çatdıq. Şəhər paytaxt
Ankaradan 265 km,
İstanbuldan 522 km
məsafədə yerləşir. Ölkənin bütün ərazilərinə avtobus marşrutları həyata
keçirilir. Üstəlik, özəl şirkətlərin həyata keçirdikləri reyslər komfortu ilə
seçilir.
Uzun
tarixi bir yol
TÜRKSOY bu balaca
və tarixi şəhəri 2018-ci il üçün Türk
dünyasının mədəniyyət paytaxtı elan edəndən sonra Kastamonunun sorağı təkcə
bütün türkdilli ölkələrə deyil, həmçinin dünyaya yayılıb. Şəhərin tarixi
paleolit dönəminə söykənib. Türkiyənin tərkibində olana qədər uzun tarixi bir
yol keçib. Eramıza qədər 1-ci əsrdə Roma imperiyası tərəfindən zəbt
olunub, 4-cü əsrdə Bizans imperiyasının
tərkibində olub, 1070-ci ildə Kiçik Asiyanın əksər şəhərləri kimi türklər
tərəfindən, sonra Teymur tərəfindən zəbt edilib. 14-cü əsrə qədər yunan adını –
Kastamon adını daşıyıb. Türkiyənin mədəniyyət və turizm naziri Mehmet Nuri Ersoyun
konfransda dediyi "Kastamonu Türk şəhər
mədəniyyətinin canlı şəkildə yaşandığı şəhərdir. Köklərimizdən gələn dəyərlərimizin
qorunduğu müstəsna şəhərlərimizdən biridir” fikirləri həm də şəhərin şərəfli
tarixindən xəbər verir. TÜRKSOY
tərəfindən il boyu keçirilən tədbirlərdə isə şəhər təkcə öz tarixini tanıtmadı,
digər türk xalqlarının mədəniyyət və incəsənətinə də güzgü tutdu.
Kastamonunun
simvolu
Hava yağışlı olsa da, bu, fürsət tapıb şəhəri tanımaq istəyimə əngəl
ola bilmədi. Şəhərin tarixi mərkəzlərini, köhnə, sanki indi uçub-dağılacaq
təsiri bağışlayan evlərin sıralandığı küçələri dolaşdım. Yeni tikililər də az
deyil. Əhalinin əsas hissəsi türklərdir. Az sayda türkmənlər də Kastamonu
əyalətində yaşayır və əsasən kənd təsərrüfatı ilə məşğul olurlar. Gəzə-gəzə Saat
qülləsinə qalxıram, üzərində Türkiyə bayrağının dalğalandığı Kastamonu qalasına
uzaqdan boylanıram. Osmanlı dövrünün ilk məscidlərindən olan Nəsrullah Camisinə
(1506) baş çəkirəm. Şəhərin gəzib-görməli yerləri isə az deyil. İlica Şəlaləsi,
Kənd Tarixi Mzeyi, Sənan bəy Camisi, Kure Dağları Milli Park, İlqarini mağarası
və s. tarixi yerləri var. Şəhər, Türkiyədə məscidlərin sayına görə birinciliyə iddia
edə bilər.
Qoxusu aləmi bürüyən, xüsusi reseptlə hazırlanan "Çəkmə halva”
satılan dükanların qarşısından keçəndə satıcıların "əl yapımı” deyərək,
halvadan dadmağa dəvət etmələri adama xoş gəlir. Kastamonu sarımsağı isə demək
olar ki, əksər dükanların qarşısında satılır. Ölkə ərazisində ikinci yeri tutan
və əkinçiliklə fəal inkişaf edən vilayət, bir çox əsrlər əvvəl Paflagoniya,
yəni "sarımsaqları qoxulayan insanlar" adlanırdı. Burada yetişən
sarımsaq bu gün bölgənin sakinlərinin qüruru, hətta Kastamonunun simvolu kimi
təqdim olunur. Kiloqramı 18-19 lirəyə satılan sarımsağın festivalı da
keçirilir. Məşhur Kastamonu ürünləri – siyəz bulğuru, düyülər, sucuqlar və s.
satılan kiçik dükanlar sıralandıqca, bu qədim şəhərin mətbəx mədəniyyəti ilə
yaxından tanışlıq yaranır.
Kastamonu Universiteti də bölgədə çox məşhurdur. 2006-cı ildə yaranmasına baxmayaraq ,qarşıya
qoyduğu məqsəd dünya universitetləri sırasına daxil olmaqdır. Auditoriyalarında
24 mindən çox tələbənin oxuduğu universitetdə Azərbaycandan da gənclər az
deyil.
Təbəssüm -
Kastamonunun vizit kartı
Birinci Dünya Müharibəsində şəhərin bütün kişiləri, hətta uşaqları
cəbhəyə yollanıblar. Buna görə də, yerli qadınlar bütün ənənəvi kişi işlərini
öyrəniblər. Bundan başqa, 1919-cu ildə Kastamonuda qadınların ilk mitinqi keçirilib
və orada bütün qadınları ərlərinə dəstək verməyə çağırıblar. Bu hadisə
Kastamonuda keçirilən bütün tədbirlərdə örnək kimi danışılır.
Şəhərin sakinləri söhbət etməyə maraqlıdırlar. Üzlərinin təbəssümü -
Kastamonunun vizit kartıdır. Küçədə, mağazada, kafedə, oteldə... qonağın üzünə
gülümsəyirlər. Dilini başa düşməsələr belə, mimikandan istəyini öyrənməyə
çalışırlar. Deyirlər ki, bu təbəssüm Şeyx Şabani Vəlinin yaşadığı dövrlərdən
əmanətdir. Ona görə ,şəhərin şüarı - "Gəlişiniz gülə-gülə, gedişiniz gülə-gülə,
hər işiniz gülə-gülə” sözləridir. Bu kəlam təkcə dillərdə əzbər deyil, şəhərin
küçələrində də şüara çevrilib.
Sakinlərin dolanışıqları əsasən kənd təsərrüfatı məhsullarındandır.
Qiymətlər isə o qədər də ucuz deyil. Alış-veriş etdiyim mağazada "inflyasiyadan
sonra burada da qiymətlər qalxdı” deyən satıcı endirim etmək istəmədi. "Hər
malın üzərinə cəmi 1 lirə pul qoyuruq” dedi. Ona görə, nə illah etsən də,
satıcılar satdıqları malın qiymətində endirim etmək fikrində deyillər. Əyalət iqtisadiyyatının
əsasını kənd təsərrüfatı məhsulları təşkil edir ki, bu da vilayətin ümumi
gəlirlərinin 40% -i deməkdir. Əsas gəlirləri ağac məmulatından hazırladıqları
məhsullar, balıqçılıq, heyvandarlıqdandır. Onlar yalnız halvalar deyil,
həmçinin çeşidli cemlər, ballar, giləmeyvə şərbətləri, bəhməzlər və s.
hazırlayır və bazara çıxarırlar.
"Şimali Türkiyənin İveçrəsi”
Kastamonuya "Şimali Türkiyənin İveçrəsi”
də deyirlər. Şəhər turizmin
inkişafında maraqlıdır. Türkiyənin yamyaşıl bölgələrindən biri
olan Kastamonu ekoturizmi ilə də məşhurdur. Əhatə olunduğu dağlarını
landşaftına görə İsveçrənin Alp dağları ilə müqayisə edirlər. Turistlər
bu şəhərə həvəslə gəlirlər. Zəngin tarixi və mədəniyyəti, dadlı və fərqli
mətbəxi insanları bu yerlərə cəlb edir. Kastamonu şəhərinin dağ kurortları da
turistlər üçün cəlbedicidir. İlqaz dağ xizəyi
turizmi xeyli məşhurdur. Əyalətin təbiəti yüngül qış və isti yay havası
arasında paylaşır. Şəhər ətrafında termal su mənbələri hələ qədim zamanlardan
məlumdur. Mənbələrin ətrafında uyğun qiymətlərə otellər tapmaq olur. Avtomobil
icarə edib əyalətin ucqarlarına gedən turistlər də var.
Mədəni-tarixi,
dağ idmanı, velosiped gəzintisi, safari, at yarışları, qolf, balıqçılıq,
ekstremal turizm növlərinə maraq az deyil. Şəhərdəki otellər də turistlərin ciblərinə
görə dəyişir. 37-155 AZN arasında dəyişən otellər qonaqları gülərüz personal və
peşəkar xidmətlə qarşılayır. Pansionat tipli otellər də var. Qastranomik turizmin həvəskarları da az deyil. Kafe və
lokantalarda peşəkar aşpazlar bişirdikləri yeməklərlə müştərilərə xoş
sürprizlər edirlər. Əsrlərdən bəri qoruyub saxladığı dəyərləri ilə
Kastamonu qürur duyur.
İnsanlarının rahatlıqla küçələrində gəzişdiyi,
mehribanlıqla qonaqlara "xoş gəldiniz”
dediyi şəhərdə qonaq olanlar da məmnunluq duyurlar. Yalnız bu şəhərlə yaxından
təmasda olandan sonra onun, Türk dünyasının Mədəniyyət Paytaxtı seçilməsinin
səbəbini daha yaxşı anlamaq olur. Qonaqlar bu şəhəri gəlişlərində olduğu kimi,
gedərkən də gülə-gülə tərk edirlər...
Təranə Məhərrəmova
Kastamonu-Bakı