Uydurma tarix, uydurma soyqırımı
Kökündə saxtakarlıq, riyakarlıq, xəyanət, özününküləşdirmə,
əxlaqsızlıq, oğurluq ehtiva edən, əslində erməni havadarları üçün türk
dünyasına qarşı "güclü silah” olsa da, qondarma nəzəriyyədən başqa bir şey
olmayan "erməni soyqırımı” tarixi istilah kimi XX əsrin əvvəllərində
yaranmasına baxmayaraq, tarixi kökləri xeyli əvvələ gedib çıxır.
Erməni "mütəfəkkirləri” və "tədqiqatçılarının” ərsəyə gətirdikləri
uydurma tarixdən fərqli olaraq, real tarixə nəzər salsaq görərik ki, XIX əsrin sonlarına yaxın Osmanlı
İmperiyasında ən mühüm problemlərdən biri "erməni məsələsi” olub. Qondarma
erməni məsələsi Qərb dövlətlərinin Osmanlı dövlətini zəiflətməyə və daxili
işlərinə müdaxilə etməyə başladığı dövrdən sonra gündəmə gəlib. "Erməni
soyqırımı” dünyanın hansı coğrafi ərazisində yaşamağından asılı olmayaraq,
bəşəriyyətə 200 ildən bəri zorla qəbul etdirilən "böyük Ermənistan” yaratmaq
məqsədinə xidmət edən, erməni "mütəfəkkir və tədqiqatçılarının” yalanlarından
və uydurulmuş illüziyalarından başqa bir şey deyil.
Rusların, fransızların və ingilislərin təhriki ilə xəyanət
1877-1878-ci illər
rus-türk müharibəsində məğlub olan Osmanlı İmperiyası Şərqi Anadolunun bir
hissəsini təzminat olaraq Rusiyaya verməli olub. Bəsrə körfəzi və Hindistanda
müstəmləkələrini itirmək qorxusuna düşən İngiltərə bundan sonra sürətlə Şərqi
Anadoluda konsulluqlarını açmağa başlayıb. Ardınca da həmin ərazilərə
protestant missionerlərini yerləşdirib. Şərqi Anadoluda erməni dövləti qurmaq
niyyətində olan ingilislər mətbuatda həmin ərazini "Ermənistan” adlandırıblar.
Beləliklə, həmin vaxtdan Qərb dövlətləri tərəfindən silahlandırılan və terror
yolunu seçən erməni dəstələri Türkiyə ərazisində ardı-arası kəsilməyən
üsyanlara başlayıb.
30 sentyabr 1885-ci ildə
erməni terror təşkilatının bir qrup silahlı fəal üzvü İstanbulun Qumqapı
məhəlləsində polisə qarşı silahlı "müqavimət” göstərib. Nəticədə polislər və
erməni millətindən olmayan mülki əhali arasında ölənlər olub. Erməni
terrorçuları və tərəfdarlarının əməlləri nəticəsində şəhər 3 gün ərzində iflic
vəziyyətə düşüb. Durğunluq illərində və Osmanlı imperiyasının süqut etdiyi
dövrdə ermənilər türk dövlətçiliyinə, türk soyuna qarşı rusların, fransızların
və ingilislərin təhriki ilə xəyanət yolu tutaraq, 1890-cı ildən 1914-cü ilə
kimi, yəni I Dünya Müharibəsi başlayanadək Türkiyə ərazisində kütləvi erməni
üsyanları qaldırıblar. Elə həmin səbəbdən də 1915-ci ildə Osmanlı dövləti
daxilində nankor ermənilərin soyqırımı deyil, deportasiyası haqda qərar
verilib.
Yenə də tədqiqatlara dayanaraq tarixə nəzər salaq: Osmanlı İmperiyası
ərazisində erməni millətçilərin azlıq təşkil etdikləri bölgələrdə türk və kürd
əhalini işgəncələrə məruz qoyaraq, qətlə yetirdikdən sonra kəndləri yandırıb,
dağlara çəkildiklərinin şahidi oluruq. Terror dəstələrinin əvvəlcədən
hazırladıqları plana görə, bütün baş verən qanlı hadisələrdən qəzəblənmiş
müsəlmanlar guya "zavallı və yardıma ehtiyacı olan” ermənilərə hücum
edəcəkdilər. Bunun nəticəsində isə Rusiya və digər güclü dövlətlər Türkiyəyə
təzyiq edərək, ermənilərə müstəqillik və Şərqi Anadoluda muxtariyyət verməyə
məcbur edəcəkdilər. Sonda isə müsəlman əhali "yeni Ermənistan” dan ya öz
istəkləri ilə, ya da zorla
köçürüləcəkdilər. Ermənilərin bu xisləti barədə hələ 1808-сi ildə fransız
utopik sosialisti Şarl Furye yazırdı: "Ermənilər özlərinə xas olan
saxtakarlıqlarını böyük ustalıqla gizlədə bilirlər. Qarşılarındakı şəxsləri
saxtakarlıq və riyakarlıqla inandıra bilirlər...”
Fransız mütəfəkkiri Dyümonun araşdırması nəyi sübut edib?
Soyqırımı bir millətin
hər hansı bir dövlət tərəfindən etnik və dini baxışlarına görə fiziki olaraq
məhv edilməsi siyasətidir. Genosidi digər cinayətlərdən fərqləndirən xüsusiyyət
isə onun şüurlu şəkildə və müəyyən niyyətlə törədilməsidir. Fransız hüquqşünası
Henri Donnedi de Farbes soyqırımı cinayətini irqi nifrət zəminində hər hansı
bir ölkədə insanlıq əleyhinə törədilmiş cinayətlərdən biri kimi şərh edib.
Əslində ermənilərə qarşı heç bir soyqırımı baş verməmişdi. Bu xəstə
təxəyyüllü, saxtakar erməni "tarixçiləri”nin "böyük Ermənistan” dövlətini yaratmaq
üçün müəyyən məqsədlərə çatmaq naminə uydurduqları, olmayan bir
"soyqırımı”dır.
1885-ci ildə tanınmış alman jurnalisti Vilhelm Libknext "Forverst”
qəzetində erməni hərəkatını erməni terror təşkilatlarının fəaliyyətinin
nəticəsi kimi səciyyələndirərək, müsəlman əhaliyə qarşı aparılan təbliğatın
gücləndiyini də vurğulayırdı. Tiflisdə nəşr olunan "Mşak” erməni qəzetinin
redaktoru erməni yaraqlı dəstələrinin ərzaq anbarlarına basqın etdikləri,
siyasi qətllər törətdikləri vaxtda müsəlmanlara yaşadıqları torpaqlardan çıxıb
getməyi, "Ərəbistan səhralarına köçməyi” təklif edirdi.
Tanınmış fransız mütəfəkkiri Dyümon "erməni soyqırımı” ilə bağlı
Fransa və İngiltərə Daxili İşlər Nazirliklərinin arxivlərində saxlanılan
sənədlər üzərində apardığı tədqiqatlara görə ermənilərə qarşı heç bir soyqırımı
törədilmədiyini, əksinə erməni terrorçuları tərəfindən həyata keçirilmiş qanlı
və faciəli hadisələr zamanı hər iki tərəfin zərər çəkdiyini təsdiqləyib.
Dyümona görə, I Dünya müharibəsi zamanı erməni ticarət burjuaziyasının
maliyyəsi, rus və ingilis müşavirlərin yardımı ilə mükəmməl silahlanmış erməni
terrorçu quldur dəstələri yaradılıb. Bu terror dəstələri tərəfindən törədilmiş
hücumlar nəticəsində 60 mindən çox günahsız mülki əhali: türk və kürd qətlə
yetirilib. Beləliklə, ermənilərin təzyiqi və tələbi ilə rus ordusu Şərqi
Anadolunu işğal edib. Dinc mülki əhaliyə qarşı törətdikləri vəhşiliklərdən cana
doymuş və qəzəblənmiş Türk ordusu işğalçılara qarşı bütün gücünü səfərbər
edərək, rus ordusuna hücuma keçib. Türk ordusuna qarşı davam gətirə bilməyən
ruslar, erməni əsgərləri ilə birlikdə Rusiya imperiyasının sərhədlərinə,
Zaqafqaziyaya çəkiliblər. Təbii ki, Türkiyə ərazisində yaşayan ermənilər girov
olaraq orada qalmalı olublar. Beləliklə,
Daşnaksütun partiyasının fəal üzvləri və xalqı idarə edən erməni din
xadimlərinin əvvəlcədən yazdıqları ssenari baş tutub. Türkiyə Dövlət Arxivləri
Baş İdarəsinin məlumatına görə, ermənilər 1906-1922-ci illərdə 2 milyona yaxın
türkü qətlə yetiriblər. O tarixlərdə yalnız Anadolu və Qafqazda öldürülən
türklərin sayı 517 min 955 nəfərdən çox olub. Beləliklə, Osmanlı İmperiyasında
geniş vüsət almış erməni terrorizmini müasir beynəlxalq terrorizmin bazisi
adlandıra bilərik. Terrorizm zəiflərin ideologiyası və strategiyasıdır. Artıq
XX əsrin sonlarında erməni terrorizmi beynəlxalq terrorizmin ən qorxulu qoluna
çevrildi. Coğrafi ərazidən asılı olmayaraq, terror aktları həyata keçirən 27
güclü terror təşkilatından 12-si, uzun illərdən bəri təcrübəyə malik olan
ermənilərə məxsusdur. Dövlət səviyyəsində qorxulu və təhlükəli olan erməni
terrorizmi başlıca olaraq etnik təmizləmə, soyqırımı, separatçı aktların həyata
keçirilməsi vasitəsinə çevrilib.
Məqsədlərə çatmaq üçün
zaman-zaman terror metodlarından istifadə edilib
I Dünya müharibəsi zamanı
o dövrün mürəkkəb və təlatümlü proseslərindən yararlanan bədxah ermənilərin ən
böyük hissəsi Fransaya köç etməyi qərara alıb. Sözsüz ki, bu prosesdə din amili
də az rol oynamayıb.Ermənilər köç etdikləri Çar Rusiyasında, yəni Şimali
və Cənubi Qafqazda-Azərbaycanda da yerli xalqlara qarşı eyni separatçı, satqın
fəaliyyətdə olub və bu siyasəti davam etdiriblər. Özlərindən lazım gələn zaman
"alət” kimi istifadəyə etməyə həvəslə razı olublar. Həmçinin ABŞ Konqresində
vaxtaşırı "soyqırım” məsələsini gündəmə gətirirlər.
1918-ci ildə çağdaş ermənilərin "tarixi vətənləri” olan əzəli
Azərbaycan ərazilərində, qədim İrəvan xanlığının torpaqlarında "qurduqları”
Ermənistan Respublikasının dövlət səviyyəsində dəstəklədiyi soyqırımı və terror
siyasəti ilə qonşu dövlətlərin torpaqlarını işğal edərək "böyük Ermənistan”
yaratmaq niyyəti bütün dünyaya məlumdur. Eyni zamanda, bu dövlətin xarici və
daxili siyasətində istənilən məqsədlərə çatmaq üçün zaman-zaman terror metodlarından istifadə edilməsinin
ənənəyə çevrilməsi də sirr deyil.
Beynəlxalq terrorizmin dəhşətli və qorxulu qolu olan erməni
terrorizmi Ermənistan dövlətinin siyasətinə və ideologiyasına çevrildiyi üçün
aborigen əhali olan azərbaycanlılar XX əsrdə 3 dəfə Qərbi Azərbaycandan, yəni
indiki Ermənistandan deportasiya olunublar. Sonuncu dəfə, 1988-ci ilin yanvar ayından başlayaraq Ermənistanda azərbaycanlılara qarşı
etnik təmizləmə siyasəti başlanıb. "Azərbaycanlılarsız Ermənistan” şüarı
altında həyata keçirilən etnik təmizləmə nəticəsində hakim dairələrinin
himayəsi və razılığı əsasında hazırkı Ermənistan adlanan dövlətin ərazisindən
40897 azərbaycanlı ailəsi 185 yaşayış məntəqəsindən zorla qovulub, 217 şəxs ermənilər tərəfindən xüsusi qəddarlıqla qətlə
yetirilib. Canını qurtarmaq üçün qaçan onlarla azərbaycanlı itkin düşüb. İtkin
düşmüş şəxslərin taleyi bu günə kimi naməlum olaraq qalır. Ümumilikdə 300 min
nəfər azərbaycanlı öz tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya edilərək, mənzil və əmlaklarından məhrum edilib.
Qərbi Azərbaycandan olanlara qarşı daha amansız olublar
XX əsrdə, insan
hüquqlarının mükəmməl şəkildə hazırlanıb, təsdiqini tapdığı 9 dekabr 1948-ci il
tarixli BMT Baş Məclisinin Genosid Cinayətinin Qarşısının Alınması və
Cəzalandırılması Haqqında Konvensiyasının, BMT Baş Məclisinin 10 dekabr 1948-ci
il tarixli İnsan Hüquqları Haqqında Bəyannaməsinin, 12 avqust 1949-cu il
tarixli Cenevrə Konvensiyalarının qəbul
olunmasından yarım əsrdən də çox vaxt keçdiyi bir dövrdə öz doğma
torpaqlarından qovulmuş azərbaycanlılar yollarda erməni terrorçuları tərəfindən
qarətlərə, zorakılığa, amansızlığa, alçaldıcı hərəkətlərə məruz qalıblar.
Tarixən qəbul edilmiş qənaətdir ki, zəif dövlətlərin terrorizmi
ideoloji və praktiki olaraq dəstəkləməsinin müxtəlif səbəbləri mövcuddur.
Onlardan ən başlıcası uğursuz siyasəti və cəmiyyətin idarə edilməsindəki
problemləri milli şüurda "tarixi inciklik və əzablarla” ört-basdır etməkdir.
Eyni zamanda, terrorizmlə səsləşən ideoloji təsəvvür və stereotiplərlə
mütərəqqi bəşəriyyət üçün ciddi təhlükə sayılan, dövlət səviyyəsində
dəstəklənən erməni terrorizminin məkrli plan və proqramlarının tərkib hissəsi
olan, kütləvi şəkildə insan hüquqlarını pozaraq həyata keçirdikləri terror
aktları nəticəsində 20 faiz torpaqlarımız işğal olunub. İşğal nəticəsində 700
min nəfər Dağlıq Qarabağ və ətraf ərazilərin sakinləri, ümumilikdə 1 milyon
insan öz doğma yurd-yuvasından didərgin salınaraq, qaçqın və məcburi köçkünə
çevrilib. Həmin hadisələrdən 25 ilə yaxın vaxt keçdiyini nəzərə alsaq, qaçqın
və məcburi köçkünlərin sayının 1 milyon 200 minə çatdığı haqda rəsmi statistik
məlumat mövcuddur.
Qondarma erməni soyqırımı yalanlarını və uydurma tarixlərini
başlarının üzərində bayraq edən erməni terrorçuları vurduqları ağır zərbələrlə
mütərəqqi bəşəriyyətin leksikonunda artıq arxaikləşməyə doğru gedən ”əsir”,
"girov”, "itkin” məfhumlarını xalqımızın yaddaşına həkk etdi.
Münaqişə zamanı itkin düşmüş hesab olunan soydaşlarımızın 197 nəfəri,
eləcə də erməni əsirliyində müxtəlif işgəncələrə məruz qaldıqdan sonra azad
edilmiş şəxslərin 42 nəfəri Qərbi Azərbaycandan qovulmuş şəxslərdir. Onların
söylədiklərinə görə, erməni terrorçuları əsir-girovluqda əslən Qərbi
Azərbaycandan olanlara qarşı daha amansız olublar.
Düşünürəm ki, bəşəriyyət faktlar qarşısında 200 ildən bəri ona zorla qəbul
etdirilən "böyük Ermənistan” xülyasına xidmət edən erməni "mütəfəkkir və
tədqiqatçılarının” yalanlarından xilas olmağa qadirdir. Sadəcə, bu istiqamətdə
aparılan araşdırmalar, tarixi faktlara söykənən tədqiqat materialları buna
cavab ola bilər.
Esmira Orucova,
AMEA-nın Hüquq və İnsan Haqları İnstitutunun böyükelmi işçisi