Türkiyənin regonda aktivliyi Azərbaycanın təhlükəsizliyinə təminatdır
Tovuz
rayonunun Ağdam kəndi yaxınlığındakı sərhəddə Ermənistan silahlı qüvvələrinin
törətdiyi təxribatın qarşısı layiqincə alınıb düşmənə sarsıdıcı zərbə vurduqdan
dərhal sonra qardaş Türkiyənin Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan, Xarici İşlər
naziri Mövlud Çavuşoğlu, Milli Müdafiə naziri Hulusi Akar ölkəmizə dəstək
nümayiş etdirdilər, yanında olduğunu bəyan etdilər. Qeyd olundu ki, sadəcə Ermənistanın
bu təxribatı ilə bağlı deyil, eləcə də Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli məsələsində
Azərbaycan hansı qərarı qəbul edəcəksə, Türkiyə onun yanında olacaq, ona hər
cür dəstək nümayiş etdirəcək. Bu kimi bəyanatların ardınca Azərbaycan ilə
Türkiyə arasında hərbi əməkdaşlıq haqqında sazişə əsasən, illik plana uyğun
olaraq ölkəmizdə hər iki ölkənin quru qoşunları, hərbi hava qüvvələrinin
iştirakı ilə birgə genişmiqyaslı döyüş atışlı taktiki və taktiki-uçuş təlimləri
keçirilib. Birgə təlimlərə iki ölkənin ordularının şəxsi heyəti, zirehli
texnikası, artilleriya qurğuları və minaatanları, həmçinin hərbi aviasiya və
hava hücumundan müdafiə vasitələri cəlb edilib. Plana əsasən təlimlər avqustun
1-dən 5-dək quru qoşunlarının cəlb edilməsi ilə Bakıda və Naxçıvanda, hərbi
aviasiya vasitələrinin iştirakı ilə isə iyulun 29-dan avqustun 10-dək Bakı,
Naxçıvan, Gəncə, Kürdəmir və Yevlax şəhərlərində keçirilib.
Hərbi
əməkdaşlıq daha üst səviyyəyə qaldırlır
Amma bu
hərbi təlimlər əvvəldən planlaşdırıldığı kimi avqustun 10-da tamamlanmayıb, bir
neçə gün də uzadılıb. Belə bir fonda Azərbaycan Müdafiə naziri
general-polkovnik Zakir Həsənov Türkiyə tərəfinin dəvəti ilə avqustun 10-da Ankara
şəhərində işgüzar səfərdə olub. Azərbaycanlı nazir Türkiyə Prezidenti tərəfindən
qəbul edilib. Bunun səhərisi günTürkiyənin Milli Müdafiə naziri Hulusi Akar, Silahlı Qüvvələrin Baş Qərargah rəisi ordu generalı Yaşar Güler, Quru Qoşunları komandanı ordu generalı Ümit Dündar, Hərbi Hava Qüvvələri komandanı ordu generalı Hasan Küçükakyüz, Hərbi Dəniz Qüvvələri komandanı donanma admiralı Adnan Özbal və hərbi nümayəndə heyətiAzərbaycana səfərə gəliblər. Türkiyənin geniş tərkibdə
hərbi nümayəndə heyəti Azərbaycan-Türkiyə quru qoşunları, hərbi hava qüvvələrinin
döyüş atışlı taktiki və taktiki-uçuş təlimlərinin Yüksək Səviyyəli Müşahidəçi
Günü çərçivəsində birinci mərhələsinin sonuncu epizodunu izləyiblər. Türkiyəlihərbi nümayəndə heyətini Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev qəbul edib.Bütün
bunlar onu söyləməyə əsas verir ki, Azərbaycanla Türkiyə arasında hərbi əməkdaşlıq
əvvəlkindən daha üst səviyyəyə qaldırlır.
Genişmiqyaslı təlimlər prosesin başlanğıcıdır
Mövzu ilə
bağlı fikirlərini "Kaspi” qəzetinə bölüşən "Xəzər”
Müdafiə Tədqiqatları Mərkəzinin rəhbəri, hərbi-siyasi icmalçı Ramil Məmmədlihesab edir ki, son illər dünyada və regionda baş verən proseslər Türkiyə - Azərbaycan
hərbi tərəfdaşlığının vacibliyini diqtə edir. Ekspertin fikrincə, bu tərəfdaşlıq
Azərbaycan üçün nə qədər əhəmiyyətlidirsə, Türkiyə üçün də bir o qədər önəmlidir:
"Bu tərəfdaşlığın vacibliyini Türkiyə Suriya və Liviyada hərbi əməliyyatlara
başlayan zaman Azərbaycan, Tovuz istiqamətində Ermənistanın ölkəmizə hücumu
zamanı isə Türkiyə nümayiş etdirdi. O ki, qaldı Azərbaycanın Müdafiə naziri
Zakir Həsənovun oktyabrın 10-da Türkiyəyə, ardınca türkiyəli həmkarının Bakıya
səfərinə, bu, qarşılıqlı hərbi tərəfdaşlığın daha da dərinləşərək, həyatı əhəmiyyətli
qərarların verilməsinin mesajıdır. Hər iki səfər ölkələrimizin hərbi tərəfdaşlığının
yeni mərhələyə qədəm qoymasından xəbər verir. Genişmiqyaslı təlimlər
bu prosesin başlanğıcıdır”.
Rusiya-Ermənistan
müttəfiqliyi sual altında
Politoloq Məhəmməd Əsədullazadə bildirib ki, iyulun 12-də Tovuz rayonu ilə sərhəddə
Ermənistanın törətdiyi təxribatlardan indiyə qədər cərəyan edən proseslər
fonunda Azərbaycanın Müdafiə və Xaric İşlər nazirlərinin Türkiyə səfəri, Prezident
R.T.Ərdoğanla görüşü ciddi siyasi-hərbi məsələlərdə ortaq mövqeyin qəbul edilməsi,
yeni müqavilənin bağlnamsı üçün aparılan danışıqlardır. O deyib ki, müdafiə
nazirlərinin səfəri çox vaxt konkret bir hədəf olduqda reallaşır. Siyasi şərhçinin
sözlərinə görə, Türkiyə-Azərbycan arasında hərbi əlaqələrin daha da inkişafı, yeni
hərbi müttəfiqlik müqaviləsinin bağlanması üçün məhz belə bir səfər edilib.
M.Əsədullazadə Türkiyənin Milli Müdafiə naziri ilə yanaşı, yüksək rütbəli
zabitlərin Azərbaycana səfərə gəlməsinin də əhəmiyyətli hadisə olduğunu dilə gətirib:
"Cənubi Qafqazda Türkiyə-Azərbaycan tandemi Rusiya-Ermənistan müttəfiqliyini
sual altına qoyacaq. Artıq Ermənistanda Türkiyənin Azərbaycana hərbi dəstəyindən
dolayı ciddi narahatlıq yaşanır. İşğalçı ölkədə Rusiyanın mümkün Qarabağ savaşında
Ermənistanı dəstəkləməyəcəyi fikirləri hakimdir. Bunu da Nikol Paşinyanın
anti-Rusiya siyasətində görürlər. Bakı-Ankara müttəfiqliyi Yerevan-Moskva əlaqələrində
ciddi konfontrasiya ilə yanaşı, Ermənistanda daxili siyasi vəziyyətin
böhranayuvarlanmasına gətircək. Rusiyaya bağlı olan Qarabağ klanı Ermənistanın
təhlükəsizliyini qabardıb, Paşinyana qarşı kampaniya keçirə bilərlər. Bu da ölkədə
daxili siyasi vəziyyəti mürəkkəbləşdirəcək. Amma, Rusiyanın tezliklə Ermənistandan
çıxacağı yaxın perspektivdə mümkün görünmür”.
Xəzər
dənizində birgə təlimlərin keçirilməsi
Politoloq
qeyd edib ki, Azərbaycanın Türkiyə ilə əməkdaşlığını inkişaf etdirməsi, əsasən
öz torpaqlarını işğaldan azad edilməsinə hesablanıb. Eyni zamanda bu əməkdaşlıq
son illərdə Rusiyanın qonşularına qarşı arta biləcək müəyyən təzyiqlərindən
sığortalanmaqdır: "Cənubi Qafqaz, Mərkəzi Asiya və Yaxın Şərqdə geostrateji
yerdəyişmələr gedir və burada nüfuz toqquşmasında Ankara daha da irəli çıxıb,
mövqelərini gücləndirir. Azərbaycan da Ankaranın region siyasətində onun yanındadır.
Rəsmi Bakının kardinal şəkildə Türkiyə ilə hərbi əlaqələrini inkişaf etdirməsi,
hərbi müttəfiqlik müqaviləsinin imzalanması ilə nəticələnə bilər. Azərbayacan
Müdafiə nazirinin Türkiyəyə səfəri, ardınca Türkiyənin Müdafiə naziri və Baş Qərargahın
rəsinin hərbi heyətlə ölkəmizə səfəri ciddi geopoltik bir platformanın
qurulmasına hesablanıb. Türkiyə ilə Azərbaycan arasında ikinci hərbi təlimlər
başlayacaq və bu təlimlərin növbəti mərhələdə davam etdirlməsi üçün Türk
ordusunun Azərbaycanda qalması üçün ilkin razılaşma əldə oluna bilər. Türkiyənin
Azərbyacnala hərbi müttəfiqlik müqaviləsi bağalnarsa, Xəzər dənizində birgə təlimlərin
keçirilməsi də reallaşa bilər. Bu, həmçinin Xəzər regionunda enerji
daşıyıcılarının Qərbə istiqamətlənməsində baryeri aradan qaldıra bilər. Xüsusilə
Türkmənistan qazının Azərbaycan üzərindən daşınması üçün dənizin dibi ilə çəkilməsi
nəzərdə tutaln "TransXəzər” qaz boru kəmərinin çəkilməsi reallaşa bilər”.
Üçüncü
ölkə təzyiqlərinin qarşısı alınır
M.Əsədullazadə
bildirib ki, Türkiyənin regonda aktivliyi Azərbaycanın təhlükəsizliyinin təminatı
deməkdir: "Ölkəmiz işğal olunmuş ərazilərin azad edilməsi üçün aparacağı hərbi əməliyyatlarda
Ankara faktoru üçüncü ölkənin təzyiqlərinin qarşısının alınmasında mühüm amildir.
Türkiyə ilə Azərbaycan arasında hərbi müqavilələrin bağlanamsı, əsasən NATO ilə
razılaşdırılıb. Qərb də Türkiyənin Cənubi Qafqazda və Mərkəzi Asiyada
mövqeyinin güclənməsində maraqlıdır. Xüsusilə ABŞ, bu istiqamətdə Türkiyəyə dəstək
verəcək. Bu da Azərbaycan üçün strateji önəm daşıyır. Rusiyanın mövqeyinə gəldikdə
isə, Türkiyə Suriya və Liviyada Rusiya ilə necə davranırsa, Cənubi Qafqazda da
elə davranacaq”.
Rufik İSMAYILOV