Türkiyə tələbə deyil ki, kimsə ona müəllimlik etsin
Avropa Şurası Parlament
Assambleyasının (AŞ PA) srağagün Strasburqda keçirilən yaz sessiyasının plenar
iclasında "Türkiyədə demokratik təsisatların fəaliyyəti” adlı hesabat layihəsi
müzakirə olunub. Konstitusiyaya dəyişikliklərlə bağlı keçirilən referendumundan
sonra ölkə üzrə məruzəçilərin hazırladıqları hesabatda Türkiyənin monitorinq
mərhələsinə qaytarılması təklif olunub. Gərgin müzakirələr zamanı bəzi
assambleya üzvləri sənədə əlavə və dəyişikliklər təklif etsələr də, bu
təkliflərin heç biri qəbul edilməyib. Türkiyənin postmonitorinq prosesindən
monitorinq mərhələsinə salınmasına dair müddəa olduğu kimi saxlanılıb.
Müzakirələr zamanı AŞ PA-dakı Türkiyə nümayəndə heyəti ilə bərabər,
Azərbaycandan olan nümayəndə heyəti də buna öz etirazını bildirib. Ancaq buna
baxmayaraq, sonda qətnamə layihəsi tam şəkildə səsə qoyularaq qəbul edilib.
Qərarın lehinə 113, əleyhinə 45 parlamentari səs verib. Baxmayaraq ki, Türkiyə
13 il əvvəl monitorinq prosesindən çıxarılmışdı və post-monitorinq mərhələsində
idi, son hadisə nəticəsində Türkiyə monitorinqdən çıxarıldıqdan sonra yenidən
monitorinq altına alınan ilk ölkə olub.
AŞ PA-nın yaz sessiyasının
plenar iclasında Türkiyə ilə əlaqədar qəbul edilən qərar qardaş ölkədə olduğu
kimi Azərbaycan cəmiyyətində də narazılıqla qarşılanıb. Millət vəkilləri,
siyasətçilər, politoloqlar Türkiyəyə qarşı olan qərarı ədalətsiz və qərəzli
münasibət kimi qiymətləndiriblər. Milli
Məclisin Müdafiə, təhlükəsizlik və korrupsiya ilə mübarizə komitəsinin üzvü,
Yeni Azərbaycan Partiyası (YAP)İcra Katibliyinin Siyasi təhlil və
proqnozlaşdırma şöbəsinin müdiri Aydın Mirzəzadə AŞ PA-nın Türkiyə ilə
bağlı qərarını bu ölkəyə qarşı aparılan kampaniyanın növbəti mərhələsi kimi
şərh edib. O, deyib ki, 1963-cü ildən Türkiyənin müraciətinə baxmayaraq, ölkə
Avropa Birliyinə qəbul edilmir, ölkənin PKK terror təşkilatına qarşı mübarizəsi
dəstəkləmir. Deputat ötən il Almaniya parlamentinin uydurma "erməni
soyqırım”ını tanıyaraq, Türkiyəyə qarşı böyük bir haqsızlıq etdiyini də
xatırladıb. Bildirib ki, bir müddət əvvəl türkiyəli nazirlərin Avropaya
buraxılmaması, AŞ PA-nın Türkiyəni post-monitorinq mərhələsindən yenidən
monitorinq mərhələsinə qaytarması isə Avropa Şurasının özünün öz nizamnaməsini
ciddi surətdə pozması deməkdir: "Türkiyə sıradan bir ölkə deyil. Dünyanın və
regionun nüfuzlu ölkələrindən biridir, dünyanın stabilliyinə və təhlükəsizliyinə
ciddi töhfə verir. Türkiyə həm də Avropa Şurasının siyasi xəttini
müəyyənləşdirən ölkələrdən biridir və bu ölkənin nümayəndəsi vaxtilə AŞ PA-nın
prezidenti olub. Türkiyənin müstəqil daxili və xarici siyasəti Avropada müəyyən
dairələrin xoşuna gəlmir. Onlar Türkiyəni zəif, iradəsiz, ən əsası isə Qərb
dairələrinin maraqlarına uyğun siyasət aparan bir dövlət kimi görmək
istəyirlər”.
Millət vəkili A.Mirzəzadə
əlavə edib ki, AŞ PA-nın son qərarı Avropa təşkilatlarının ikili
standartlarından da xəbər verir: "Ermənistanda seçkilər ciddi qanun pozuntuları
ilə keçirilir, AŞPA bu məsələyə münasibət bildirmir. Ermənistan beynəlxalq
hüquq normalarını pozaraq qonşu Azərbaycan torpaqlarının bir hissəsini işğalda
saxlayır, ancaq AŞ PA Azərbaycanla Ermənistanı tərəzinin bir gözünə qoyur.
Müşahidələr göstərir ki, anti-türk kampaniyası çox əcaib bir xarakter alıb. Bu,
heç də Avropaya başucalığı gətirmir. Bu, Avropaya yeni düşüncə gətirilməsinin
vacibliyini vurğulayır. Avropa özünün elan etdiyi və dünyaya nümunə göstərdiyi
demokratiya, insan hüquqları, qanunun aliliyi prinsiplərinə qayıtmalıdır,
ədalətsizliyi və ikili standartları fəaliyyətindən kənarlaşdırmalıdır”.
Millət
vəkili, politoloq Rasim Musabəyov AŞ PA-nın Türkiyədə
monitorinqi bərpa etmək qərarını ədalətsiz və qərəzli hadisə kimi
səciyyələndirib. Onun fikrincə, Türkiyə tələbə deyil ki, kimsə ona müəllimlik
etsin. Deputat "Azərtac”a açıqlamasında bildirib ki, Türkiyə beynəlxalq
təşkilatlarla və digər dövlətlərlə bərabərhüquqlu münasibətin tərəfdarı olsa
da, bu gün hadisələr başqa məcrada cərəyan edir. R.Musabəyovun sözlərinə görə,
AŞ PA-nın Türkiyə ilə bağlı ədalətsiz və qərəzli qərarı Azərbaycanda da haqlı
narazılıq doğurub: "Türkiyə respublika kimi 100 illiyini qeyd etməyə
hazırlaşır. Ötən müddətdə böyük çətinliklərə baxmayaraq, Türkiyə özünün
oturuşmuş demokratik cəmiyyətini qurub. Kiminsə kənardan baxıb buna qiymət
verməsinə ehtiyac yoxdur. Ona görə də düşünürəm ki, Avropa Şurası Parlament
Assambleyasının bu qərarı heç bir məntiqə sığmır. AŞ PA-nın bu qərarı təşkilatda islamofobiya
meyillərinin qalib gəldiyindən, müsəlman ölkələrinə qarşı ikili standartlar
siyasətinin yeni dalğasının başlandığından xəbər verir. Bu qurumun
monitorinqlərinin müəyyən dairələrin mənafeyinə xidmət etdiyi, müstəqil
dövlətlərə təzyiq vasitəsi olduğu artıq heç kəs üçün sirr deyil”.
Milli
Məclisin Azərbaycan-Türkiyə parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupunun üzvü,
Demokratik İslahatlar Partiyasının (ADİP) sədri, millət vəkili Asim Mollazadə hesab edir
ki, Avropa Şurasının Türkiyə ilə bağlı qəzəli qərarının arxasında qardaş
ölkənin müstəqil siyasət həyata keçirməsi dayanır. O, Türkiyənin 60 ildən
artıqdır Avropa İttifaqına üzv seçilmək üçün müraciət etdiyini xatırladıb. Qeyd
edib ki, uzun illər keçməsinə baxmayaraq, hələ də məsələ müzakirə mövzusu
olaraq qalır. Millət vəkilinin sözlərinə görə, bu müddət ərzində Türkiyədən həm
iqtisadi, həm də demokratik təsisatları zəif olan ölkələr belə Avropa
İttifaqına daxil olub: "Çox təəssüf ki, Avropada yenidən "Səlib yürüşü”
təfəkkürü, anitisemitizm güclənməkdədir. Avropada yəhudilərə qarşı çox
xoşagəlməz hadisələr baş verir, müsəlmanlarla bağlı isə ictimai rəydə mənfi
fikirlər formalaşdırılır. Bunun özü çox təhlükəli prosesdir. Əgər Avropa Berlin
divarlarına bənzər yeni divarlar inşa edəcəksə, bu, nəticə etibarilə mənfi
hadisələrə təkan verə bilər. Amma Azərbaycan əməkdaşlığa hər zaman açıq
ölkədir. Bu gün Azərbaycan, eləcə də qardaş ölkə Türkiyədə yeni qlobal
proseslərdə liderlik funksiyasını daşıyır”.
Milli
Məclisin deputatı, "Yeni Azərbaycan” qəzetinin baş redaktoru Hikmət Babaoğlu AŞ PA və bu
kimi digər Avropa strukturlarını əslində Qərb imperializminin milli dövlətlərə
təzyiq etmək, onları şantaj etmək üçün yaratdığı xüsusi mexanizm kimi qələmə
verib. Bildirib ki, zahirən insan hüquqları və azadlıqları kimi qlobal
dəyərləri müdafiə edən mühüm bir Avropa strukturu kimi görünən bu təşkilatlar
əslində imperializmin maraqlarına xidmət edir: "Mexanizm belə qurulub ki,
əvvəlcə ayrı-ayrı dövlətlər bu cür qurumlara cəlb olunur və onlara ümumi öhdəliklər
qəbul etdirilir. Sonra isə planın ikinci əsas hissəsi işə düşür. Bu mərhələdə
öz məqsədlərinə çatmaq, yəni, dövlətləri öz istəklərinə uyğun şəkildə idarə
etmək, onları istismar etmək üçün addımlar atılır. Buna etiraz edilən zaman isə
dərhal həmin ölkə insan hüquq və azadlıqlarının pozulduğu ölkə kimi qələmə
verilir və şantaja məruz qalır. Bu metod xüsusilə müsəlman ölkələrinə qarşı
tətbiq edilir. Əgər konkret ifadə etməyə çalışsaq, Avropa İttifaqının bütün
struktur vahidləri, o cümlədən AŞPA müsəlman ölkələrinə qarşı əməlli-başlı
siyasi terror müharibəsi aparır. Onlar, belə demək mümkündürsə, insan hüquq və
azadlıqları silahı ilə hücum edir, Yaxın Şərqdə başlatdıqları idarəolunan xaos
müharibəsini bütün müsəlman ölkələrinə yaymağa çalışırlar. Bu hibrid müharibə
növü Qərb imperializminin düşünüb tapdığı ən qəddar, ən amansız və ən əxlaqsız
müharibədir. Bu müharibə idarəolunan xaos nəzəriyyəsinə və vətəndaşların insan
hüquqları adı ilə aldadılaraq öz əlləri ilə qurduqları dövləti yıxmağa
əsaslanır. Bundan sonra isə həmin ölkənin dövləti həmin xalqın başına uçurulur
və bütün sərvəti talan edilir. Ötən ilin 15 iyul hadisələri də Türkiyəni
imperializmin yeni müharibə poliqonuna çevirməyə hesablanmışdı. Ancaq türk
xalqı "qoca qitə”nin bu hiyləsinə aldanmadı. Əksinə, referendum qərarı alaraq
öz milli dövlətini bir qədər də gücləndirdi. İndi Avropa bunun əvəzini çıxmağa
çalışır. Ona görə də AŞ PA vasitəsilə belə bir siyasi şantaj həyata keçirir”.
Milli
Məclisin deputatı Bəxtiyar Əliyevin fikrincə, AŞ PA-nın Türkiyə
ilə bağlı monitorinqi bərpa etmək qərarı ədalətsizdir və demokratik dəyərlərə
tamamilə zidd olmaqla bərabər, qardaş ölkənin aparıcı rolunu azaltmaq məqsədi
daşıyır. O, Türkiyənin son 15 ildə çox böyük inkişafa nail olduğunu diqqətə
çatdırıb. Bildirib ki, Avropa bu cür siyasi təzyiq vasitələrindən istifadə
etməklə Türkiyənin həm Avropada, həm də şərqdə aparıcı rolunu kiçiltməyə
çalışır. Millət vəkilinin sözlərinə görə, eyni təzyiqlər Azərbaycana və digər
müsəlman ölkələrinə qarşı da edilir: "AŞ PA-nın bu qərarı təşkilatda islamofob
meyillərin qalib gəldiyini, müsəlman ölkələrinə qarşı ikili standartlar
siyasətinin yeni dalğasının başlandığını göstərir. Bu cür təzyiq vasitəsilə öz
şərtlərini qəbul etdirməyə çalışırlar. Bununla Avropa Şurası özü öz prinsiplərini
sual altına qoymuş olur”.
Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının professoru,
siyasi elmlər doktoru Elçin Əhmədov da hesab edir ki, AŞ
PA-nın qardaş Türkiyə ilə bağlı monitorinqi bərpa etmək qərarı subyektivdir, qərəzli
xarakter daşıyır. O, bildirib ki, son vaxtlar bəzi dairələrin, xüsusilə Avropa
təsisatlarının sifariş xarakterli sənədlər qəbul etməsi hazırda Avropada,
Qərbin təşəbbüsü ilə yaradılan əksər beynəlxalq qurumlarda, o cümlədən Avropa
Şurasında ikili standartların və islamofob əhval-ruhiyyənin hökm sürdüyünü
göstərir. Professorun fikrincə, AŞ PA-nın monitorinqləri müxtəlif dairələrin
mənafeyinə xidmət edir, müstəqil dövlətlərə təzyiq göstərmək və onların milli
maraqlarına zərbə vurmaq məqsədi daşıyır: "Qardaş Türkiyəyə qarşı qəbul edilmiş
bu sənəd Avropa Şurasının birinci belə subyektiv, antiislam, antitürk mahiyyəti
kəsb edən qərarı deyil və çox güman ki, gələcəkdə də biz bu cür ədalətsiz
qərarların şahidi olacağıq. Halbuki həm Azərbaycan, həm də Türkiyə antiqərb
mövqeyində deyil və Qərblə bütün sahələrdə ədalətli, bərabərhüquqlu əməkdaşlığa
və tərəfdaşlığa hazırdır. Amma təəssüf ki, son zamanlar Avropada müsəlman və
türk xalqlarına qarşı bir ovqat hökm sürür. Bu siyasətin Qərbə, Avropaya nə
verəcəyini tarix özü göstərəcək. Amma Azərbaycan dövləti heç vaxt imkan verə
bilməz ki, onların bu kimi ədalətsiz qərarları dünya ictimaiyyətinə təlqin
olunsun və real həqiqət kimi zorla insanların şüuruna yeridilsin. Azərbaycan
cəmiyyəti Avropa təsisatlarının ölkəmizə və qardaş Türkiyəyə qarşı ədalətsiz
mövqeyini, Qərbin islamofob dairələrinin müsəlman dövlətlərini hədəfə almaq
səylərini heç vaxt qəbul etməyəcək.
Rufik
İSMAYILOV