Tıxaclara qarşı yeni plan
Bakı
Nəqliyyat Agentliyinin baş direktoru Vüsal Kərimli prezident İlham Əliyevin
rəhbərliyi ilə keçirilən Nazirlər Kabinetinin 2017-ci ilin doqquz ayının
sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr
olunmuş iclasında bəzi şəhərin nəqliyyat problemləri ilə bağlı danışıb. Bildirib
ki, Birinci Avropa Oyunları zamanı avtobusların xüsusi zolaqla hərəkət etməsi müsbət
nəticə verib və bunun davamı olaraq əhalinin ictimai nəqliyyatdan istifadəsinin
stimullaşdırılması məqsədilə şəhərin 9 küçəsində avtobusların xüsusi hərəkət
zolaqlarının təşkil edilməsi planlaşdırılıb: "Bu il pilot layihə olaraq
MəhəmmədFüzulivə Yusif Səfərov küçələrində xüsusi zolaqların
çəkilməsi təmin olunub: "Aidiyyəti orqanlarla birgə fəaliyyət bu zolaqlardan
istifadədə müsbət irəliləyişin olmasını göstərəcək. Bundan başqa, Bakı
şəhərində quraşdırılmış dayanacaq məntəqələrinin yerləri təhlil olunub,
beynəlxalq təcrübəyə əsaslanan yeni dislokasiya planı hazırlanıb. Tıxacların
qarşısının alınması, şəhərin mərkəz hissəsi ilə şəhər ətrafının
əlaqələndirilməsi, sərnişinlərin nəqliyyat sistemindən rahat və asan istifadəsi
məqsədilə "Koroğlu” metro stansiyasının yaxınlığında və Lökbatan qəsəbəsində
layihələndirilmiş nəqliyyat mübadilə mərkəzləri artıq fəaliyyət göstərir,
"Dərnəgül”, "Avtovağzal” və "28 may” metro stansiyalarının yaxınlığında
da analoji qovşaqların təşkili planlaşdırılır”.
Qurum
rəhbəri əlavə edib ki, paytaxtın mərkəzi hissələrində sərnişin-piyada
təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə, 1100 ədəd piyada keçidlərinin
monitorinqi aparılıb, bunlardan 398-nin yenidən planlaşdırılaraq
yerləşdirilməsi nəzərdə tutulur. Sağlamlıq imkanları məhdud insanların
istifadəsi mümkün olmayan 32 ədəd yeraltı piyada keçidinin, pandussuz səkilərin
vəziyyəti araşdırılıb və 534 ədəd səkidə pandusun təşkili üçün satınalma
prosedurlarına başlanıb. "Bu baxımdan piyada keçidlərində piyadalar üçün
işıqforların və sərnişin təhlükəsizliyi üçün məlumatlandırıcı yol nişanlarının
quraşdırılması zəruridir”, - deyə V. Kərimli bildirib.
Bəs
görəsən hazırlanan təklifləri reallaşdırmaq mümkündürmü? Ümumiyyətlə, Bakıda
tıxac problemini aradan aldırmaq üçün nələr edilməlidir?
Sosial-Strateji Tədqiqatlar Mərkəzinin rəhbəri İlqar Hüseynlideyir ki, hansı küçələrdə və prospektlərdə xüsusi
dayanacaqlı avtobus zolaqlarının yaradılmasının mümkün olması araşdırılmalıdır:
"Çünki bəzi hallarda bu, tamamilə mümkünsüzdür. Bəzi hallarda isə belə
zolaqları yaratmaq faydalıdır. Məsələn, Azadlıq prospektinin bir hissəsində,
yəni keçmiş «Dostluq kinoteatrına qədər olan hissəsində prospektin həcminin
böyüklüyü imkan verir ki, avtobusların hərəkəti üçün xüsusi zolaqlar yaradılsın
və eyni zamanda dayanacaqlarla təmin olunsun. Bu, müəyyən mənada tıxacların
qarşısını almağa da kömək edə bilər. Həmçinin, Heydər Əliyev prospektində də
bunu etmək mümkündür. Amma elə prospektlər var ki, orada əlavə zolağın
yaradılması avtobuslar üçün ikinci bir problem yaradacaq. Çünki prospektin
özünün imkanları əlavə zolaqların yaradılmasına cavab vermir. Bu, ümumiyyətlə,
dünya praktikasında olan bir layihədir. Dünyanın bir sıra iri şəhərlərində
xüsusi zolaqlar var”.
Ekspert bəzi
məqamları da vurğuladı: "Məsələn, Türkiyədə kiçik metrobuslar var və
sərnişindaşımada müstəsna olan bir nəqliyyat növüdür. Metrobusların xüsusi
zolaqları var. O zolaqda yalnız hərbi xidmət keçən və yanğınsöndürən maşınlarnın,
eyni zamanda istisna hallarda polis maşınlarının hərəkətinə icazə verilir və bu
zolaqlar tam qapalıdır. Zolaq xüsusi girişlərlə təmin olunub və sərnişinlər o
girişlərə kartlarla daxil olaraq çox rahat bir şəkildə mənzil başına çatırlar.
Bu, həm də tıxacların yaranmasının qarşısını alır. İstanbulda belə infrastrukturun qurulması imkanlarına malik
olan prospektlərin sayı çoxdur. Bakıda isə belə prospektlərin sayı kifayət qədər deyil. Təsadüfi
deyil ki, məhz sözügedən 9 prospekt üzərində layihə nəzərdə tutulur. İmkan və
şərait varsa, nəqliyyat vasitələrinin xüsusi zolaqlarda buraxılması və eyni
zamanda, orda dayanacaqların qurulması yaxşı və müsbət haldır”.
Ekspert deyir ki, tıxac problemlərini həll etmək üçün ilk növbədə
sərnişindaşıma ilə məşğul olan nəqliyyat növlərinin fərqli çeşidlərindən
istifadə etmək lazımdır: "Belə olduqda Bakı yollarının bərpa olunması və
tramvaylardan istifadə məsələsi gündəmə gəlir. Bu, həm tıxacın qarşısını alır,
həm də ekoloji baxımından çox əhəmiyyətlidir. Eyni zamanda, əgər biz ayrıca
zolaqlar salırıqsa, bu yolalrda genişləndirmə işləri aparılmalıdır. Amma bizdə
prospektlərdə işıqlandırma sistemi yolun ortasında salınıb ki, bu da düzgün
deyil. Prospektlərin tən ortasında işıqlandırma zolağını salıb və onun sağını,
solunu xüsusi barderlərlə əhatə etməklə bor zolağı zəbt etmiş oluruq. Tıxacların
qarşısının alınmasının bir yolu da, digər nəqliyyat növləri, məsələn, velosipedlər
üçün yollarının yaradılmasıdır. Əhalinin velosipeddən və digər xırda minik
vasitələrindən istifadəyə təşviq edilməsi tıxacların qarşısının alınmasında
yardımçı ola bilər. Məsələn, Yaponiyada, Çində demək olar ki, əhalinin 50 faizi
belə nəqliyyatdan istifadə edir. Yol mədəniyyəti vətəndaşın ictimai nəqliyyata
münasibəti ilə formalaşmalıdır. Düşünürəm ki, bu barədə maarifləndirici
tədbirlər həyata keçirilməlidir. İnsanlar özləri dərk etməlidirlər ki, özlərinə
əlavə problemlər yaratmasınlar”.
Avtosfer.az saytının baş
redaktoru, nəqliyyat məsələləri üzrə ekspert Elməddin Muradlı bildirdi ki,
bu məsələ artıq uzun müddətdir ki, müzakirə olunur: "Bu zolaqlardan artıq ikisi
çəkilib. Qalanlarında da iş gedir. Yəni, digər küçə və prospektlərdə də tətbiqi
planlaşdırılır. Təbii ki, sıx küçələrin hamısında bunu eləmək mümkün deyil. Aidiyyəti
qurumlar da bunu bilir. Azərbaycanda ilk dəfədir ki, belə bir layihə həyata keçirilir.
Bunu da mümkün olan küçələrdə tətbiq edirlər. Əsas məqsəd ictimai nəqliyyatın
hərəkət intensivliyinin artırılması və eyni zamanda, sərnişinlərin mənzil
başına tez və rahat çatdırılmasıdır”.
E.Muradlı deyir ki, Bakıda artıq birmərtəbəli yollar kifayət eləmir:
"Azərbaycanda xüsusən Bakı şəhərində elə küçə və prospekt var ki, orda hərəkət
mütləq müxtəlif formada tətbiq oluna
bilər. Məsələn, «Koroğlu» metrosunun qarşısında yol bir neçə mərtəbədən ibarətdir. Orada heç vaxt
sıxlıq, problem yaranmır. Tıxacların qarşısını almaq üçün artıq yol
infrastrukturuna başqa cür yanaşmaq lazımdır. Körpülər, başqa-başqa vasitələr
tətbiq olunmalıdır. İntellektual idarəetmə sistemi genişləndirilməlidir. Artıq
elə bir dövrdür ki, yolu ancaq, intellektlə, ağılla idarə etmək məqsədəuyğundur.
Tıxacların qarşısını almaq üçün ilk növbədə yolların mühafizəsi güclü təşkil
olunmalıdır. Yəni sürücülər üçün parkinqlər təmin olunmalıdır. Avtobuslar üçün
zolaqlar çəkilir, amma avtobus sürücülərinin təfəkkürü mütləq dəyişilməlidir. Yəni
görülən işlərlə yanaşı, maarifləndirmə tədbirləri də aparılmalıdır ki, neqativ
halların qarşısı alınsın".
Şəbnəm Mehdizadə