Bakı 18°C
Su qıtlığı təhlükəsi ilə necə mübarizə aparmalıyıq?
Avqustun
ikinci ongünlüyündən etibarən Azərbaycanın 11 rayonunda su qıtlığı yaranıb.
APA-nın xəbərinə görə, Ucar, Zərdab, Ghöyçay, Yevlax, Hacıqabul, Ağsu,
İsmayıllı, Kürdəmir, Ağdaş, Qobustan və Şamaxı rayonlarının bir hissəsini su
ilə təmin edən Yuxarı Şirvan kanalında suyun səviyyəsi enməyə başlayıb. Kanalda
suyun azalmasına görə ötən ayın ikinci ongünlüyündən etibarən həmin rayonların
ərazisindəki arxlarda suyun səviyyəsi enib, bəzi yerlərdə isə tamamilə kəsilib.
Sakinlər
deyir ki, problemə görə suyu 15-20 manat ödəməklə şəxsi su maşınlarından
alırlar. Bu su isə 5-6 günə çatır. Onlar heç olmasa gün ərzində bir neçə dəfə
su maşınları ilə aztəminatlı ailələrə suyun daşınmasını istəyirlər. "Azərsu”
Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin mətbuat xidməti və ictimai əlaqələr şöbəsinin rəhbəri
Anar Cəbrayıllı açıqlamasında bildirib ki, "Azərsu”nun Ucarın Qazyan kəndində
modul tipli sutəmizləyici qurğusu var, amma Şirvan kanalında su az olduğuna
görə bu qurğu işləmir. O əlavə edib ki, qurğunun işləməməsinə görə həmin kənddə
əhali içməli su ilə təmin edilə bilmir: "Qazyan kəndində içməli su problemi
oktyabrın ikinci ongünlüyündən başlayıb. Azərbaycan Meliorasiya və Su
Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyətinə müraciət etmişik ki, kanala su verilsin.
Kanalda su olan kimi, qurğunun fəaliyyətini bərpa edəcəyik. Qurğu Ucar
rayonunun içməli su təminatını həyata keçirir”.
Hal-hazırda
şirin su qıtlığı bütün dünyada ciddi problemə çevrilib. Dünyanın bir çox
ölkələrində bu problemlə mübarizə aparılır. Problemin aktuallaşdığı Azərbaycanda
da müxtəlif narahatlıqlar yaşanır. Görəsən su qıtlığı ilə necə mübarizə aparmaq
olar? Tullantı suları təkrar istifadəyə verilirmi?
Coğrafiya elmləri doktoru Çingiz İsmayılov bildirdi ki,su qıtlığının yaranmasına bir sıra amillər təsir edir: "Təbii amillər
burada böyük rol oynayır. İqlim dəyişikliyi su mənbələrində suyun miqdarının
azalmasına gətirib çıxarır. Digər tərəfdən, texniki proseslər də su qıtlığına
səbəb olur. Hər şeydən əvvəl biz su qıtlığının qarşısını almaq istəyiriksə,
suya olan münasibətimizi dəyişməliyik. İçməli sudan qənaətlə istifadə
edilməlidir. Bakıda adambaşına düşən suyun həcmi Parisdəkindən daha çoxdur.
Amma orada su qıtlığı yaşanmır. Bu da bizim sudan qənaətsiz şəkildə istifadə
etməyimizdən irəli gəlir. Azərbaycanda Şirvan zonasında Xəzər dənizinin suyu
ilkin emal prosesindən sonra suvarmada istifadə olunur. Hələlik bu, böyük
miqyasda deyil. Çünki dəniz suyunun təmizləyici qurğularının gücü buna kifayət
etmir. Belə qurğuların sayı artarsa, daha məqsədəuyğun olar və şirin su
ehtiyatlarının qənaətli rejimdə istifadəsinə imkan yaradar. Amma hələlik çirkab
sularının təmizlənməsi sahəsində vəziyyət yaxşı deyil. Çünki bu çox çətin
prosesdir və üç mərhələdən ibarətdir. Çirkab sularının mexaniki, bioloji və
kimyəvi təmizlənməsi aparılmalıdır ki, sənayedə və təsərrüfatda istifadə oluna
bilsin. Bu sudan yalnız texniki məqsədlər üçün istifadə edilə bilər. Çirkab
sularının təmizlənməsindən alınan şirin su məişətdə içməli su kimi istifadə
edilə bilməz”.
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Ekoloji Siyasət
Şöbəsinin müdiri Mütəllim Əbdülhəsənov söylədi
ki, Azərbaycanın su ehtiyatları
təqribən 30 milyard kubmetrdir: "Bunun böyük hissəsi qonşu ölkələrdən
Azərbaycan ərazisinə daxil olur. Qonşu ölkələrlə müqayisədə bizim su
ehtiyatlarımız xeyli azdır. Ona görə də şirin su ehtiyatları qorunmalı və
səmərəli istifadə edilməlidir. Qlobal iqlim dəyişikliyi bütün ölkələrin su ehtiyatlarına
mənfi təsir göstərir. Azərbaycanın da su ehtiyatlarında azalma müşahidə edilir.
Bu özünü həm transsərhəd daxilolmalarında, həm də daxili çaylarımızda
formalaşan axınlarda göstərir. Yaxşı olar ki, bu məsələ ilə bağlı tədbirlər
planı müəyyənləşdirilsin. Su ehtiyatlarından səmərəli istifadə və hesabatın
aparılması çox mühümdür. Yalnız bu halda gələcəkdə yarana biləcək hər hansı su
qıtlığından sığortalana bilərik. Düzdür, ölkəmizdə böyük su anbarları tikilib
və tikilməkdədir. Su irriqasiya kanalları təmir olunur və təchizat sistemləri
yenidən qurulur. Müəssisə və təşkilatlarda formalaşan tullantı sularının
təmizlənməsi məsələsinə diqqət yetirilməlidir. Tullantı sularının təkrar
istifadəsinə xüsusi olaraq önəm vermək lazımdır. Təmizlənən su mütləq təkrar
istifadəyə verilməlidir. Yaşıllıqların suvarılması və texniki məqsədlər üçün
təmizlənmiş sudan istifadə oluna bilər. İndi bütün dünyada su qıtlığı ilə
müxtəlif üsullarla mübarizə aparılır. Su ehtiyatlarının yaranması, alternativ
mənbələrdən istifadə hesabına su qıtlığının qarşısı alınır. Yaranacaq ciddi
təhdidlərə qarşı biz də ehtiyatlı davranmalıyıq. Düzdür, kifayət qədər şirin su
ehtiyatımız var, amma əsas məsələ onu qorumaqdır. Aidiyyəti qurumlar tərəfindən
şəhər və rayon mərkəzlərində bir çox təmizləyici qurğular istifadəyə verilib.
Bu qurğular vasitəsi ilə təmizlənən su təkrar istifadə üçün su hövzələrinə
axıdılır. Məsələn, Hövsan stansiyasında təmizlənmiş tullantı sularının təkrar
istifadəsi həyata keçirilir. Bu su ilə ətraf ərazidə yaşıllıqlar suvarılır.
Belə layihələr daha da genişləndirilməlidir. Tullantı suları dənizə axıdılmaq
əvəzinə, təmizlənməli və ondan istifadə imkanlarına bir daha baxılmalıdır.
Fəaliyyətimizi əsasən bu istiqamətə kökləməliyik. Yaxın gələcəkdə bu proses
daha da sürətlənəcək”.
Şəbnəm Mehdizadə
