“Sevimli məşğuliyyətim oxumaq və toxumaqdır” - Biznes
Azərbaycanda
"öz biznesini quran xanımlar” adlı xəbərlərdə onun da adı çəkilir. Bu cür xəbərləri
paylaşanda "kiminsə qohumudur, tanışıdır” sözlərini ona da yazırlar. Lakin
deyir ki, bu işi qurmaq üçün ona pul lazım olmayıb. Müsahibimiz "Toxucu”
brendinin yaradıcısı Əsli Musayevadır.
Qeyd edək ki, Ə.Musayeva 1996-cı ildə Qazaxda anadan olub. Bakı Dövlət
Universitetinin hüquq ixtisasını bitirib. Universitetdə oxuyarkən, 2016-cı ildə"Toxucu” brendini yaradıb. "Uşaqlar üçün
toxu” layihəsinin ideya müəllifidir. Toxucu xanımlarla birgə Azərbaycanda
toxuculuğu brendləşdirmək və qadınların əl işlərindən pul qazanmasını
aktuallaşdırmaq üçün çalışır.
- Toxuculuğa son illər yaşlı insanların, evdar
xanımların bir məşğuliyyəti kimi baxılırdı. Gənc tələbə bir xanımın bu sahəyə
meyllənməsi necə oldu?
- Üçüncü
sinifdə oxuyan vaxtlarda toxuculuğu öyrənməyə başladım. Məktəb vaxtı da məşğul
idim, universitetdə oxuyanda da. Tələbə vaxtı qışda öz toxuduqlarımı geyinib dərsə
gedirdim. Qızlar "nə qəşəngdir” deyirdilər, mən də özüm toxuduğumu bildirirdim.
Niyə toxuyub satmadığımı soruşurdular. Sonra düşündüm ki, niyə də olmasın? "Bacardığım
bir işlə boş vaxtlarımda məşğul olaram”d eyib işə başladım. Təzə-təzə bu işə
başlayanda "toxucu” deyə zarafat edirdilər, söz atırdılar. Toxuma işi elədir
ki, biz onu nənələrdə, yaşlı adamlara görmüşük. Amma onu dəyişib, müasir
dövrümüzə uyğunlaşdırıb nəsə ortaya qoyanda heç də köhnəlmiş kimi görünmür, əksinə,
çox adam öyrənmək istəyir.
- Toxumaq bacarığı çox adamda ola bilər, amma iş
qurmaq bir məsuliyyətdir. Bəs işi qurmaq qərarını verməyinizə nə səbəb oldu?
- Mən həmişə
insanın həyatında baş verən hər bir şeyin səbəbsiz olmadığını düşünmüşəm.
Üçüncü kursda səhər növbəsində oxuyurdum, dərslərim tez bitirdi deyə, gün ərzində
boş vaxtım çox olurdu. Vaxtımı dəyərləndirmək üçün yarımştat işləmək qərarına gəldim.
O vaxt bir şirkətdə marketinq şöbəsində çalışdım. Orada elə bir mühit yaradılmışdı
ki, hər kəsin bir startapı vardı, yaxud öz işlərini qurmuşdular. Onların belə
ruhda olması məni də öz işimi qurmağa təşəbbüs göstərməyə həvəsləndirdi. Məşğul
olduğum, yaxşı bacardığım, həvəsim olan bir sahədə iş qurmağı düşündüm. Bu isə
toxuculuq idi. Azərbaycanda belə bir şey olmadığı üçün düşündüm ki, maraqlı
qarşılanacaq. Hər zaman bacım və yaxın dostlar "sənin yerində olsaq, bunu bir iş kimi qurarıq” deyirdilər. Nəsə cəhd
etməmişdim. Amma ordakı mühit mənə bu işə başlamağa güc verdi. Mühitin rolu da
çoxdur. Həmişə deyirəm ki, nə yaxşı orda işləmişəm.
- Nə qədər
maliyyə ilə başladınız?
- Bu işi
qurmaq üçün mənə pul lazım olmadı. Onsuz da bu işlə məşğul olurdum, evdə sap əlindən
yer yoxdur. Təzə vaxtlar çox toxuyurdum, düşünürdüm ki, hamısı satılar, amma
onların heç biri satılmadı. Hətta ilk satışımızdan olan gəlirimiz gülməli idi.
Xərcindən də aşağı qiymətə satmışdım.
- İlk vaxtlarla müqayisə edəndə gəliriniz zamanla
necə dəyişdi?
- İlk
iki ay heç bir sifarişimiz olmamışdı. Mən elə nəsə toxuyub hazırlayırdım,
paylaşırdım, rəy olaraq gözəl sözlər yazırdılar, bəyənilirdi, amma almırdılar. İşə
yayda başlamışdım, evdəkilər təsəlli verirdilər ki, mövsümü deyil, filan. Lakin
sonra sifarişlər çoxaldı. Əvvəlcə təkcə özüm sifarişləri qəbul edirdim. Sonra
artmağa başladı və tək çatdıra bilmədim, məcbur olub geri çevirirdim. Sonra bu
işlə məşğul olan digər xanımları da cəlb etmək qərarına gəldim. İki xanım mənə
qoşuldu, sonra sifariş artanda daha iki xanım da cəlb etdik. Artıq müəyyən qədər
"Toxucu” tanınır, sifarişlərimiz yaxşıdır. Ehtiyac olduqca bu işi bacaran digər
xanımları da cəlb edəcəyik.
- Biznesə
başlamaqla yanaşı, davamını gətirmək də lazımdır. Heç uzaqlaşmaq istədiyiniz
olub?
- Bəzən
ruh düşkünlüyüm olub, düşünmüşəm ki, bu şans idi, bir anlıq tanındı, bəsdir, yəqin
ki, davam etməyəcəyəm. Amma həmin an sosial şəbəkədə qarşıma "Toxucu” ilə bağlı
müsbət yazılmış bir fikir çıxırdı və mənə davam etmək gücü verirdi.
- Hüquq təhsili alan bir tələbənin toxuculuq sahəsinə
meyllənməyinə reaksiya necə oldu?
-
Valideynlər, yaxınlar deyirdilər ki, gül kimi ixtisasın var, toxuculuq niyə?
Valideynlərim əvvəlcə bu işimi dəstəkləmirdilər, amma müəyyən zaman keçdikcə,
hansısa bir xırda uğurum olduğunu görəndə sevinirdilər. Atam yenə də deyir ki,
öz sahən var. Mən ixtisasımı atmıram, kənar bir fəaliyyətin olmasının nəyi
pisdir ki?
- "Toxucu”nun səhifəsində "Sevginizi toxuyun”
yazılıb. Bundan danışaq bəlkə bir az da...
- Robot
kimi yox, sevgi ilə işləməyin tərəfdarıyam.
Toxuyarkən ora sevgi qatanda, gözəl iş
alınır. Məsələn, atama bir şərf toxuyanda artıq işi görə-görə fikirləşirsən ki,
taxacaq, onu isti tutacaq, bunu mən toxumuşam. Bu kimi düşüncə ilə işləyəndə
istər-istəməz sevgi ilə toxuyursunuz. Hərə
sevgisini bir cür göstərir, biz də belə.
- Sizi fərqləndirən
nədir?
- Mən
toxuculuğa sırf iş qurum, biznesim olsun, gəlir əldə edim kimi yanaşmamışam.
Sevdiyim işlə məşğul olmağın xoşbəxtliyi hamısını əvəz edir. Sevdiyin işin bəyənilməsi
sənə ayrı bir motivasiya verir. Özünü daha da inkişaf etdirmək, yeni-yeni nələrsə
ortaya çıxarmaq istəyirsən. Məcburiyyətdən görülən iş gözəl ola bilməz.
- Gəlir düşünmədiyinizi
dediniz. Bəs gəlirsiz nə qədər davam etmək olar?
- Belə
bir söz var ki, ən böyük motivasiya puldur. Bu da düzdür. Gəlir olmalıdır, amma
işi görərkən sırf pulu düşünmək bir az doğru deyil. Sevgi ilə gözəl iş ortaya
çıxanda zamanla gəlir də olur. Məsələn, "Sevgililər günü” ərəfəsində bizə kimsə
sevdiyi üçün nəsə toxumağı sifariş verir. Biz pulu düşünüb həmin şəxsə maksimum
bir qiymət demirik. Pul mənim üçün ön planda olmayıb. Bizim xanımlar özləri
toxuya bilməsələr də, sevdiklərinə özəl nə isə hədiyyə etmək istəyirlər. Biz də
özümüzü həmin şəxsin yerinə qoyub öz doğmamıza toxuyurmuş kimi sevgi ilə çalışırıq.
Gəlirimiz olur, amma məqsəd sırf pul qazanmaq deyil. Məqsəd sevdiyim bir işi
hamıya sevdirmək idi, buna az da olsa nail olduğumu deyə bilərəm.
- Hüquqşünas,
yoxsa toxucu?
- Təzə
başlayanda evdəkilər mənimlə "toxucu-hüquqşünas” deyə zarafat edirdilər.
Hüquqşünaslığı təsadüfən seçməmişəm, qarşıma hədəf qoyub bu sahəyə qəbul
olmuşam. Ona görə paralel davam etdirmək istəyirəm. Ali təhsil aldığım sahə çətin
də olsa, maraqlıdır. Mən gəlirimi sırf toxuculuğa bağlamaq istəmirəm.
- Bu, ancaq sifariş əsasıda olacaq? Öz məhsullarınızı
hazırlayıb bu cür satış həyata keçirmək planınız yoxdur?
- "Toxucu”nu
onlayn sifariş kimi yaratmaqla bu işin gələcəyi üçün müəyyən bir investisiya
etməyi düşünürdüm. Heç kimdən maliyyə dəstəyi almadan, işi genişləndirmək üçün
özün müəyyən bir maliyyə qazanmalısan. Sifarişlə işləmək yaxşıdır, gəlirlidir,
amma bir yerə qədər... Sifariş zamanı ancaq bizdən tələb olunanları toxuyuruq.
Lakin yaradıcı adamın ağlında fərqli ideyalar çox olur, onları da işləmək istəyirsən.
Özün dizayn edib hazırladıqlarını başqalarında görmək daha da xoş olar. Ona görə,
gələcəkdə sifarişlə işləməyi dayandırıb, ancaq kolleksiya formasında davam etmək
istəyirik.
- Öz işini
qurmağın üstünlüyü nədir?
- Bu, insanda
nəyisə bacara biləcəyinə inam yaradır. Bəzən deyirlər ki, öz işini quranların
çoxu işinin ağası olmaq istəyənlərdir. Amma mən bu cür yanaşmıram. Məqsədim
sevdiyim məşğuliyyətimi bir iş halına gətirib, digərlərinə də sevdirmək idi və
ona da nail oldum. Bu hiss mənə görə daha gözəldir.
- "Facebook” profilinizdə "toxucu” sözünün yanında
bir də "oxucu” yazıbsınız. Oxumağı da sevirsiniz deyəsən...
- Mütaliəni
sevirəm. "Toxucu”dan əlavə, özümün bloqum var. Oxuduğum kitabların təhlilini,
öz təəssüratlarımı paylaşıram. Ona görə, ikisini də yazmışam. Sevimli iki məşğuliyyət
var: oxumaq və toxumaq.
- Toxuculuq
kursunda müəllim olacağınızı oxudum. Həm də öyrədirsiniz?
- Mən əvvəllər
fərqli kurslarda toxuculuq dərsi vermişəm. İndi isə başqa bir kursda toxuma öyrədəcəyəm.
Mənə toxumaqdan çox, öyrətmək maraqlı gəlir. Əgər bildiyin bir şeyi
paylaşırsansa, bilik çoxalır.
- Öz işini
quran gənclərə nə demək istəyərdiniz?
- "Azərbaycanda
iş qurmaq mümkün deyil”, "Bizdə hansısa biznesi qurmaq üçün gərək adamın olsun”
tipli fikirləri öz işini qurmaq istəyənlərə çox deyirlər, mənə də həmçinin...
Amma bunları fikirləşməsinlər. Əvvəldən iş üçün böyük məbləğ tələb olunacağını
düşünüb, reallaşdırmaqdan çəkinməsinlər. Mən işə başlamamış bir emalatxanam
olmasını istəsəydim, həvəsdən düşəcəkdim.
Fikirləşməkdənsə, işə başlamaq lazımdır. İşə başlayanda problemlər zamanla
öz-özünə həll olunur. Başlayanda davamı mütləq gəlir. Bəzi şeyləri sonra da etmək
olar. Başqalarına sübut etmək üçün yox, özləri üçün etsinlər.
Aygün Asimqızı