Rusiyada Njdenin qəhrəmanlaşdırılmasına qarşı etiraz genişlənir
Vladimir şəhər rəhbərliyi
faşist əlaltısının boş qəbrinin götürülməsini tələb edir
Faşizm üzərində Qələbənin 75 illiyinin keçirildiyi günlərdə "Faşizmə
son” vətəndaş təşəbbüsü Vladimir meriyasına müraciət edərək şəhər qəbiristanlığında
faşistlərlə əməkdaşlıq edən Qaregin Njdenin boş qəbrinin götürülməsini xahiş
ediblər. Rusiyanın nüfuzlu "Rosbalt” nəşri yazır ki, təşəbbüs, portalın
redaksiyasında keçirilən onlayn-konfransın yekununda qəbul edilib. Onlayn
konfransda Dövlət Dumasının beynəlxalq məsələlər üzrə komitəsinin sədr müavini
Dmitri Novikov, xarici və müdafiə Şurasının üzvü, Federal Təhlükəsizlik
Xidmətinin istefada olan general-mayoru Aleksandr Mixaylov, eləcə də, vətəndaş
təşəbbüs qrupunun üzvləri, Moskva hökuməti yanında millətlər üzrə Şurasının
komissiya sədri Qalli Monastıryeva, ukraynalı jurnalist və politoloq Vladimir
Çxvediani və s. şəxslər iştirak edib. Konfrans zamanı Rusiya ərazisində faşizm
və nasist əlaltılarının qəhrəmanlaşdırılması cəhdlərinə qarşı praktiki addımlar
nəzərdən keçirilib. Konfrans iştirakçıları Rusiya prezidenti Vladimir Putinin
faşizm üzərində Qələbənin 75 illiyi zamanı faşizmin qəhrəmanlaşdırılmasına
qarşı söylədiyi fikirləri dəstəkləyiblər. Dumanın deputatı Dmitri Novikov
faşizmin qəhrəmanlaşdırılmasına qarşı ictimaiyyətin təşəbbüslərindən nümunə
götürülməsinə çağırıb.
Xüsusi vurğulayıb ki, Böyük Vətən Müharibəsi tarixini
saxtalaşdıranlara, eləcə də, faşizmi dəstəkləyənlərə qarşı yeni qanunvericilik
aktları hazırlamaq gərəkdir. Qanunvericilik çərçivəsində bu vəziyyəti daha sıx
nizamlamaq və müharibə tarixini saxtalaşdıranlara qarşı kampaniyanı
genişləndirməyin zəruriliyi bildirilib. Bununla bağlı "Faşizmə son” təşəbbüs
qrupunun üzvlərinin qəbul etdiyi müraciətdə bildirilir ki, bir neçə ildir ki,
Qaregin Njdenin Vladimir qəbiristanlığında boş qalan qəbiri, necə deyərlər
"xatirə tədbirlərinin” keçirilməsi yerinə çevrilib. Həmin tədbirlərdə
Rusiyadakı erməni diasporunun nümayəndələri aktiv iştirak edirlər. Məqalədə
bildirilir ki, faşist ordusu tərkibindəki erməni legionunda fəaliyyət göstərən
Njde sovet kəşfiyyatı tərəfindən Bolqarıstanda həbs edilib və istintaq zamanı
faşistlərlə əməkdaşlığını təsdiq edib. İstintaq müəyyən edib ki, Njdenin ələ
aldığı yüzlərlə diversant SSRİ ərazisində hərbi cinayətlərdə, xüsusən də Krımda
yəhudi əhaliyə qarşı həyata keçirilən vəhşiliklərdə iştirak edib.
Konfransda bu barədə danışan ukraynalı politoloq Vladimir Çxvediani
bildirib ki, Njdenin faşizm inancları hələ 30-cu illərdə Amerika isteblişmenti
tərəfindən də təkzib edilmirdi. Jurnalist xatırladıb ki, faşizmə simpatiyası
səbəbindən Njde ABŞ-dan qovulub və Almaniyaya, nasist ideologiyasının mərkəzi
olan Münxenə gəlib. 1945-ci il mayın 4-də amerikalı bir konqresmen daşnakların
Hitler və Xolokostu müdafiə etdiklərini bildirib. Njde faşizmi "bəşəriyyətə
hədiyyə”, Almaniya və İtaliyaya yeni həyat bəxş edən hesab edib. Bu barədə o
zamankı daşnak təbliğatında da fikirlər var. Xolokost isə "zəhərli elementi
məhv edəcək bir cərrahi müdaxilə” adlandırılır. Sovet məhkəməsi tərəfindən barəsində uzunmüddətli
həbs qərarı çıxarılan Njde 1955-ci ildə Vladimir qəbiristanlığında basdırılıb. Ötən
əsrin 80-ci illərində erməni millətçiləri onun meyitini gizli şəkildə Ermənistana
gətirib orada basdırıblar.
SSRİ dağıldıqdan sonra meyitin hissələri ölkənin müxtəlif
yerlərində dəfn edilib. Onlayn konfransın iştirakçıları xüsusi qeyd ediblər ki,
bu gün Ermənistanda dövlət səviyyəsində Njdenin qəhrəmanlaşdırılması, ona
sitayiş həyata keçirilir. Rəsmi ideologiya isə onun nasistlərlə əməkdaşlığını
"Ermənistanın müstəqilliyi uğrunda mübarizənin məntiqi davamı” adlandırır.
Yerevanın mərkəzində ölkə rəhbərliyinin iştirakı ilə abidə də ucaldılıb.
Bildirilir ki, Rusiyada Njdeyə münasibət dəyişməyib. Məsələn, Müdafiə
Nazirliyi, FTX-nin hesabatlarında Njdenin faşistlərlə əməkdaşlığını sübut edən
çoxsaylı faktlar əks olunur. Müttəfiq Ermənistanda faşizmin
qəhrəmanlaşdırılmasından narahatçılıq dəfələrlə qeyd olunub.
Konfransda çıxış edən "İzbor” klubunun Vladimir regional bölməsinin
rəhbəri Dmitri Saqal bildirib ki, Rusiya ictimaiyyətinin diqqəti 2019-cu ildə
yenidən faşist əlaltısına yönəlib. O zaman bəlli olmuşdu ki, Njdenin xatirə
lövhəsi Armavirdə erməni kilsəsində də qoyulub. Bu da şəhər deputatı Vinoqradovun
diqqətini cəlb edib və nəticədə Njdenin lövhəsini qara rəngə boyadı. Etirazlar
zamanı lövhə götürülüb. Vladimir meriyasının müraciətində qeyd olunur ki,
Armavirdəki lövhə Rusiya ərazisində faşist əlaltısına qoyulan yeganə lövhə deyil.
Belə ki, Vladimirdə Njdenin qəbri ətrafında neçə ildir ki, erməni diasporu "xatirə
tədbirləri” keçirir. Bundan əlavə, Ermənistandan gələn turistlər və ermən diasporu
üçün Vladimirdə tur keçirilir. "Faşizmə son” təşəbbüs qrupu onu da müəyyən edib
ki, Rusiyadakı erməni gəncləri arasında Njdeni qəhrəmanlaşdıran simvollar geniş
yayılıb. Onun "çeqaqron” ideologiyası irqi alilik kimi təbliğ edilir.
Müraciətdə bildirilir ki, faşizm üzərində Qələbənin 75 illiyini qeyd edən bir
ölkədə - Vladimir torpağında baş verənlərə göz yummaq olmaz. Məşhur sovet
diktoru Levitanın vətənində faşist əlaltısının dəfn olunduğu yer, müqəddəs yerə
çevrilə bilməz. Bu səbəbdən də şəhər rəhbərliyi müvafiq addımlar atmalıdır.
Onların hərəkəti dözümlülük deyil, milyonlarla insanın xatirəsinə hörmətsizlikdir.
Bu səbəbdən də vətəndaş təşəbbüsü Vladimir meriyası qarşısında Njdenin boş
qəbrinin götürülməsi məsələsini qaldırıb. Dmitri Saqal bildirib ki, Rusiya
beynəlxalq səviyyədə faşizmin qəhrəmanlaşdırılmasına qarşı ciddi addımlar atır.
Əlavə edib ki, belə hallar, Ermənistan, Ukrayna və Baltikyanı ölkələrdə qeydə
alınır. İndi isə belə cəhdlər Rusiyanın daxilində, Njdenin xatirəsini anılması
ilə həyata keçirilir. "Bu gün belə təbliğatın obyekti Rusiyadakı erməni
gəncliyidirsə, sabah digər milli azlıqlar, sonra isə bütün Rusiya ictimaiyyəti
olacaq. Axı bu mübarizə, tək tarixi həqiqət uğrunda mübarizə deyil,
rusiyalıların milli özünüdərkidir. Bizim nəsil kimi qəhrəman hesab edəcək?
Jukovu, yoxsa Njdeni? Rusiyanın böyüklüyü bundan asılıdır. Mən hesab edirəm ki,
bu mübarizədə xırdalıqlar ola bilməz. Bu səbəbdən də Njdenin Vladimirdəki boş
qəbrinə qarşı prinsipiallıq həyata keçirilməlidir”, - deyə Saqal bildirib.
Azər