Rusiya-Gürcüstan danışıqları uğursuz olub
Praqada Rusiya ilə Gürcüstan arasında ikitərəfli münasibətlərin
yaxşılaşdırılması ilə bağlı danışıqların növbəti raundu uğursuz nəticələnib.
Ənənəyə müvafiq olaraq, Rusiyanı danışıqlarda xarici işlər nazirinin müavini
Qriqori Karasin, gürcü tərəfini isə baş nazirin xüsusi nümayəndəsi Zurab
Abaşidze təmsil edib. Bu dəfə danışıqlar proqramında iki ölkə arasında gömrük
nizamlanması məsələsi də olub və bu işdə vasitəçi İsveçrənin SGS şirkətidir. Bundan
əlavə, Gürcüstanın qondarma Cənubi Osetiya əyalətinin lideri Anatoli Bibilovun
Moskvaya səfərinə etirazı da prioritet məsələ kimi gündəmdə olub. Bəlli olduğu
kimi, separatçıların lideri Moskvaya Rusiya prezidenti Vladimir Putinin dəvəti
ilə gedib. Görüş zamanı Rusiya prezidenti bəyan edib ki, tanınmamış qurum
müstəqil dövlətə çevrilmək üçün bütün zəruri dəstəyi əldə edəcək. Tbilisidə də Bibilovun
səfəri diqqətdən kənarda qalmayıb, Putinin vədindən ciddi narahatçılıq
keçirilib. Gürcüstanda hesab edirlər ki, Rusiya bu ölkənin suverenliyinin
aşağılamaqla, hörmətsiz yanaşmaqda davam edir, separatçı rejimi dəstəkləməklə
bağlı perspektivsiz siyasətini korrektə etmir.
"Mən bu barədə Qriqori Karasini
məlumatlandıracağam. Qondarma Cənubi Osetiya lideri Anatoli Bibilovun Moskvaya
səfəri beynəlxalq normaların pozulmasıdır” - deyə Abaşidze səfərə yola
düşməzdən əvvəl bəyan etmişdi: "Bu səfər Cənubi Osetiyanın Rusiyaya böyük
inteqrasiyasını həyata keçirmək üçün edilən cəhddir. Rusiyanın bu bölgələri
müstəqil respublika kimi qəbul etməklə bağlı mövqeyinin heç bir perspektivi
yoxdur. Biz bu məsələni Praqada Rusiya nümayəndə heyətinin rəhbəri Qriqori
Karasinlə müzakirə edəcəyik”. Bundan əvvəl Rusiya Gürcüstanın içərilərinə doğru
sərhədləri genişləndirmək cəhdində ittiham olunmuşdu. Gürcüstan Xarici İşlər
Nazirliyi Rusiyanı Sxinvali regionunda sərhədləri dəyişdirmək cəhdində ittiham
edib. Gürcüstanın xarici siyasət idarəsində bununla bağlı narahatçılıq ifadə olunub
və məsələnin beynəlxalq səviyyədə qaldırılacağı bildirilib. Gürcüstan XİN-dən
bildirilib ki, Rusiya tərəfi Sxinvali regionunda sərhədayırıcı xətlərini
Gürcüstana məxsus Çitelubani və Orçosani kəndlərində yerləşdirib. Hər dəfə də
Tbilisi etirazını çatdırır, qarşı tərəf isə susmaqla reaksiya göstərir. Rəsmi
Tbilisi artıq separatçıların hərəkətlərindən bezib və məsələnin
Abaşidze-Karasin formatında müzakirəsini mümkünsüz hesab edir. Rusiya tərəfi
hər dəfə nota və bəyanatlara cavabı maraqlı və özünəməxsus formada
cavablandırır - separatçıların müstəqilliklərinin tanınması istiqamətində daha
sərt addımlar və hərəkətlərə yol verir.
İki ölkə arasında diplomatik münasibətlər İsveçrə səfirliyi
vasitəsilə həyata keçirilir. 2011-ci ildə Rusiyanın Ümumdünya Ticarət
Təşkilatına üzvlüyü zamanı qərara alınmışdı ki, iki ölkə arasında diplomatik
münasibətlər İsveçrə səfirliyi, gömrük prosedurları ilə isə İsveçrənin SGS
şirkəti vasitəsilə həyata keçiriləcək. İqtisadi məsələlər üzrə ekspert Qiya
Xaxaşvilinin sözlərinə görə, texniki planda heç bir problem yoxdur - bu işi öz
boynuna götürən təşkilatın nüfuzu kifayət qədər yüksəkdir: "Ona bağlı gözlə hər
şeyi etibar etmək olar. İsveçrə şirkətinin işə başlamamağının səbəbi siyasi
məsələlərlə bağlıdır. Gürcü cəmiyyəti ictimai reaksiyadan narahatdır. Gürcü
tərəfi ehtiyat edir ki, belə bir işə başlamaq cəmiyyətdə tanınmamış qurumların
de-fakto tanınması kimi başa düşülə bilər. Bu qərarı qəbul etmək üçün siyasi
iradə və gürcü xalqı qarşısında nüfuzunu itirmək təhlükəsi var. Lakin heç kim
risk etmək istəmir, bu səbəbdən də siçan-pişik oyunu davam edir”. Ekspert baş
verənlərə görə, məsuliyyəti rus tərəfinin daşıdığını bildirir.
Gürcü nəşrləri onu da yazırlar ki, Rusiya ilə Gürcüstan arasında
razılaşmaların baş tutmasında ən maraqlı tərəf Ermənistandır. Gürcüstanın Abxaziya
və Cənubi Osetiya istiqamətlərinin bağlı olması ona heç bir problem yaratmır –
qərbdə dənizə, şərqdə Azərbaycan, cənubda isə Türkiyəyə çıxışlar mövcuddur.
Rusiyaya birbaşa avtonəqliyyat və yaxud dəmir yolu ilə Azərbaycan vasitəsilə
çıxış var. Ermənistan isə ətraf aləmə yalnız Gürcüstan və İran vasitəsilə çıxa
bilər. Bu səbəbdən də ermənilərin marağı başadüşüləndir.
Gürcüstanla Rusiya arasında münasibətlərdə diqqət çəkən məqam viza
rejimi ilə bağlıdır. Rusiyaya getmək istəyən gürcülər qarşısında bu problem
ciddi şəkildə qoyulub. "Bizim Rusiya təsir etmək imkanlarımız çox azdır.
Gürcüstan ruslar üçün vizanı çoxdan ləğv edib və ruslar bir il maneəsiz
Gürcüstan ərazisində qala bilərlər. Moskva isə ötən il viza alınması
qaydalarını bir qədər yumşaldıb. Lakin buna baxmayaraq Rusiya ərazisinə daxil
olmaq əvvəlki tək problemlidir”, - deyə gürcü ekspert bildirib. Öz növbəsində Rusiya
xarici işlər nazirinin müavini Q.Karasin bildirib ki, Rusiya tərəfi bu
problemin həllində maraqlıdır: "Gələcəkdə qarşılıqlı əsasda vizasız rejimin
tətbiq oluna biləcəyini istisna etmirik. Buna doğru irəliləməyin çətin olması
isə başqa söhbətin mövzusudur. Hər şeydən əvvəl daima diplomatik münasibətlərin
olmamağı maneçilik törədir. Bildiyiniz kimi, münasibətlər Tbilisinin təşəbbüsü
ilə dayandırılıb”. Nazir müavini qeyd edib ki, müvafiq qərarın qəbulu zamanı
transsərhəd təhlükələrin artdığını, eləcə də terror və qeyri-leqal miqrasiya
məsələlərini nəzərə almaq lazımdır. Q. Karasin bildirib ki, Rusiya Gürcüstana
aviaheyət üzvləri üçün vizasız rejimin tətbiqinə dair konkret təkliflər təqdim
edib.
Beləliklə, gəlinən qənaət budur ki, tərəflər arasında diplomatik
münasibətlərin bərpası həlli uzun müddət reallaşmayacaq. Nə Rusiya güzəştə
gedib separatçı qurumları gürcülərin ixtiyarına vermək, nə də gürcülər itirilən
torpaqlarla barışmaq niyyətindədir. Belə çıxır ki, tərəflər hələ uzun müddət
Abaşidze-Karasin formatında boş və mənasız danışıqlar aparmaqda davam
edəcəklər.
Azər NURİYEV