Respublika birincisi olub, kənd məktəbini seçən müəllim - Örnək
Nəvai Qənbərov: "Valideynlər bunu dərk etsələr,
qızlarının təhsili üçün əllərindən gələni edərlər”
Region
müəllimidir. Düşünür ki, inkişaf kənd və ya şəhər məktəbində deyil, insanın
özündə olmalıdır. Ona görə, əgər sən öz üzərində çalışırsansa, bunu regionda da
edə bilərsən. İmtahanda respublika birincisi seçilsə də, işləmək üçün kənd məktəbini
seçib: "Mənim kimi müəllimlər Bakıda çoxdur, mənə ehtiyac olan yer isə Astaradır”.
Müsahibimizkənd müəllimi Nəvai Qənbərovdur.
Nəvai 1995-ci
ildə Astaranın Maşxan kəndində anadan olub. Lənkəran Dövlət Universitetinin
Tarix-Coğrafiya müəllimliyi ixtisasını bitirib. 2018-ci ildə müəllimlərin işə qəbulu
üzrə müsabiqədə coğrafiya fənni üzrə iştirak edib və Astaradan 300 km uzaqda, Ağcabədi şəhərində
yerləşən Ağdam 40 saylı köçkün ümumi orta məktəbinə coğrafiya müəllimi təyin
olunub. 2019-cu ildə MİQ imtahanında yenidən iştirak edib, coğrafiya fənni üzrə
58 bal toplayaraq respublika birincisi olub. Hazırda Astara rayon P.Həsənov
adına Çayoba kənd tam orta məktəbində coğrafiya müəllimi kimi fəaliyyət göstərir.
- Nəvai müəllim, nə üçün müəllimlik? Bu peşəni sizə
sevdirən nə oldu?
- 5-6-cı
siniflərdə oxuyanda Azərbaycan dili müəllimimiz bizə "Müqəddəs peşələr” haqqında
inşa yazısı verdi. Peşələrlə bağlı öz düşüncələrimizi yazmalı idik. Yazarkən diqqətimi
bir nüans çəkdi. Bu müqəddəs peşə sahiblərinin hamısının bir müəllimi var. Müəllim
olmaq üçün sırf hansısa bir ixtisası bitirib dərs demək lazım deyil. Sən əgər
yaxşı bir avtomobil ustasısan və özündən sonra hər hansı bir şagird qoyub
gedirsənsə, yenə də müəllimsən. Müəllim müqəddəsdir, çünki o, şəxsiyyət yetişdirir. Müstəqillik qazandığımız ilk
dövrlərdə müəllimlərin aldığı məvacib onları qane etmirdi. Ailənin sosial problemləri
adətən kişinin üzərində olduğuna görə, bu sahəyə gələn kişilər az idi. Ona görə
də kişilər müəllimlik etmir, başqa sahələrə gedirdi. İndiki dövrdə müəllimlərin
sosial rifahının yaxşılaşdırılması kişilərin yenidən müəllimlik etməsinə şərait
yaradır.
- MİQ imtahanında coğrafiya müəllimliyi üzrə
respublika birincisi olmusunuz. Bu balla istənilən şəhər məktəbində işləyə bilərdiniz.
Bəs nə üçün kənd məktəbi?
- Bəli.
Ötən il ölkədə məndən yüksək bal yığan abituriyent yox idi. Coğrafiya fənnindən
müsabiqəyə çıxarılmış bütün vakansiyalara qəbul oluna bilərdim. Mən "inkişaf
yalnız Bakıdadır” sözünə qarşıyam. Mənə görə, inkişaf insanın özündədir. Əgər sən
öz üzərində çalışırsansa, bunu regionda da edə bilərsən. Mənim kimi müəllimlər
Bakıda çoxdur, mənə ehtiyac olan yer isə Astaradır. Kənd məktəbi şəhər kimi
imkanlara sahib deyil. Kənd məktəbində şagirdlər səni daha həvəslə gözləyir və
çox sevir. Burada müəllimlərə daha çox ehtiyac var. Yüksək nəticə göstərən
insanların 90 faizi, yaşayış yeri oldu, olmadı - şəhəri seçir. Hamı Bakıya axın
etsə, bizim regionlar diqqətdən kənarda qalar. Ona görə də mən Bakını deyil, öz
regionumu seçmişəm.
- Erkən nikahlarla bağlı bir sıra layihələr həyata
keçirirsiniz. Hazırda vəziyyət necədir? Mübarizəniz öz bəhrəsini verirmi?
- Düzdür,
cənub zonasında erkən nikah problemləri hələ də qalmaqdadır. Biz özümüz də buna
qarşı mübarizə aparırıq. Valideynlərlə söhbətlərimiz olur. Uğur qazanmış qız
şagirdlərinin valideynlərlə görüşünü təşkil edirik. Hazırda işlədiyim məktəbdə
elə bir problem yoxdur. Bizim kənddə valideynləri qız övladlarını təhsilə yönəldiblər.
Onlar artıq universitetlərə, kolleclərə qəbul olunmaq istəyirlər. Mən sinfə
girdiyimdə, ilk verdiyim sual bu olur: "Kimin nə arzusu var?”. Sevinirəm ki,
artıq şagirdlərimin qarşısında bir məqsəd var – kimisi dərzi, kimisi saç
ustası, kimisi kollecə daxil olub ibtidai sinif müəllimi olmaq istəyir. Biz
valideynlərin dəstəyi ilə buna nail oluruq. Bir valideyn var ki, onun bir oğlu,
iki qızı məktəbimizdə təhsil alır. Həmin valideyn son dövrlərdə oğlunun təhsilindən
çox, qızlarının təhsili ilə maraqlanır. Oğlunun necə oxuduğunu bir dəfə
soruşanda, qızlarının dərsini iki dəfə soruşur. Artıq müsbət irəliləyişlər var.
- Maraqlıdır, təsir mexanizminiz nədir? Yəni, qız
şagirdlər və valideynlərlə hansı söhbətlər aparırsınız?
- Qız
uşaqlarının erkən nikaha sövq edilməsində valideynlərin təsiri çoxdur. Çünki bəzi
valideynlər uşağı elə ilk vaxtlardan ailə qurmaq üçün hazırlayırlar. Ailə
qursun, öz evində yoldaşının qulluğunu tutsun. Bunun üçün hazırlanmış modellər
görmüşük. Bunlara bir az təsir göstərmək çətin olur. Mənim də şagirdlərə ilk məsləhətim
sənət öyrənmələri haqqında olur. Bu, müəllimlik, aşpazlıq, dərzilik, həkimlik
ola bilər. Yəni, qadın üçün oxumaq onun həyat sığortasıdır. Həyatın qarşımıza nə
çıxaracağı bəlli deyil. Əlimizdə olan sənət həyat sığortamızdır. Çünki bilmirik
ki, 5 il, 10 ildən sonra başımıza nə gələcək. Sənətimiz söykəndiyimiz divardır.
Qız şagirdlərimə söylədiyim söz həmişə bu olur. Düşünürəm ki, oğlan ac qalmamaq
üçün daş da qaldırar, gedib beton da götürər, ağır işlər də görər, amma
qızlarımızın belə şansı yoxdur. Ona görə də qızlarımız üçün təhsil mütləqdir.
- "Əziz valideynlər, övladlarınıza təhsil verin. Əks
halda, övladınızın qəlbində yara, öz qəlbinizdə isə peşmançılıq qalacaq”. Bu
sizin tez-tez işlətdiyiniz ifadədir...
- Bəli, bir
övlad heç vaxt unutmur ki, ailəm məni təhsil almağa qoymadı. Düzdür, mən oğlan
övladıyam, bəlkə də özümü təhsil ala bilməyən qızın yerinə qoya bilmərəm. Amma
siz özünüzü o qız uşağının yerinə qoyun. Ailəniz oxumağınıza imkan vermir. Siz
sevmədiyiniz biri ilə ailə həyatı qurursunuz. Gələcəkdə sevmədiyiniz ailəniz yəqin
ki, çox böyük ehtimalla sizin gözləntilərinizi vermir və xoşbəxt olmursunuz. Qəlbinizdə
o yara həmişə qalacaq ki, mənim ailəm məni bu vəziyyətə saldı: "Mən dərslərimi
yaxşı oxuyurdum, indi həkim, müəllim, öz ayağı üstə dura bilən bir insan ola
bilərdim. Valideynim mənə imkan vermədi”. Valideyniniz də həmin an sizin yaşadıqlarınızı
görüb, öz qəlbində peşmançılıq hiss edəcək ki, mən öz qızımı oxutdura bilərdim,
onun daha gözəl həyatı olardı. Öz mühitindən biri ilə daha yaxşı ailə qura bilərdi.
Mən onu tələsdirdim, ona görə belə oldu. Düşünsək, bu çox ağır hissdir.
Valideynlər bunu dərk etsələr, qızlarının təhsili üçün əllərindən gələni edərlər.
- Peşənizin qarşınıza qoyduğu borcu necə izah edərdiniz?
- Bizim hazırda
işini vicdanla görən bir çox müəllimimiz var. Müəllimlik sənəti həqiqətən müqəddəsdir.
Bəzi peşələr var ki, onu pul qazanmaq üçün görmürsən. Bəzi sənətlər var ki, sən
onu sırf sevdiyin üçün seçirsən. Düzdür, kapitalizm dövrüdür, maddiyat önəmlidir.
Amma maddiyatla yanaşı, sən sevdiyin peşəni də görməlisən. Əgər sən o işdən pul
qazanmaq üçün istifadə edirsənsə, 10-20 saat dərsini keçib gedəcəksən. Amma öz
peşəni sevirsənsə, sinfə girəndə, artıq düşünməlisən ki, mən bu gün nə etməliyəm.
Çıxanda da "mən bu gün nə etdim” sualına cavab tapmalısan. Çünki məktəbin vəzifəsi
şəxsiyyət yetişdirməkdir. Yazılmayıb ki, coğrafiyaçı, tarixçi, ya filoloq
yetişdir. Sən şəxsiyyət yetişdirməlisən. Şəxsiyyət yetişdirmək üçün də biz
bunları şagirdlərimizə aşılamalıyıq. Bu bizim peşəmizin qarşımıza qoyduğu
borcdur. Həkimlərin vicdan borcu xəstələrin həyatını xilas etməkdirsə, müəllimin
də vicdan borcu cəmiyyət üçün şəxsiyyətlər yetişdirmək, layiqli vətəndaşlar hazırlamaqdır.
- Müəllimlik karyeranızda unutmadığınız hansı xatirəni
bizimlə bölüşə bilərsiniz?
- İlk dəfə
coğrafiya müəllimi kimi məktəbə getdim. Şübhəsiz ki, məndən əvvəl şagirdlərin
sevdiyi bir müəllimə olub. İndi də onun adını çəkirlər. Düzdür, məni də çox
sevirlər, amma o müəllimi də unutmurlar. Sevdiyimiz bir müəllimin yerinə başqa
bir müəllim gələndə, onu ilk dəfə qəbul etmək çətin olur. Məndə də belə oldu.
Sonra şagirdlər dedilər ki, müəllim, biz sizi çox sevirik. Şagirdlərdən bu tip
sevgini görmək nəyə desən dəyər. Məsum bir varlıq tərəfindən sevilmək çox gözəldir.
- Müəllim kimi gələcək planlarınız nədir?
-
Şagirdlərimi gələcəkdə məqsədi olan insanlar kimi görmək istəyirəm. Sinfə girib
10-cu sinif şagirdinə sual verəndə ki sənin həyatda gözləntilərin nədir, onun
bu sualın cavabını bilməməsi mənə acı verir. İstəyirəm, şagirdim desin ki, məsələn,
mənim həyatda məqsədim maşın ustası olmaqdır. Mən yaxşı ustalıq bacarıram, bu səbəbdən
də usta olmaq istəyirəm. Tək gözləntim şagirdlərimin məqsədli vətəndaş
olmasıdır. Çünki məqsədi olmayan insan həyatda uğur qazana bilməz. Əgər sən bir
yolu seçməmisənsə, hansı yolun sonundan söhbət edə bilərsən? Sən birinci
çıxacağın yolu seçməlisən, o yolda qarşılaşacağın problemləri dəf etməlisən və
nəhayət, hansısa bir məqsədə çatmalısan. Ona görə də mən şagirdlərimə əvvəlcə
qarşılarına məqsəd qoymağı, sonra o məqsəd uğrunda mübarizə aparmağı öyrədirəm.
Ondan sonra uğur insanı tapır.
Aygün
ƏZİZ