Rəqabət bazarını tənzimləyəcək layihə
Azərbaycanda
biznes mühitinin əlverişliliyinin artırılması və beynəlxalq reytinqlərdə
ölkəmizin mövqeyinin daha da yaxşılaşdırılması ilə bağlı tədbirlər çərçivəsində
Rəqabət Məcəlləsinin yeni layihəsi hazırlanıb. Trend-in məlumatına görə,
"Azərbaycan Respublikasında kiçik və orta sahibkarlıq səviyyəsində
istehlak mallarının istehsalına dair Strateji Yol Xəritəsi"nin yarımillik
monitorinq və qiymətləndirmə hesabatında qeyd olunur ki, Azərbaycanda biznes
mühitinin əlverişliliyinin artırılması və beynəlxalq reytinqlərdə ölkəmizin
mövqeyinin daha da yaxşılaşdırılması ilə bağlı Komissiya çərçivəsində
"Əmtəə bazarının səmərəliliyi və rəqabət" istiqaməti üzrə işçi qrup
yaradılıb və Rəqabət Məcəlləsinin yeni layihəsi hazırlanıb. Bildirilir ki,
ölkədə rəqabət mühitinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində işlər sürətli şəkildə
aparılmır. Hesabatda Rəqabət Məcəlləsinin qəbul edilməsi və institusional
islahatların aparılması istiqamətində işlərin sürətləndirilməsi tövsiyə olunur.
Layihənin
növbəti mərhələdə iqtisadiyyata və rəqabət bazarına necə təsir edəcəyini
öyrənməyə çalışdıq.
Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və
sahibkarlıq komitəsinin üzvü Aydın Hüseynov bu layihənin ölkəmizdə rəqabət
qabiliyyətinin artmasına təsir göstərəcəyini deyir: "Ölkəmizin iqtisadiyyatı
liberal bazar iqtisadiyyatına söykənir. Ümumi götürdükdə, liberal bazar
iqtisadiyyatının ən mühüm prinsiplərindən biri də azad rəqabətdir. Bazar
iqtisadiyyatının təməlində azad rəqabət, rəqabət qabiliyyətinin artması əsas
yer tutur. Və bildiyimiz kimi, artıq ölkə iqtisadiyyatı yeni bir mərhələyə
qədəm qoyur. Qeyri-neft sektorunun şaxələndirilmiş şəkildə inkişafı və bu
istiqamətdə olan uğurlarımız sevindiricidir. Əslində bu yeni bir iş deyil.
Ölkənin strategiyasında qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirilməsi əsas yer
tuturdu. Sadəcə olaraq yeni mərhələyə yeni çağırışların, layihələrin ortaya
çıxmasına şərait yaradır. Sözsüz ki, bu dəyişikliklər əmtəələrin rəqabət
qabiliyyətinin artmasına təsir göstərəcək. Bu da iqtisadiyyatda önəmli
irəliləyişlərə səbəb olacaq. Müsbət nəticələrin olması gözlənilir. Dediyim
kimi, bazar iqtisadiyyatının əsas prinsiplərindən biri azad rəqabətdir. Bu da
qanun və qaydalarla tənzimlənməlidir. Bunun üçün də hüquqi baza olmalıdır.
Hüquqi baza nə qədər mükəmməl olarsa, iqtisadiyyata bir o qədər müsbət təsirini
göstərər. Bu həm də məşğulluğun artması deməkdir”.
İqtisadçı Vüqar Bayramov belə bir layihənin
hazırlanmasına və qəbul edilməsinə ciddi ehtiyac olduğunu bildirir: "Rəqabət
Məcəlləsinin yeni layihəsinin hazırlanması və qəbul edilməsi vacib
məsələlərdəndir. Strateji Yol xəritəsində də həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan
fəaliyyətlərdən biri Rəqabət Məcəlləsinin qəbul edilməsidir. Çünki nəzərə alınmalıdır
ki, Azərbaycan post-neft dövrünə qədəm qoyur. Və bu dövrün də əsas hədəfləri
daxili bazarda rəqabəti qorumaq, sahibkarlığın inkişafını təşviq etmək
ibarətdir. Proses olaraq 2014-cü ildən, yəni post-neft dövrünə qədəm qoyduqdan
sonra dövlət tərəfindən aqrar sənayeyə qayğının artırılmasını və sahibkarlığın
təşviq edilməsini müşahidə edirik. Bu özünü həm də regionlarda göstərir.
Bununla yanaşı, Rəqabət Məcəlləsinin qəbul edilməsinə də ehtiyac var. Çünki bu məcəllə
rəqabətin formalaşması və qorunması yollarının müəyyənləşdirilməsi baxımından
vacibdir. Bu məcəllə rəqabətin müdafiəsi ilə bağlı institusional bir baza formalaşdırır. Köhnə layihə ictimaiyyətə təqdim
olunmadığı üçün onunla bağlı bir fikir demək çətindir. Amma nəzərə almaq
lazımdır ki, Rəqabət Məcəlləsi hazırlanan zaman iqtisadi inkişafa baxış, eyni
zamanda bütövlükdə həm dünyada, həm də regionda iqtisadi şərait fərqli idi. Hədəflər,
ölkənin gəlirləri dəyişib. Bu kontekstdən çıxış edərək Rəqabət Məcəlləsinin
hazırlanması aktual idi. Düşünürəm ki, belə bir layihənin hazırlanmasına və
qəbul edilməsinə ciddi ehtiyac var. Eyni zamanda, Rəqabət Məcəlləsinin yeni
layihəsinə təkcə dövlət qurumları deyil, vətəndaş cəmiyyətləri, icmalar da cəlb
edilməlidir. Burada fərqli ölkələrin təcrübəsinin öyrənilməsi, məsələlərə
nəzəri yanaşmaların ortaya qoyulması çox vacibdir. Bununla da Azərbaycanda
mövcud hədəflərə və prioritetlərə uyğun Rəqabət Məcəlləsinin qəbul edilməsinə
nail olmaq mümkündür. Qeyd etdiyim kimi, Rəqabət Məcəlləsinin qəbulu Azərbaycanın
post-neft dövrünün əsas hədəflərindəndir”.
İqtisadçı ekspert Samir Əliyev bildirir ki, ölkədə rəqabət mühiti vacib
amillərdən biridir: "Layihənin bundan sonrakı mərhələdə bazara necə təsir
edəcəyini zaman göstərəcək, amma hər bir halda, ölkədə rəqabət mühitinin
yaradılması çox vacibdir. Əgər hökumət qeyri-neft sektorunu inkişaf etdirməyi
prioritet seçibsə, bunun yolu sahibkarlığın inkişafından keçir. Xüsusilə də
kiçik və orta sahibkarlıq əsas götürülür. Rəqabət olmayan mühitdə kiçik və orta
sahibkarlıq fəaliyyət göstərə bilmir. Monopoliya, inhisar yaranır, kiçik və
orta sahibkarlıq süqut edir və monopolist şirkətlər ortaya çıxır. Kiçik və orta
sahibkarlığın inkişafı yeni iş yerlərinin açılmasını təmin edir. Həmçinin müəssisələr
arasında rəqabət yaranır, məhsulların keyfiyyət və qiymətinə təsir edir. Yəni
bu kimi məsələlərdə rəqabətin olması böyük əhəmiyyət daşıyır. Və rəqabətin
olması üçün də ilk növbədə qanunvericilik bazası yaradılmalıdır. Bu qanun
olmadan ölkədə sahibkarlıq mühitinin inkişafından danışa bilmərik. Xüsusən də,
bizdə Strateji Yol xəritələri qəbul edilir. Və bu yol xəritələrindən biri də
kiçik, orta sahibkarlığın inkişafını özündə ehtiva edir. Bu baxımdan Rəqabət Məcəlləsinin
yeni layihəsinin qəbulu vacibdir. Bundan sonra artıq həmin məcəllədən çıxış
edərək bir sıra qanunlar və hüquqi normalar qəbul edilməlidir ki, ölkədə
sahibkarlıq mühiti tam formalaşsın.
Təbii ki, layihənin nəticəsi onun necə işləməsindən asılı olacaq. Hər bir halda
yeni layihənin qəbul edilməsini vacib sayıram”.
Günel Azadə