Qırğızıstan çətin seçim qarşısında
Oktyabrın 15-də Mərkəzi Asiyanın ən narahat ölkəsi hesab edilən
Qırğızıstanda prezident seçkiləri keçiriləcək. Budəfəki seçki kampaniyası
əvvəlkilərdən fərqli olaraq bir qədər dinc şəraitdə keçsə də, gərginlik də özünü
ən müxtəlif formalarda büruzə verdi. Hakim komanda, başda prezident Almazbek
Atambayev olmaqla bütün kampaniya boyu hakimiyyət namizədinin prosesdən uğurla
çıxması üçün əlindən gələni etdi, bütün inzibati resurslar onun üçün işlədi.
Hətta qonşu Qazaxıstanla da münasibətləri kəskinləşdirsə belə, yenə də
mövqeyindən geri çəkilmədi. 2017-ci il seçki kampaniyası göstərdi ki,
Qırğızıstan Mərkəzi Asiya ölkələri içində yeganə dövlətdir ki, seçkilər prezidentin
mandatının uzadılması məqsədilə deyil, güclü namizədin üzə çıxarılmasına
yönəlib. Seçkilərə bir gün qalmış prezident bəyan edib ki, özünün tarixi
missiyasını başa çatdırmağa, kreslosunu seçkilərin qalibinə təqdim etməyə
hazırdır. Bununla da o, hakimiyyətin dinc yolla keçməsini həyata keçirmək
istədiyini ortaya qoyub. Əvvəlcə kampaniyada 50-dən artıq namizəd iştirak etsə
də, sonradan gedən "ələnmə” nəticəsində onların sayı 11-ə düşdü. Favoritlər isə
cəmi ikidir - hakim sosial-demokrat partiyasından olan namizəd Sooronbay
Jeenbekov və müxalif "Respublika
Ata-Jurt” fraksiyasının rəhbəri, ölkənin ən varlı biznesmenlərindən olan
Omurbek Babanov. Keçmiş baş nazir Temir Sariyev də prosesə qatılsa da, onun
şanslarının az olduğu iddia edilir. Rəy sorğuları namizədlərin özləri
tərəfindən sifariş edildiyindən, kimin qalib olacağı bir qədər qaranlıq görünür.
Qeyd edildiyi kimi, Almazbek
Atambayevin favoriti bəllidir - Sooronbay Jeenbekov. Bu şəxs avqust ayına qədər
baş nazir postunda çalışıb. Jeerenbekovu tənqid edənlər onu Fars körfəzi
ölkələrindəki radikal islamçılarla əlaqədə ittiham edirlər. Ortaya isə heç bir
arqument qoya bilmirlər, sadəcə, onun qardaşının ərəb ölkələrindən birində
səfir olmasını, digər qardaşının isə nazir işləyərkən Səudiyyə Ərəbistanına
səfər etdiyinin və orada investisiya
yatırılması barədə danışıqlar apardığını xatırladırlar. Jeerenbekovun daha çox
Oş vilayətində görüşlər keçirdiyi də vurğulanır. Həmin ərazidə isə
islamlaşmanın gücləndiyi iddia edilir. Lakin qırğız ekspertlər onun qalibiyyəti
ilə ölkədə islamlaşmanın güclənəcəyini istisna edirlər. Qalib olmağa iddialı
namizəd açıq şəkildə bildirir ki, Atambayevin başladığı işləri və siyasəti
davam etdirəcək. O, prezident seçiləcəyi təqdirdə, Rusiya ilə Avrasiya İqtisadi
İttifaqı və Kollektiv Təhlükəsizlik üzrə Müdafiə Təşkilatı çərçivəsində
münasibətləri möhkəmləndirəcəyini bəyan edib.
Babanova gəldikdə, o, gurultulu
açıqlamalar verməkdən qaçaraq, mətbuat qarşısına az-az çıxıb. Yalnız seçkilərə
bir gün qalmış seçicilərinə müraciəti yayılıb. O bildirib ki, bu gün ölkənin
ictimai-siyasi həyatında çətin bir dövrdür, qarşıdakı seçkilərdə aşkar
məğlubiyyətlə barışa bilməyən, həmçinin ölkəmizin əksər əhalisinin rəyi ilə
hesablaşmayan bütün fitnəkar qüvvələr hər cür yolla qələbəmizi oğurlamağa can
atırlar. Prezidentliyə namizəd son vaxtlar baş verən hadisələrə belə münasibət
bidlirib: "Gizlətmirəm, son günlərin bütün hadisələri - Qazaxıstan
prezidenti Nursultan Nazarbayevlə görüş, kontekstdən qoparılmış On-Adırdakı
çıxış, Joqorku Keneş deputatı, mənim tərəfdarım Kanat İsayevin həbsi – bunların
hamısı bir zəncirin halqalarıdır. Müəyyən şəxslərin hərəkət etdiyi plan
var. Amma məqsədləri fitnəkarlıqdır. Hamını sakitləşdirmək istəyirəm – biz
duruş gətirəcək və duyğusal hərəkətlər etməyəcəyik. Heç nəyə baxmayaraq
seçkiqabağı qovğanı bütün qanunvericilik prosedurlarına riayət çərçivəsində
daha böyük intensivliklə davam etdirirəm””.
O, əlavə edib ki, bu ölkədə
heç kim qarışıqlıq istəmir: "Mənim mövqeyim birmənalıdır – seçkiləri şərəf və
namusla udmaq lazımdır. Buna görə də bütün tərəfdarlarıma, qərargah işçilərinə,
təbliğatçılara demək istəyirəm ki, hissə qapılmadan öz məntəqələrində ikiqat
intensivliklə işləsinlər. Bizə istisnasız olaraq namuslu və şərəfli qələbə
lazımdır. Seçilmiş istənilən dövlət başçısı üçün hər şeydən əvvəl legitimlik
önəmlidir – mən qanuna həmişə sayğı göstərmişəm və buna görə də istisnasız
olaraq qaydalar üzrə oynayıram. Mən "Ağ ev”i ələ keçirməyə hazırlaşmamışam və
hazırlaşmıram. Qırğızıstanda seçkilər düzgün keçirilməlidir. Yeni prezident
hakimiyyətə çevrilişlər və yaxud qanunsuz əməllər hesabına deyil, şərəfli yolla
gəlməlidir”. Qalib olmağa iddialı namizəd onu da bildirib ki, seçkiqabağı kampaniyamın maliyyələşdirilməsi aşkar və şəffaf
gedir. Bu gün seçkiqabağı təbliğat materialları və KİV-lərdə
işıqlandırmağa 200 milyon som rəsmi vəsait xərcləmişik. Maliyyələşmənin heç bir
destruktiv və xüsusən kriminal ünsürləri heç vaxt olmayıb və olmayacaq. Sonra
kriminalı maliyyələşdirmək üçün təbliğata bu qədər pul sərf etmək – bu,
cəfəngiyatdır. Mən əminəm: hamı hər şeyi çox gözəl başa düşür”. Daha sonra isə
özü haqda məlumat verib və bildirib ki, çox şeyə yetərincə erkən nail olub: "Otuz
yaşımda Qırğızıstanın biznes tarixində ən uğurlu sazişlərdən birini bağlamışam.
Bu gün 47 yaşım var. Hesab edirəm ki, biznesdə zirvəyə yetmişəm, bu gün bütün
müəssisələrim vəkalətli idarəçiliyə verilib. Sonra nə olacaq? Bu gün əminəm ki,
irəli getmək, qarşıma ən yüksək vəzifələr qoymaq və buna nail olmaq üçün
kifayət qədər gücüm, enerjim, təcrübəm var. Mənim ən heysiyyətli hədəfim öz
xalqımı və ölkəmi müvəffəqiyyətli etməkdir. Mən istəyirəm ki, hər bir
qırğızıstanlı yaşıl parklar, təhlükəsiz və təmiz küçələr, hovuzlar, idman
meydançaları olan məkanlarda yaşasın. Mən əminəm ki, bütün ölkəni bu cür etmək
olar. Və bunu necə etməyi bilirəm. Amma bu məqsədə yetmək üçün üsullar
lazımdır, bunun üçün qərar qəbul etmə səviyyəsi lazımdır”.
Sonda isə üzünü seçicilərə tutaraq "Bizə heç bir
halda bu tarixi fürsəti əldən buraxmaq olmaz. Bütün dünyaya əsil demokratik
cəmiyyət olduğumuzu sübut etməyi. Buna görə də bir daha çağırış edirəm:
fitnələrə uymayın. Bu gün sizdən yalnız bircə xahişim var – oktyabrın 15-də öz
seçki məntəqənizə gəlin və vicdanla, ürəkdən səs verin. Elə səs verin ki,
gələcəkdə təəssüflənməyəsiniz. Mən hamını çağırmaq istəyirəm: gəlin, birləşək.
Gəlin, birlikdə hüquqi dövlət quraq. Siyasi təqiblərin olmayacağı dövlət! Qanun
qarşısında hamı bərabər olmalıdır” sözlərini işlədib. O ki qaldı onun siyasətdə
kumirlərinə, bunlar Vladimir Putin, müasir Türkiyənin qurucusu Mustafa Kamal
Atatürk və "Sinqapur möcüzəsi”nin rəhbəri Li Kuan Yudur.
Azər