Qida təhlükəsizliyimizin qorunmasında yeni addım
Prezidentİlham Əliyev Azərbaycan
Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin fəaliyyətinin təmin edilməsi
haqqında fərman imzalayıb. Fərmanda qeyd edilibki, "Azərbaycan
Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi haqqında Əsasnamə” təsdiq
edilsin. "Azərbaycan Respublikasının Qida
Təhlükəsizliyi Agentliyinin strukturu” təsdiq edilsin. Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi
Agentliyi Aparatının işçilərinin say həddi 75 ştat vahidi müəyyən edilsin. Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi
Agentliyinin tabeliyində publik hüquqi şəxs statuslu Azərbaycan Qida
Təhlükəsizliyi İnstitutu yaradılsın.Müəyyən edilib ki, Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi
İnstitutu (bundan sonra – İnstitut) qida məhsullarının təhlükəsizliyi sahəsində
elmi-praktiki araşdırmalar aparır, elmi prinsiplərə əsaslanan risk
qiymətləndirilməsini həyata keçirir, qida təhlükəsizliyi sahəsində texniki
normativ hüquqi aktların layihələrini hazırlayır və aidiyyəti üzrə təqdim edir,
qida məhsullarına dair digər beynəlxalq standartların qida məhsullarının
istehsalçıları tərəfindən könüllü tətbiqi, qida məhsullarının təhlükəsizliyi
göstəriciləri üzrə tədqiqat xidmətləri göstərir. Məsələ ilə bağlı ekspertlərin
fikrini öyrəndik.
İşlər mərkəzləşdiriləcək, nəzarət
güclənəcək
İqtisadisiyasət,sənayevəsahibkarlıqkomitəsinin
üzvü Tahir Mirkişili qida təhlükəsizliyi məsələsinin
qlobal problem olduğunu bildirdi: "Qida təhlükəsizliyi hər bir ölkə və xalq üçün
milli təhlükəsizlik məsələsidir. Azərbaycanda da əhalinin keyfiyyətli qida
məhsulları ilə təmin olunması üçün son illərdə xeyli işlər görülüb. Ancaq
dünyada ərzaq məhsullarının keyfiyyətinin və strukturunun getdikcə dəyişilməsi,
bu sahədə diqqətin daha da artırılmasını tələb edir. Bu məsələ həm də qlobal
problemdir. Qida Təhlükəsizliyi ilə
bağlı qurumun yaradılması ölkəmizdə bu sahədə aparılan işlərin
mərkəzləşdirilməsi, nəzarətin daha da gücləndirilməsi istiqamətində mühüm nəticələr
verəcəkdir. Bu sahədə elmi araşdırmaların aparılması qida təhlükəsizliyin təmin
olunmasında elmi, innovativ yanaşmaların tətbiqinə şərait yaradacaqdır”.
"Azad İstehlakçılar”
Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov bildirdi ki, qidanın
təhlükəsizliyi dünyanın heç bir ölkəsində tam təmin olunmur. Lakin yaradılan bu
qurum ciddi dəyişikliyə səbəb olacaq: "Cənab prezidentin imzaladığı bu fərman
insanların həyatında böyük rol oynayan çox əhəmiyyətli bir sənəddir. Bəlkə də yeganə sənəddir ki, bütün insanların həyatına təsir edir. Çünki
hamı istehlakçıdır. Bu addımın
atılmasını çoxdan gözləyirdik. Yaradılan yeni qurum da ictimai nəzarətlə
işləməlidir. İctimai nəzarət olmazsa, işlək orqana çevrilə bilməz. Bu zaman effektli nəticəni
əldə etmək olmaz. Cənab prezident dəfələrlə qeyd edib ki, həyatın bütün sahələrində
ictimai nəzarət vacibdir. Azad İstehsalçılar Birliyi də çalışacaq ki, həmin
agentlikdə bir ictimai qurum olsun. Çünki 75 nəfər ştatla bu qədər böyük bir işin öhdəsindən gəlmək olmaz.
Onu da qeyd edim ki, hər bir iş ictimaiyyətin gözü qarşısında baş verir. Bizim
birliyimiz beynəlxalq təcrübəsini bu qurumla bölüşməyə hazırdır. Düşünürəm ki,
bu qurumun yaradılması və effektiv fəaliyyət göstərməsi iləqida sahəsində
olan bəzi problemli məsələlər öz həllini tapa bilər”.
Keyfiyyətsiz qidalar
vasitəsilə yaranan o qədər xəstəliklər var ki...
Tibb üzrə ekspert
Adil Qeybulla deyir ki, ərzaq təhlükəsizliyi milli təhlükəsizlik
konsepsiyasının tərkib hissəsidir: "Bu, olduqca vacib məsələdir. Bütün dünyada
mövcud olan bu qurum əslində ölkəmizdə çoxdan yaradılmalı idi. Amma əsas odur
ki, bu institut formal xarakter daşımasın, kooperativ maraqları üstələyə bilmə
gücünə sahib olsun. Çünki ölkəyə həddən
artıq keyfiyyətsiz ərzaq məhsulları
daxil olur. Onların keyfiyyət parametrlərinə düzgün nəzarət olunsun.
Yəni milli maraqlara cavab verən bir qurum olarsa, bu addımı müsbət
qiymətləndirmək olar. Beynəlxalq
standartlara uyğun fəaliyyət göstərməsi həmin institutun inkişafına əhəmiyyətli
təsir edəcək”.
Fitoterapevt Elnur
Eldaroğlu qeyd edir ki,
bir sıra xəstəliklərin yaranma səbəbi sırf qidalanma ilə əlaqədardır: "Bu, geni dəyişdirilmiş, orqanizmə ziyanlı
olan ərzaq məhsullarının həm ölkəyə daxil olmasına, həm də ölkə ərazisində
satışına mane olacaq. Hansı ki, bu cür ərzaqlarla qidalanma insanlarda
gələcəkdə xroniki, radiasion və xərçəng kimi xəstəliklərin yaranmasına səbəb
olur. Elə ərzaqlar var ki, uzun müddət qalsın deyə, tərkibinə insan orqanizmi
üçün ziyanlı olan maddələr vurulur. Bu
maddələri araşdırıb, ərzaqların həqiqətən təhlükəsizliyinə nail ola
bilsələr, çox yaxşı olar. Bu gün o qədər xəstəliklər var ki, yediyimiz keyfiyyətsiz
qidalardan yaranır. Ona görə də, qidaların tərkibi ciddi araşdırılmalı,
öyrənməli və onların təhlükəsizliyini təmin etməlidirlər”.
Tələbat artdıqca,
rəqabət amilləri sərtləşir
İqtisadçı Pərviz
Heydərov bildirir ki, qida məhsullarına
tələbat artdıqca, rəqabət amilləri sərtləşir: "Müasir dövrdə qida
təhlükəsizliyi məsələsi qlobal əhəmiyyət kəsb edir. Yəni bu, ölkələrin inkişaf
səviyyəsinə bağlı bir məsələ deyil. Təsadüfi deyil ki, Avropa ölkələrinin
özündə də bu məsələ ən vacib və diqqət mərkəzində saxlanılan məsələlərdən biri
hesab olunur. Belə ki, qida məhsullarına tələbat artdıqca, rəqabət amilləri
sərtləşir, kəskinləşir. İstehsalçılar aşağı maya dəyər arxasınca qaçaraq, daha
çox gəlir götürmək istəyinə düşürlər. Və bütün bunlar da istehlak bazarlarına
keyfiyyətsiz, insan sağlamlığı üçün zərərli məhsulların daxil olmasına yol
açır. Azərbaycan kimi ölkələr üçün bu məsələnin diqqət mərkəzində saxlanılması
xüsusən vacibdir. Çünki ölkəmizdə qeyri-neft sektoru hələ lazımi səviyyədə
inkişaf etməmişdir. Ərzaq məhsullarına tələbat daxili istehsal hesabına tam
ödənilmir. Qida sənayemiz hələ kifayət qədər rəqabət qabiliyyətli deyildir.
Odur ki, xaricdən hər cür malların idxalı üçün münbit şərait mövcuddur. Ancaq
problem təkcə bunda deyil. Həmçinin yerli istehsala aid məhsullarımızın da
təhlükəsizliyinə kifayət qədər zəmanət yoxdur. Fikrimcə, bu daha ciddi
problemdir”.
İqtisadçı deyir ki, ölkə Prezidentinin Qida
Təhlükəsizliyi Agentliyinin fəaliyyətinin təmin edilməsi haqqında imzaladığı Fərman
böyük əhəmiyyətə malikdir: "Ölkədə bu sahədə ayrıca strukturun yaradılmasına
çoxdan ehtiyac var idi. Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi qida məhsullarının
təhlükəsizliyinə dair normativ tənzimləməni (sanitariya norma və qaydalarının,
habelə gigiyena normativlərinin hazırlanmasını və təsdiqini), risklərin
təhlilini, qida məhsullarının və onları qablaşdırma materiallarının dövlət
qeydiyyatına alınmasını, xarici ölkələrə ixrac edilən qida məhsullarına qida
təhlükəsizliyi sertifikatının verilməsini təmin edəcəkdir. Baytarlıq, bitki
mühafizəsi və karantini sahələri istisna olmaqla, məhsulun daşıdığı risk
səviyyəsinə uyğun olaraq, qida məhsullarının istehsalı, tədarükü,
qablaşdırılması, saxlanması, daşınması, dövriyyəsi (o cümlədən idxal-ixrac
əməliyyatları), ictimai iaşə və xidmət sahələrində istifadəsi, utilizasiyası və
məhv edilməsi də daxil olmaqla, qida zəncirinin bütün mərhələlərində qida
təhlükəsizliyinə və qida məhsulları istehlakçılarının hüquqlarının müdafiəsinə
dövlət nəzarətini, habelə qeyd olunan sahələrdə dövlət siyasətini və
tənzimləməsini həyata keçirəcəkdir”.
Müsahibimiz konkret olaraq istehsal edilən və
ölkəyə idxal olunan qida məhsulları, habelə onları qablaşdırma materiallarının
qida təhlükəsizliyi baxımından dövlət qeydiyyatına alınması və reyestrinin
aparılmasına, xarici ölkələrə ixrac edilən qida məhsullarına təhlükəsizlik
sertifikatı verilməsi və bu sadə inkişafın təmin olunması və idarə edilməsinə
ciddi zərurət olduğunu deyir: "Çünki bu
istiqamətdə dövlət siyasətinin olmamağı, bütövlükdə qeyri-neft sektorunun
inkişafına da əngəldir. Məlum olduğu kimi, iqtisadiyyatın inkişafında sözügedən
sektor prioritet seçilib. Sözün qısası, həmişə demişəm ki, sahibkarlıq
fəaliyyəti vətəndaşların sağlamlığına, millətin və dövlətin təhlükəsizliyinə
heç bir ziyan gətirməməlidir. Ölkədə məhz sağlam ruhda və təşəbbüsdə olan,
gəlir gətirən fəaliyyətlə məşğul olanlar üçün əlverişli imkanlar yaradılmalı və
bilavasitə, bu sahədə maraqlar inkişaf etdirilməlidir”.
Günel Azadə