Bakı 13°C
Normadan artıq yağan yağış fermerin dostudur, yoxsa...
Builki payız adət etdiyimiz
payızlardan olmadı. Birdən-birə qızmar
istilərdən çıxıb, leysan yağmurlara tuş
gəldik. Düzdür, mütəxəssislər belə bir
iqlim dəyişikliyinin əvvəllər də müşahidə edildiyini desə də, bu dəfə
yağıntıların miqdarı normadan bir qədər yüksək olub. Belə ki, hələ avqust
ayının sonlarında sentyabr ayı üçün yağıntının miqdarının yüksək
olacağı proqnoz edilsə də, sentyabr təkcə yağışla deyil hətta ilk qarla da yadda qaldı. Bəs görəsən yağntıların
miqdarının bol olması aqrar sahəyə necə təsir edəcək? Bunun hansısa müsbət və
mənfi tərəfləri varmı?
Azərbaycan Dövlət İqtisad
Universitetinin dosenti, iqtisadçı-ekspert Qadir Bayramlınınsözlərinə görə,son günlər
ərzində yağan aramsız yağışlar kənd təsərrüfatına böyük zərər vurur: "Kənd
təsərrüfatı sənayedən fərqli olaraq iqlim şəraitilə daha çox bağlıdır.
Yağıntının miqdarının normadan çox
olmasının təsiri ilk növbədə pambıqçılıq sahəsinə mənfi təsir göstərəcək. Çünki
sentyabrın son həftəsinə olan məlumata görə, sahələrdən yığılan pambıq 40 min
ton civarındadır. Yəni məhsulun böyük əksəriyyəti tarlalardadır. Əgər intensiv
yağışlar yenə davam edərsə, bu sahədə
qarşıya qoyulan hədəfə çatmağımız bir az çətin olacaq. Digər tərəfdən, qurumamış pambıqçılıq sahələrində texnikanın işləməsinə normal sahələrə nisbətən
30 faiz artıq yanacaq sərf edilir ki, bu
da maddi çətinlik yaradır. Yağmurlu
şəraitdə texnikanın sahələrə aparılması çox çətin olduğundan məhsuldarlıq da aşağı
düşür. Yağıntının təsiri özünü meyvə-tərəvəz sahəsində də göstərəcək. Çünki
aşırı intensiv yağışlar həmçinin meyvə yığılmasını çətinləşdirir və müəyyən qədər məhsul itkisinə gətirib
çıxarır. Bütün bunlar isə bazarlarda
meyvə-tərəvəzin, göyərtinin qiymət artımına gətirib çıxara bilər. Bundan başqa,
normadan artıq yağan intensiv yağışlar
torpağın münbit qatını yuyub aparır ki, bu da fermer üçün çox böyük itki hesab
olunur. Yağışlar həm də eroziyanı gücləndirir. Ona görə də fermerlərin
əvvəlcədən düşünülmüş qabaqlayıcı tədbirlərinin olması çox vacibdir. Düzdür,
yağışların payız ayında yağmasının
müsbət tərəfləri də var. Çünki bir çox sahələrdə taxıl və digər
bitkilərdən sonra əkilən payızlıq yem bitkilərinin inkişafına kömək edir və
örüşlərdə otlaqların canlanmasına səbəb olur. Bu da öz növbəsində heyvan
saxlayan fermerlərin işinə yarayır. Amma bütün bu iqlim dəyişiklikləri Azərbaycanda
sığortanın aktuallığını gündəmə gətirir. Fermer min bir zəhmətlə becərdiyi məhsulunu
yığa bilmir. Ona görə də fermerə dəyən zərərin ödənilməsi üçün
aqro-sığorta tətbiqi məsələsini vacib edir. Bu həm də fermerlərin öz işinə
stimulu artırmış olar”.
Tərəvəzçilik Elmi-Tədqiqat
İnstitutunun direktor müavini Elmar Allahverdiyev"Kaspi”yə açıqlamasında bildirdi ki, intensiv
yağışların meyvə-tərəvəz sahəsinə elə də ciddi ziyan vurmayacaq: "Çünki tərəvəz
məhsullarının yığımı demək olar ki, başa çatıb. İstixana şəraitində
yetişdirilən məhsullara isə yağıntının heç bir ziyanı yoxdur. Meyvəçiliyə
gəldikdə isə sentyabr meyvənin yığılıb qurtardığı aydır. Ona görə də bu sahəyə
ciddi mənfi təsir gözlənilmir. Əsas ziyan pambıqçılıq sahəsinə dəyə bilər.
Çünki pambıq yığımı hələ ki, başa çatmayıb. Ümumilikdə yağışın yağması otlaqlar
üçün, torpağın münbitliyi baxımından çox faydalıdır. Uzun müddət yağış yağmaması bir çox ərazilərdə, xüsusilə
Aran zonasında torpağı şumlamaqda çətinlik yaradırdı. Bu baxımdan, yağıntıların
faydalı ola biləcəyini düşünürəm. Düzdür, bu qədər yağışın yağması normal
deyil. Amma müəyyən müddət sonra belə dəyişmələr baş verə bilir. Pambıqçılıqla
bağlı isə onu deyə bilərəm ki, məhsulun yetişən vaxtı yağan yağışlar onu məhv
edir və yararsız hala salır. Bu da məhsuldarlığa təsir edən amillərdəndir. Amma
ümumilikdə pambıq əksərən aran rayonlarında əkilir. Həmin rayonlara düşən
yağıntının miqdarı isə o qədər də yüksək olmur. Yağıntılar daha çox dağlıq zonalara
və Abşeron bölgəsinə düşdü”.
Şəbnəm Mehdizadə
