Neftin qiyməti payızda da 60-70 dollar arasında dəyişəcək

Dünya birjalarında neftin qiyməti artıb. Nyu-Yorkun NYMEX əmtəə birjasında keçirilən elektron ticarət əməliyyatlarının gedişində WTI neftinin qiyməti 0,59 dollar və ya 1,06% bahalaşaraq 56,22 dollar təşkil edib. ICE London qitələrarası birjasında Brent markalı neftin qiyməti 0,10 dollar və ya 0,16% artaraq 63,36 dollar təşkil edib. Mütəxəssislərdən cari ilin ikinci yarısında qiymətlərin hansı aralıqda dəyişəcəyini soruşduq.
"Neft Araşdırmaları Mərkəzi”nin rəhbəri İlham Şabanqeyd etdi ki,hazırda neftin qiyməti 63 dollardan yuxarıdır. Ötən həftə qiymətlərdə müşahidə olunan enmələr Amerika bazarında real həcmlərin proqnozlardan daha çox olması ilə bağlı idi: "Hazırda yeni proqnozlar səsləndirilir və bu proqnozların əsasında qiymətlərdə artım müşahidə edilir. İlin birinci yarısında Brent markalı neftin qiyməti 65 dollardan yuxarı oldu. Bu, deyilən proqnozlardan daha nikbin nəticə kimi qiymətləndirilir. Çünki ilin sonunda cari ilin birinci yarısında qiymətlərin 60 dollardan aşağı olacağı proqnoz edilir. 65 dollar bazar iştirakçıları üçün ədalətli qiymət hesab olunur. Təbii ki, bu məsələdə OPEC və OPEC+ ölkələrin rəyini xüsusi qeyd etmək lazımdır. Yəni bazardan izafi neft həcmlərini azaldılması istiqamətində iyul ayının əvvəlində ciddi addım atıldı. Neft hasilatının azaldılmasına dair qərarın 9 ay müddətinə uzadılması qiymətlərin 65 dollar ətrafında qərarlaşmasına ciddi təsir göstərdi. Əgər tələb-təklif münasibətlərinə baxsaq, deyə bilərik ki, qiymətlər ilin ikinci yarısında da 60-65 dollar ətrafında dəyişəcək. Amma unutmaq lazım deyil ki, neftin qiyməti təkcə tələb-təklif əsasında formalaşmır. Qiymətlərə təsir edən bir sıra amillər var. Bu səbəblər içərisində ən əsası dünya iqtisadiyyatının artım tempidir. Amma hələlik qiymətlərin enməsi üçün ciddi səbəb yoxdur. Ona görə də ikinci yarımildə qiymətlər siyasi vəziyyətdən və pnevmatik faktorlardan asılı olaraq dəyişəcək”.

İqtisadçı ekspert Rəşad Həsənov deyir ki, hazırda neftin qiymətini iqtisadi faktorlardan daha çox siyasi faktorlar formalaşdırır: "Hazırkı şərtlər daxilində tələb-təklif arasında fərq çox cüzidir. Nəzərə almaq lazımdır ki, ilin sonuna doğru iqtisadi aktivliyin daha da zəifləyəcəyinə dair proqnozlar səsləndirilir. Bu proqnozlar fonunda neftə olan tələb daha da azala bilər. Bu azalmanın son nəticədə qiymətlərə neqativ təsir göstərməsi təbiidir. Eyni zamanda, ABŞ-la Çin arasında ticarət müharibəsi də neftin qiymətinə təsir edir. Həmçinin, Avropa Birliyi iqtisadiyyatı ilə bağlı neqativ proqnozlar tələbi aşağı salan amillərdəndir. Amma hazırkı şərtlər daxilində siyasi faktorlar neftin qiymətini artıra bilər. Xüsusilə körfəzdə müşahidə edilən gərginlik, ABŞ-İran, İngiltərə-İran arasındakı narahatlıq körfəzdə risklərin hələ də davam etdiyini göstərir. Bu fakt qiymətləri artıran istiqamətdə təzyiq edir. Digər tərəfdən, neft istehsalının artması məsələsinə də diqqət etmək lazımdır. OPEC hasilatın tənzimlənməsi ilə bağlı sazişi 9 ay müddətinə uzadıb. Bu özü müsbət məqam kimi dəyərləndirilir və bazar üçün müsbət konyuktura formalaşdırır. Amma bəzi hallarda OPEC ölkələrinin öhdəliklərini yerinə yetirmədiyi də müşahidə edilir. Çünki OPEC daxilində siyasi fikir ayrılıqları mövcuddur. İran, Səudiyyə Ərəbistanı və Rusiya kimi ölkələr arasında fikir ayrılıqları növbəti dövrlərdə qiymətin dinamikasına təsir göstərə bilər. ABŞ-ın neft hasilatında müşahidə edilən davamlı artım əsas təzyiqlərdən biridir. Bütün bu proseslərin fonunda ilin ikinci yarısı üçün qiymətlərin 60-70 dollar arasında dəyişəcəyi ehtimal olunur. Bir sıra beynəlxalq maliyyə institutları ilin sonunadək neftin qiymətini 70 dollar proqnoz edir”.