Neft sahəsində yeni razılıq
Vyanada OPEC
Nazirlər Şurasının 173-cü iclası çərçivəsində Neft İxrac Edən Ölkələr
Təşkilatına (OPEC) üzv və qeyri-üzv dövlətlərin üçüncü görüşündə neft
hasilatının azaldılmasına dair sazişin müddətinin 2018-ci ilin sonuna kimi
uzadılması ilə bağlı razılıq əldə olunub.Trend-in məlumatına görə, OPEC və
qeyri-OPEC ölkələrinin bu yeni razılaşmasına Azərbaycan da qoşulub. İclasın
yekunlarına dair Energetika Nazirliyinin mətbuat xidmətinə açıqlama verən
energetika naziri Pərviz Şahbazov deyib ki, iclasda Vyana sazişinin
imzalanmasından ötən bir il müddətində dünya neft bazarında vəziyyət təhlil
edilib. Dünya iqtisadiyyatının inkişaf templəri, gözləntilər, neft, neft
məhsullarına tələbatı əks etdirən təqdimatlar edilib. OPEC rəhbərliyi
tərəfindən saziş iştirakçısı olan ölkələrin öhdəliklərin yerinə yetirilmə
səviyyəsi dəyərləndirilib. Neftin qiymətində tərəddüdlərin tədricən sabitləşmə
ilə əvəz olunması, son dövrdə neftin bir barrelinin qiymətinin 60-63 dollar
səviyyəsinə yüksəlməsi, təklifin həcminin aşağı düşməsi, neft ehtiyatlarının
nisbətən azalması və neft bazarında tarazlığın qismən bərpası OPEC+ çərçivəsində
əməkdaşlığın mütərəqqi nəticələri kimi qeyd olunub.
Bununla belə,
Vyana razılaşmasını zəruri edən problemlərin tam aradan qalxmadığı əsas
gətirilərək, Monitorinq Komitəsinin 2018-ci ilin martından sonra neft
hasilatının azaldılması üzrə sazişin uzadılması təklifi irəli sürülüb və yekdilliklə
razılaşdırılıb. Hasilatın əlavə həcmdə azaldılması məqsədəuyğun hesab edilməyib
və öhdəliklərin olduğu kimi saxlanması qərara alınıb.
Energetika
naziri Pərviz Şahbazov çıxışında bazarda qiymət sabitliyi üçün mühüm faktor
olan tələbatın artmasının yaxın perspektivdə proqnozlaşdırılmadığını
vurğulayaraq bildirib ki, neftin hazırkı qiymət diapazonunda saxlanılması üçün
davamlı dəstək verilməlidir. Nazir tədbirdə yeni ölkələrin iştirakını təqdir
edərək, bunu prosesin irəli aparılması üçün mühüm addım hesab edib. Pərviz
Şahbazov OPEC çərçivəsində irəli sürülən təşəbbüslərə ilk vaxtdan qoşulan
Azərbaycanın gündəlik hasilatı 35 min barel azaltmaqla bağlı üzərinə götürdüyü
öhdəliyi tam yerinə yetirdiyini diqqətə çatdırıb: "Azərbaycan dövləti olaraq
mövqeyimiz bundan ibarətdir ki, hasilatın azaldılması ilə bağlı sazişin gələn
ilin sonuna kimi uzadılması məqsədəuyğundur və belə bir qərar neft bazarında
əldə etdiyimiz nailiyyətləri uzunmüddətli etməklə, daha da möhkəmləndirə
bilər”.
Görüşün
yekununda OPEC və təşkilata daxil olmayan ölkələr "Əməkdaşlıq Bəyannaməsi”nə
imza atıblar. Azərbaycan da OPEC və qeyri-OPEC ölkələrinin bu anlaşmasını
ölkənin maraqlarına uyğun hesab edərək, öz dəstəyini ifadə edib.
Razılaşma ilə
bağlı Neft Araşdırmaları
Mərkəzinin rəhbəri, enerji məsələləri üzrə ekspertİlham Şaban"Kaspi”yə açıqlamasında bildirdi
ki, Azərbaycan bu sazişə əslində 2016-cı il
dekabrın 10-da qoşularaq, OPEC-in hasilatının azaldılması ilə bağlı təşəbbüsünü
dəstəklədiyini bildirib: "Beləliklə, Azərbaycan neftin ədalətli qiymətinin
bərpa olunmasına öz dəstəyini nümayiş etdirib. Yəni qoşulmanın əsas səbəbi
budur. O zaman "biz elə də böyük həcmdə neft ixrac etmirik” deyib, həmin sazişə
qoşulduğuna görə, Azərbaycanı ölkə daxilində qınayanlar da vardı. Həmin şəxslərin
bunu sadəcə, özünüreklam naminə etdikləri bu gün bəlli olur. Həmin vaxt qeyd etmişdim
ki, Azərbaycan bununla hansı cinahda olduğunu nümayiş etdirir. Yəni bir neft
ixracatçısı olan ölkə kimi göstərir ki, indiki qiymətlər onu qane edir və ya
etmir. Və həqiqətən də ötən bir il ərzində neftin orta qiyməti təqribən 30
faizə yaxın artdı. Azərbaycanın da mövqeyi, yəni düzgün qərar qəbul etməsi özünü
doğrultdu. Azərbaycan indi də mövqeyindən çəkilməyərək yenə də həmin ölkələr sırasında
olduğunu təsdiqlədi. 2018-ci ilin sonunadək qeyri OPEC ölkəsi olaraq həmin
çağırışa səs verdi və neft hasilatının artırılmamağı yönündə addımlar atacağını göstərdi”.
Müsahibimizdən
bu addımın neftin qiymətinə necə təsir edəcəyini də soruşduq: "Qiymət bundan
sonra bazarda gedən proseslərdən asılı olacaq. 2018-ci il üçün hazırda dünya
bankının ilkin olaraq açıqladığı rəqəm mövcuddur. Buna əsasən də cari ilin orta
qiyməti ilə müqayisədə, 3 dollar artım müşahidə olunacaq. Yəni orta qiymətin 56
dollar olacağı gözlənilir. Bu o deməkdir ki, Azərbaycan neftinin orta ixrac
qiyməti indikindən təqribən 1.5 dollar artıq olar bilər. "Bəs reallıq nədən
ibarətdir?” sualına gəlincə isə onu deyə bilərəm ki, neftin qiyməti təkcə OPEC-in
atdığı addımlarla şərtlənmir. Neftin qiyməti bir çox parametrlərdən asılıdır. Burada
siyasi, klimatik faktorlar var”.
Ekspert bildirdi
ki, neftin qiymətinin formalaşması bir sıra mürəkkəb mexanizmlərdən asılıdır: "Məsələn,
Meksika körfəzindəki qasırğalar neftin qiymətinin artmasında kifayət qədər rol
oynadı. Həmçinin çoxlu sayda neft quyularının dayanması da qiymət artımına
təsir edir. Artımda siyasi gərginliklərin də rolunu qeyd etmək lazımdır.
Dünyanın aparıcı istehsalçıları olan neft ölkələrində ümumi makroiqtisadi
göstəricilər də neftin qiymətinə yetərincə təsir edən amillərdəndir. Neft o
xammallara aiddir ki, onun qiymətinin formalaşması mürəkkəb mexanizmlərdən
asılıdır. Ancaq bunun sırasında hasilat kifayət qədər xüsusi çəkiyə malikdir. 2017-ci
ilin yanvar ayının 1-dən dünya bazarında ümumilikdə təqribən 1.8 milyon barelə
qədər gündəlik neft hasilatının azaldılmasına nail olundu ki, bunun hesabına
qiymət artımı baş verdi. Əks təqdirdə bu nailiyyət əldə edilməyəcəkdi”.
Günel Azadə