Moskvaya qarşı Kiyev - Tbilisi - Kişinyov alyansı
Deyəsən, Rusiyanın işğal siyasəti ilə üzləşən postsovet ölkələri ona
qarşı vahid cəbhədə birləşmək fikrinə düşüblər. Bu təşəbbüsün başında Ukrayna
prezidenti Petro Poroşenko durur. Bir neçə gün bundan öncə Moldovanın separatçı
Dnestryanı bölgəsi ilə sərhəddə bu ölkənin baş naziri ilə birgə sərhəd-buraxılış
məntəqəsinin açılması dərhal separatçılar tərəfindən blokada cəhdi və Rusiyaya
qarşı hədə kimi dəyərləndirildi. Separatçı Dnestryanı bölgənin rəhbəri açıq
şəkildə Ukraynanı Moldova ilə birləşib onları iqtisadi cəhətdən mühasirəyə
salmaq cəhdində günahlandırdı. Ötən gün isə daha bir rus işğalı yaşayan
respublikaya - Gürcüstana səfər edən Poroşenko burada antirusiya xarakterli bəyannaməyə
imza atıb.
Beləliklə, Ukrayna və Gürcüstan "Rusiya işğalı şəraitində strateji
tərəfdaşlıq barədə” bəyannaməyə imza atıblar. Bu sənəd Ukrayna prezidenti Petro
Poroşenkonun Tbilisiyə rəsmi dövlət səfərinin əsas nəticəsi hesab edilib. Bir
sıra ekspert və jurnalistlərin gözləntilərinin əksinə olaraq, görüş zamanı
sabiq prezident Mixail Saakaşvilinin vətənə mümkün ekstradisiyası ilə bağlı
söhbət belə getməyib. Ukrayna nümayəndə heyətinin rəsmi qarşılanma mərasimi
Tbilisidəki Avlabarsk sarayında baş tutub. Dövlət himnləri səsləndikdən sonra
prezidentlərin təkbətək görüşü keçirilib. Gürcüstan prezident
administrasiyasının rəhbəri Georgi Abaşişvili bildirib ki, P.Proroşenkonun
səfərində əsas mövzu Rusiya işğalı olub. Jurnalistlərin isə gözləntiləri tamam
başqa xəbərlər olub – səfər ərəfəsində Gürcüstan və Ukrayna kütləvi informasiya
vasitələrində belə bir informasiya yayıldı ki, Tbilisiyə səfəri zamanı Ukrayna
prezidenti P.Poroşenko barəsində Gürcüstanda cinayət işi qaldırılan
eks-prezident Mixail Saakaşvilinin vətəninə ekstradisiyası məsələsini
qaldıracaq. Lakin Gürcüstan Prezident Administrasiyasının rəhbəri dərhal
jurnalistləri əmin edib ki, danışıqlarda bu məsələ müzakirə olunmayacaq.
Gürcüstanın keçmiş prezidenti də bu yaxınlarda "Rustavi-2” telekanalının efirində
bildirib ki, Ukrayna hakimiyyət orqanlarının onu vətəndaşlıqdan məhrum edib
ölkədən çıxara bilməzlər. Danışıqlarda əsas müzakirə mövzusunun M.Saakaşvili
deyil, Rusiya olacağını P.Poroşenko gürcü həmkarı Georgi Marqvelaşvili ilə
görüşdə də təsdiq edib. "Bizim ölkələrimiz Rusiya işğalına məruz qalan
azadlığımız uğrunda mübarizə aparırlar”, - deyə Ukrayna prezidenti vurğulayıb.
Öz növbəsində Gürcüstan prezidenti qonağa sərhədlərdəki mövcud durum,
o cümlədən Rusiya qoşunlarının keşik çəkdiyi Cənubi Osetiya ilə sərhəd
ərazidəki mövcud vəziyyət barədə məlumat verib. Onun sözlərinə görə, Rusiya
sərhəd qoşunları tanınmamış Cənubi Osetiya Dövlət Təhlükəsizlik Xidməti
əməkdaşları ilə birlikdə "sərhədlərin” demarkasiyası ilə bağlı işlər aparırlar.
"Sədlər, tikanlı məftillər düzəldilir, kənd təsərrüfatı üçün yararlı torpaq
sahələri ələ keçirilir və Cənubi Osetiyanın dövlət sərhədini pozduqları bəhanəsi
ilə insanları girov götürürlər”, - deyə gürcü lider bildirib. Vəziyyət xüsusilə
tanınmamış Cənubi Osetiya xüsusi xidmət orqanları əməkdaşlarının iyunun
sonlarında gürcülərin Berşueti kəndi yaxınlığında sərhəd banneri
quraşdırmalarından sonra gərginləşib. Nəticədə kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan
sakinlər "sərhəddən kənar” vəziyyətə düşmüş olublar. Kəndlilər həm də məhsullarını
yığmaq imkanından məhrum olublar. "İşğal xətti” isə Cənub Qafqaz üçün mühüm
əhəmiyyət kəsb edən magistral xətti – Tbilisi-Qara dəniz sahillərinə daha da
yaxınlaşıb. Hazırda Rusiya sərhədçilərini avtomobil magistralından cəmi 400
metrlik məsafə ayırır.
Moskvada bu iddiaları rədd edirlər və bildirirlər ki, Tbilisi
problemləri həll etmək niyyətində deyil. İddia edilir ki, dəfələrlə sərhəddə
yaranan problemləri müzakirəyə çıxarmaq istəsələr də, qarşı tərəf buna biganə
yanaşıb. "Cənubi Ostiya-Gürcüstan, Abxaziya-Gürcüstan arasında yaşanan
problemləri həll etmək üçün bütün tərəflərin razılaşdığı mexanizm var. Bu,
Cenevrə mexanizmləridir. Konstruktiv işləmək gərəkdir və konkret danışıqları
mənasız etmək gərək deyil. İşğal və yaxud buna bənzər məsələləri qabartmaq
gərək deyil”, -deyə Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov bildirib.
Bütün bunlarla yanaşı, Gürcüstan və Ukrayna torpaqlarının Rusiya
tərəfindən işğal olunması məsələsi P.Poroşenkonun Tbilisi səfərində əsas
prioritet olub. İki ölkənin prioritetləri işğala son qoyulması və NATO-ya
üzvlük məsələsi olub. Birgə mətbuat konfransında Georgi Marqvelaşvili bildirib
ki, Ukrayna "döyüş meydanındadır və Rusiyanın üstün maraqlarına qarşı mübarizə
aparır. Bu siyasət vəziyyətin gərginləşməsinə və xalqlar arasında qarşıdurmanın
yaranmasına xidmət edir”. Öz növbəsində P.Poroşenko vəd edib ki, heç kimə
Ukrayna xalqına iradəsini yeritməyə, diktə etməyə imkan verməyəcək. Bundan
əlavə, xatırladıb ki, onun həyat yoldaşının babaları sovet illərindəki aclıqdan
qurtulmaq üçün Gürcüstana qaçıblar. O da bəlli olub ki, Ukraynanın birinci
ledisinin nənəsi Stalinqraddan Tbilisiyə evakuasiya olunub. "Bu cür faktlar
bizim qardaşlığımızı daha da möhkəmləndirir”, - deyə Ukrayna prezidenti
vurğulayıb. O, həmçinin Gürcüstan tərəfinə 2014-cü ildə Ukraynadakı müharibədə
onun azadlığı və şərəfinin qorunması naminə aparılan hərbi əməliyyatlarda
canını qurban verən gürcülərə görə minnətdarlıq edib. Əlavə edib ki, Ukrayna
ordusu özünün döyüş təcrübəsini Gürcüstanın silahlı qüvvələri ilə bölüşməyə
hazırdır. Daha sonra P.Poroşenko Gürcüstanın ərazi bütövlüyü uğrunda canını
qurban verən insanların xatirəsinə ucaldılan abidə önünə əklil qoyub. İyulun
19-da P.Poroşenko Gürcüstanın bir sıra əyalətlərinə də baş çəkib. Daha sonra
isə Batumidə investisiya forumunda iştirak edib. Onun regiona səfərinin pik
nöqtəsi isə iki ölkə prezidentinin iştirakı ilə işğal altında olan Cənubi Osetiya
sərhədində baş çəkmək olacaq.
Azər NURİYEV