Mənim ilk kitabım
Artkaspi.az "Yazarın ilk kitabı” adlı yeni
layihəyə start verib. Layihənin
məqsədi yazıçıların ilk kitabı haqqında, onun çapı barədə xatirələrini
danışması, hələ kitabları nəşr edilməyən yazarlarla təcrübələrini
bölüşmələridir. Budəfəki qonağımız gənc yazıçı Mirmehdi Ağaoğludur.
– İlk
kitabınızın çap olunması ideyası haradan qaynaqlandı?
– Məncə, burada elə böyük ideya axtarmaq lazım deyil. Hər bir qələm sahibi
həm yazdıqlarının geniş oxuculara çatmasını, həm tanınmağı, həm də yazdığının
qalıcı olmağını istəyir. Yəqin ki, elə mən də bu niyyətlə kitabımı çap etmək
istəyirdim. Bunun üçün də artıq əlimdə "bir kitablıq” əsər vardı – "Görüş” adlı
romanımı yazıb bitirmişdim.
– Kitabın çap olunması zamanı hansı çətinliklərlə
üzləşdiniz?
– O illər kitaba marağın sıfırın həndəvərində olduğu dövrlər idi. Bir
tərəfdən demək olar, kitab oxuyan yox idi, digər tərəfdən öz hesabına kitab çap
edən nəşriyyat tapmaq mümkünsüz idi. İndi nisbətən yaxşıdır. Müəyyən şərtlərlə
kitabını çap etmək istəyən nəşriyyatlar var. O vaxt isə gərək haradansa pul
tapıb kitabı öz hesabına çap edəydin, ondan sonra da kitab mağazalarını gəzib
xahiş-minnət edəydin ki, kitabımı sat. Onu da alan olacaqdı, ya yox, hələ
bilinmirdi. Nə yalan deyim, o qədər vəsaitim yox idi ki, kitabı öz hesabıma çap
edim. Buna görə də oturub gözləyirdim, nə vaxt imkan yaranar, çap edərəm. Gərək
haqq itirməyəsən, Şahbaz Xuduoğlu kitab çapı sahəsində buzların qırılmasında
çox iş gördü. Nəşriyyatın hesabına yazıçıların kitablarını çap etməyə başladı.
O vaxt "Ən yeni ədəbiyyat” seriyasından müxtəlif müəlliflərin kitablarını
çıxardı. Şahbaz bəyin bu layihəsi məni də həvəsləndirdi. Romanı ona göndərdim,
oxuyub bəyəndi. Ancaq mənim kitabımı o seriyadan çap etmək alınmırdı, çünki orada
əvvəllər kitabları çıxmış müəlliflər çap olunurdu. Deyəsən, buna görə də Şahbaz
yeni bir seriya buraxdı: "Birinci kitab”. Həmən seriyadan çıxan ilk kitab da
"Görüş” oldu. 2011-ci ildə çap olundu. Növbəti kitabım, "Küləyi dişləyən” isə
"Ən yeni ədəbiyyat” seriyasından çıxdı.
– Kitabın üz qabığı, tərtibat işlərində
çətinliyiniz oldumu?
– Kitabın adını Şahbaz bəy müəyyənləşdirdi. Mən "Görüş kafesi” adını
təklif etmişdim. Çünki romanın adı da belə idi. Ancaq Şahbaz bəy razılaşmadı,
dedi yazıçının oxucularla ilk görüşünü simvolu kimi qoy adı "Görüş” olsun. Mən
də razılaşdım. Əslində, kitabın çap prosesi elə bu cür olmalıdır, nəşriyyatın
dediyinə əməl etməlisən. Bəzi ölkələrdə nəşriyyatlar əsərə belə müdaxilə
edirlər, müəllifdən əsərdə əlavə və çıxarış eləməyi tələb edirlər. Müəllif də
nəşriyyatın təklifinə əməl etməyə borcludur. Düzdür, müəllifin hər hansı bir
tövsiyə ilə çıxış etməsi məqbuldur, ancaq bütün hallarda işi nəşriyyatın
öhdəliyinə buraxmaq lazımdır. Nəşriyyat kitabın şriftindən tutmuş, üz qabığına
qədər, kitabın mağazalara verilmə tarixinə qədər hamısını özü müəyyənləşdirir,
bunu qabaqcadan hazırlanmış marketinq planı əsasında təşkil edir. Sən
yazıçısan, kitabı yazıb bitirdinmi, çəkil dur kənarda qoy nəşriyyat necə bilir
elə də etsin. Sonrakı kitablarımın üz qabığının seçilməsində yaxından iştirak
etmişəm, ancaq "Görüş”də belə olmadı. Kitabın tərtibini də, üz qabığının
seçimini də "Qanun” nəşriyyatı öz üzərinə götürdü. Üz qabığında dan yeri
sökülən vaxtı dəniz kənarında oturmuş kepkalı oğlanla bir qız təsvir olunmuşdu.
Şəkil haradasa əsərin süjetinə uyğun idi. O vaxtlar mənim kepkalı bir şəklim
yayılmışdı, yazılarım o şəkillə çıxırdı. Bir dostum kitabı görüb dedi ki, elə
bil üz qabığındakı oğlan özünsən, çünki səni çoxları o kepkalı şəklinlə
tanıyır. Kitab haqqında yazdığı yazıda da bunu qeyd etmişdi. Maraqlı bir şeyi
də deyim. Kitabın arxasında mənim şəklim verilib. O şəkli yazıçı-fotoqraf Orxan
Eyp çəkmişdi, ancaq səhvim ucbatından Elmin Həsənlinin adı ilə getmişdi.
– İlk kitabınızın oxucu auditoriyası barədə nə deyə
bilərsiniz?
– Mənə elə gəlir ki, "Görüş” layiqincə qiymətləndirilmədi. Bilmirəm
"Küləyi dişləyən” ondan qısa müddət sonra çıxıb diqqəti öz üzərində cəmlədi, ya
nə idisə, "Görüş” tez unuduldu. Ancaq arabir "Görüş” tərifləyənləri, hətta onu
digər əsərlərimdən üstün tutanları görəndə sevinirəm, onlarla həmfikir olduğumu
bildirirəm. Özüm də bu cür düşünürəm ki, "Görüş”də peşəkar roman strukturu var.
Ola bilsin, cavan, səriştəsiz olmuşam, istədiklərimi tam gerçəkləşdirə
bilməmişəm. Bununla belə deyim ki, "Görüş”, "Anan Karenina”, "Qara kitab”
havasıyla yazılıb. Sonralar kitabı təzədən oxuyanda buna bir daha şahid oldum.
– İlk kitabının çapı hazırlığında olanlara
məsləhətiniz nədir?
–Mən bir neçə il əvvəl İstanbul Kitab Sərgisində olanda bir nəşriyyat
görmüşdüm. Əgər yanılmıramsa adı belə idi: "Yaş 19”. Nəşriyyat gənc müəlliflər
sahəsində ixtisaslaşmışdı, yeniyetmə və gənclərin kitablarını çap edirdi.
Təəssüf ki, bizim ölkədə belə bir nəşriyyatın olması mümkün deyil. Bunun üçün
ölkə əhalisinin sayının da böyük əhəmiyyəti var. Bununla belə nəşriyyatlar
gənclərin kitablarının çapı üzrə müxtəlif layihələrə hazırlaya, gənc
müəlliflərin kitablarını sistemli şəkildə çap edə bilərlər. Onda gənclər də
həvəslənərlər, ədəbiyyatımız inkişaf edər.
Tövsiyəm budur ki, "mənim də kitabım olsun” deyibən tələskənlik
etməsinlər. Hər şeyi ölçüb-biçsinlər. Əgər nəşriyyat kitabın tərtibatı
öhdəliklərini öz üzərinə götürmürsə dünya təcrübəsinə əsaslansınlar. Allaha
şükür, internet əlimizin altındadır, axtarıb öyrənsinlər, görsünlər müasir
dövrdə kitabların üz qabığı necə olur? Ola bilsin kitabının üz qabığının
necəliyinin Orxan Pamuk, Haruki Murakami kimi müəlliflər üçün elə də əhəmiyyəti
yoxdur, çünki onların imzaları artıq hər şeyi deyir, ancaq ilk kitab müəllifi
üçün üz qabığı böyük əhəmiyyət daşıyır. Kitabın "Tovarnıy vid”i, rəfdəki
görüntüsü çox vacibdir. Təəssüf ki, bizdə üz qabığı məsələlərinə həssas
yanaşılmır, kitab var üz qabığından deyir ki, "məni oxuma”.
Ancaq üz qabığına çox da aludə olmayın, bütün
hallarda ən vacib olan kitabın içidir (gülür). Bunu unutmayın.
Hazırladı: Aytac Quliyeva