“Mən yaşımdan tez böyümüş uşağam” - Keçmişdəki mən
Bahəddin
Həziyev: "Öz payımızdan qaytarıb anam üçün qazana qoyduğumuz da çox olub”
"Atamı uşaq vaxtı itirmişəm. Yəqin buna görədir ki, uşaqlıq xatirələrimin
ən doğmaları onunla bağlıdır. Bu yaxınlarda 55 yaşımı tamam edəcəm. Amma hiss
edirəm ki, günü bu gün də ona ehtiyacım var”. "Keçmişdəki mən” rubrikasının budəfəki
qonağı bizimyol.info saytının baş redaktoru Bahəddin Həziyevdir. Onunla söhbət
zamanı uşaqlıq və gənclik illərinə qiyabi səfər etdik. Uşaqlıq illərini Füzuli
rayonunun Yuxarı Seyidəhmədli kəndində keçirən həmsöhbətim deyir ki, çoxuşaqlı
ailədə böyüyüb: "Ailədə 7 uşaq olmuşuq. Mən üçüncü uşaq idim. Atamı 10 yaşım
olanda itirmişəm. Uşaqlıq illərim kənd yerində, müxtəlif çətinliklərlə yadımda
qalıb. Atam yox idi deyə, anam işləyib bizə baxırdı. Ona çətin idi. Buna görə
qısa müddətdə zəhmətə alışdıq. Ailəmizi dolandırmaq üçün müxtəlif əziyyətlərə
qatlaşmağa məcbur idik. Bütün uşaqlar yaşıdları ilə oynamağı, əylənməyi sevir.
Bizim vaxtımızda da qız uşaqları müxtəlif gəlinciklərlə, oğlanlar isə
maşınlarla oynayırdı. Çünki oyunlar uşaq üçün həyatı öyrənməyin ən yaxşı
yoludur. Düzü, bizim işləməkdən və oxumaqdan oynamağa, demək olar, vaxtımız
qalmırdı. Təsərrüfatda işləyir, anama kömək edirdik. Mən xaraktercə dəcəl uşaq
deyildim. Cox sakit təbiətli və oxumağa meylli olmuşam. Oynamaqdan çox dərsə,
kitaba marağım vardı”.
Həmsöhbətim o illərdən yadında qalan maraqlı xatirələri də bizimlə
bölüşdü: "Hamının uşaqlıq illərindən unudulmayan xatirələri çoxdur. Mənim
uşaqlıq xatirələrimin bir çoxu atamla bağlıdır. Bəlkə də onu tez itirdiyimə görə
bu xatirələr mənə daha əziz gəlir. Bizim böyük bağımız vardı. Atam bağa-bağçaya
həvəsli adam idi. Bizə də calaq etməyi, ağaca qulluğu öyrədirdi. İsti yay günlərindən
biri idi. Məni bağa çağırdı. Gördüm qarışqa yuvasının yanında dayanıb, qaynaşan
qarışqalara baxır. Həmin il bir az quraqlıq vardı. Qarışqalar da yem tapmaqda çətinlik
çəkirdi. Atam dedi: "Get, evdən buğda gətir”. Evdə ciblərimə iki ovuc buğda doldurub
atamın yanına qayıtdım. O, buğdanı qarışqaların yuvasının qarşısına səpib:
"Burda dayan, qoyma toyuqlar buğdanı yesin. Qoy qarışqalar bu buğdanı öz
yuvasına daşısın” dedi. Sonra da əlavə etdi: "İki ovuc buğdanın çörəyi bizə bir
gün də bəs etməz. Amma qarışqalar bu buğda ilə qışı çıxara bilər”. Onun bu sözləri
mənim üçün həyat dərsi oldu. Mən bu haqda yazmışam. O, bizə uşaqlıqdan daha çox
paylaşmağı öyrədirdi. İndiki dövrdə bu, bəzən müəyyən çətinlik yaratsa da, heç
vaxt narazı olmamışam. Bir də anamdan bir xatirə deyim. Hər dəfə bişirdiyi yeməkdən
bizə çəkəndə soruşurduq ki, özünə qaldımı? Deyirdi: "Saxlamışam, çoxdur”. Ancaq
çox vaxt baxırdıq ki, yemək az olub, biz yeyək, doyaq deyə özünə saxlamayıb.
Gizlincə öz payımızdan qaytarıb anam üçün qazana qoyduğumuz zamanlar da çox olub”.
Müsahibim deyir ki, əlaçı şagird olub: "Orta məktəbi bütün fənlər üzrə
əla qiymətlərlə bitirdim. O dövrdə əla qiymətlərlə bitirən məzunlara qızıl
medal verirdilər. Mənə də düşürdü, ancaq qızıl medalı məktəbin partiya komitəsi
sədri olan riyaziyyat müəlliminin oğluna verdilər; aşağı qiymətlərini sonradan
düzəltmişdilər. O uşaq da o zamankı Xalq Təsərrüfatı İnstitutuna elə ilk
imtahandan kəsildiyinə görə, rayon maarif şöbəsinin müdirinə töhmət verildi,
direktorumuzu işdən çıxardılar. Mənə görə cəzalanan direktorumuza üzüldüm,
ancaq o da vardı ki, mənim haqqım yeyilmişdi; bununla barışa da bilməzdim.
Oxumağa, elmə həmişə böyük marağım olub. Bəzən evdə, təsərrüfatda anama kömək
üçün dərsə getmədiyim günlər olurdu. Bir müddət gözümdən müalicə aldığıma görə dərsə
gedə bilməmişdim. Amma heç vaxt dərsdən qaçmamışam. Əslində dərsdən qaçanlara
da o qədər pis baxmırdım, uşaq ağlıdır. İndiki ağılları olsa, qaçmazdılar ki.
Yaşadığım çətinliklər məni yaşımdan tez böyütdüyünə görə müəllimlərimi
incitmir, dəcəllik etmirdim”.
Bahəddin müəllim məktəbi bitirdikdən sonra jurnalistika fakültəsinə sənəd
vermək istəsə də, bunu edə bilməyib. Çünki fakültəyə qəbul üçün iki il iş stajı
və hərbi xidmət keçmək tələb olunurmuş: "1983-cü ildə orta məktəbi bitirdim. Hələ
orta məktəb illərində şeirə, ədəbiyyata, jurnalistikaya marağım vardı. Bizim ədəbiyyat
müəllimimiz Məhəmməd müəllim Hüseyn Cavidin tələbəsi olmuşdu. Məndə
yazıya-pozuya həvəsi o yaratmışdı. Mən də elə o illərdən məqalələr, şeirlər
yazırdım. Orta məktəbdə oxuyarkən yazılarım artıq rayon qəzetində dərc olunurdu.
Beşinci sinifdə oxuyandan deyirdim ki, jurnalist olacam. Amma şərtlər mənim bu
fakültəyə qəbul olmağıma imkan vermədi. Mən də sənədlərimi kitabxanaçılıq
fakültəsinə verdim. Məqsədim bu idi ki, sonradan jurnalistikaya keçərəm. Beləcə,
kitabxanaçılığa qəbul oldum. O dövrdə belə qayda var idi ki, birinci kursdan
sonra tələbələri hərbi xidmətə aparırdılar. Biz də birinci kursu bitirib əsgərliyə
yollandıq. Ordudan qayıtdıqdan sonra yenə də jurnalistika fakültəsinə keçmək
istədim. Dəfələrlə cəhd elədim. Fakültə rəhbərliyi və dekanımız buna imkan vermədi.
Amma jurnalistikada oxuyan tələbələrlə çox sıx münasibətlərimiz var idi. Bəziləri
ilə eyni yataqxanada qalırdıq. Sonradan mən universitetin qəzetində işləməyə
başladım. Jurnalistika Sənətkarlığı İnstitutu deyilən ictimai universitet var
idi. Orada iştirak etdim. Hələ tələbə ikən respublika mətbuatında yazılarım dərc
olunurdu. Oxuduğum müddətdə öz xərclərimi
qarşılamaq üçün bir müddət nəşriyyatda fəhlə işlədim. Gecələr qəzetləri çeşidləyir,
bağlamaları maşınlara yükləyirdik. Sonradan mağazalarda gecə növbətçisi işləyirdim.
Gecələr işləyir, gündüzlər dərsə gedirdim. Elə olub ki, bütün gecəni işləyib, səhər tezdən imtahanlara getmişəm. Bütün tələbələr
evdən pul alırdı, mən isə əyani oxusam da, işləmək və özümü dolandırmaq
zorundaydım. Hüquq, tarix fakültələrinin imkanlı tələbələrinə kurs, diplom işi
üçün rusca kitablardan pul qarşılığında tərcümələr edirdim. Qazancım yaxşı
olanda, kəndə - ailəmizə pul göndərdiyim hallar da olub”.
Müsahibim deyir ki, hərbi xidmət dövrü də tələbəlik illəri kimi xatirələrlərlə
yadda qalıb: "Hava Hücumundan Müdafiə Qoşunlarında - radiotexniki batareyada
izləmə operatoru, radioteleqrafist kimi qulluq etmişəm. Bizim işimiz daha çox Cənubi
Koreyada və Yaponiyada olan Amerika təyyarələrinin uçuşlarını izləmək və
komanda mərkəzinə məlumat ötürmək idi. Xidmətimin axırına yaxın zabit vəzifəsinə
- məxfi sənədlər otağının rəisi təyin olundum. Əsgərlərə 7, mənə isə 27 manat
maaş verirdilər. Doğrusu, buna da üzülürdüm. Ona görə də xidmətə yeni gələn əsgərlərə,
dostluq etdiklərimə də pul verirdim. Mən Saxalinin şimalında, Sakit Okeanın
sahilində, bir müddət Kurildə - Kunaşir adasında xidmətdə olmuşam. Oranın iqlimi çox sərt idi. Bəzən 50 dərəcə şaxta
olurdu. Sentyabrdan iyuna qədər qar yağırdı. Hərbi hissədə tək azərbaycanlı mən
idim. Rus dilini bildiyim, universitet tələbəsi olduğum üçün elə çox çətin
olmayıb. Əsas çətinliyim iqlimlə bağlıydı. İsti yerdən birdən-birə çox soyuğa
düşmüşdüm, öyrəşmək zaman aldı”.
Gənclik illərindəki şəxsi həyatı ilə bağlı suala cavabında deyir ki,
hər kəsin həyatında yeniyetməlikdə, gənclikdə müəyyən hisslər olur. Bunun adı bəyənmək,
simpatiyadır: "Çox vaxt bu hisslər gəlir
keçir. İnsan ağıl və hissiyyatdan ibarətdir. Əgər insanın içindən ağlı
çıxarsan, dəli olacaq. Hissiyyatı çıxarsan, duyğusuz robota çevriləcək. Amma
bizim gənclik illərimiz elə dövrə təsadüf etdi ki, hisslərimizi yaşamaq lüksümüz olmadı. "Nə etməliyik?”, "Həyatda öz
yerimizi necə tapmalıyıq?” suallarını özümüzə verməyə məcbur idik. Gənclik illərimiz
milli-azadlıq hərəkatı və Qarabağ müharibəsi dövrünə təsadüf etdi. Biz də bu
hadisələrin bir parçası olmuşduq. Bir dəfə tələbəlik dostumla söhbətləşərkən mənə
zarafatla dedi: "Bahəddin, bizim cavanlığımız elə dövrə düşdü ki, sevməyə də vaxtımız olmadı”. Ancaq, əlbəttə ki, bu, bir
zarafat idi. Vəziyyət lap elə də
deyildi”.
26 yaşında ailə quran həmsöhbətim deyir ki, övladlarının tərbiyəsində
sərbəstliyə üstünlük verir: "İki övladım var, hər ikisi ali təhsil alıb. Mənə
elə gəlir ki, istənilən məsələdə, xüsusilə, ailədə hər şey şəxsi nümunə əsasında
formalaşır. Uşaqlara sözlə nəyisə aşılamaq, tərbiyə etmək çətindir. Demək istədiyini
göstərməlisən. Məncə, ata-anaların şəxsi nümunəsi daha çox önəmlidir. Düşünürəm
ki, uşağa daha çox azadlıq vermək lazımdır. Uşaqlarımızın həvəsinin qarşısına
keçməli deyilik. Onlara nəyisə qadağa edib, arzusunun, istedadının və həvəsinin
əksinə olan başqa bir sənəti, peşəni seçməyə sövq etsək, nə zamansa (bəlkə də
elə hər zaman): "Öz yolumla getsəydim, daha uğurlu olardım” deyə düşünəcəklər.
Məncə, insan sevdiyi işlə məşğul olmalı, sevdiyi şəxslə ailə qurmalıdır. Sağlam
və gözəl övladlar da qarşılıqlı sevginin meyvəsidir. Uğur qazandığımız iş də
sevdiymiz, könlümüzü və ömrümüzü verdiyimiz işdir. Sevdiyimizi edəcəyiksə,
etdiyimizi sevəcəyik. Övladlarımızın
sevgisi, arzuları, idealları, xəyalları hər şeydən əvvəl gəlməlidir”.
Müsahibim düşünür ki, yeni nəsil hər zaman əvvəlkindən bir addım öndə
olub: "Bəzən nəsillər arasındakı ziddiyyəti fəlakət kimi təqdim etməyə
çalışanlar olur. Yaşlılar, hətta bəzən orta yaşlılar da belə düşünür. Elə
deyil. Bu ziddiyyətdən qorxmaq lazım deyil. Hər bir inkişafın mayasında,
özülündə konflikt dayanır. Dəyərlərin, maraqların konflikti olmasa, irəli gedə
bilmərik, yerimizdə sayarıq. Müasir dövrün gəncləri sürətli yüksək texnoloji
inkişaf dövründə yaşayır. Nəsillər arasındakı bu ziddiyyət əslində dağıdıcı
deyil, yaradıcıdır. Biz niyə gəncləri özümüz kimi görməliyik ki?! Onlar bizdən
fərqli olmasalar, toplumumuz necə irəli gedər?! Biz gəncliyə inanmalıyıq.
Zamanında bizdən böyüklər də bizə inanıblar. Aqillərin dediyi kimi, hər şey
axır, hər şey dəyişir. İndiki yeni nəsil yeni keyfiyyətlərə və çağırışlara
cavab verir. Ancaq məni narahat edən bir şey də var: hərdən universitetlərin
yanından keçəndə, dərsə gedib-gələn gəncləri görəndə fikirləşirəm ki, görəsən,
bu gənclər sonradan işsizlər ordusuna qoşulacaq, yoxsa cəmiyyətdə özlərinə yer
tapa biləcəklər? Bəli, indiki gənclərimizin əsas sıxıntısı iş tapmaq, özünü
reallaşdıra bilmək, vaxtında ailə qura bilmək, ailəni dolandırmağa qadir
olmaqdır. Burda çətinliklərimiz var. Biz daha çox bunları düşünməliyik. Bəzən
bir neçə iş yerini, bir neçə vəzifəni eyni vaxtda əlində saxlayan yaşlı, lap elə
orta yaşlı insanlar olur, məncə, gənclərimizi də düşünməliyik. Məmməd İsmayılın
çox sevdiyim bir şeri var:
"Bir adam yol gedir bizdən qabaqda,
Hələ bir adam da bizdən sonra var”.
Qabaqda gedən adamın arxasınca gələnə yol açmaq kimi bir borcu, mənəvi
öhdəliyi var. Axı bizdən sonrakı gənclərimizdir. Təkcə özümüzü deyil, onları da
düşünməliyik”.
Sonda müsahibim gənclərə öz tövsiyəsini də verdi: "Bizim gənclərimiz
çox aktiv, öyrənməyə meyllidir. Bir çoxları dünyaya çıxmaq həvəsindədir. Xaricdə
təhsil alanlar da yetərincədir. Şükür ki, gənclərimizə belə imkanlar açılıb. Bu
bünövrənin üzərində yaxşı bina tikmək olar. Onlara arzu və məsləhət haqqım
varsa, tövsiyəm budur ki, öz istəklərinin ardınca getsinlər. Öz sevdikləri peşədə,
sənətdə inkişaf etsinlər. Ən əsas məsələ cəmiyyətin problemlərinə can
yandırsınlar. Bilik, təcrübə toplamaq çox yaxşıdır. Ancaq vətəndaşlıq mövqeyini
də, vətəndaş məsuliyyətini də unutmamaq şərtilə”.
Şəbnəm Mehdizadə