Korporativ maraqların reklamlarda yaratdığı xərçəng xofu
Ekspertlər deyir ki, həssas məqamlardan yararlanıb
dərman reklamı aparmaq düzgün deyil
Dünyada
yayılan ən dəhşətli xəstəliklərdən biri də xərçəngdir. Hər il yüz minlərlə
insan bu dəhşətli xəstəliyə yoluxur və qısa bir müddətdə dünyasını dəyişir. Son
illər isə xəstəliyin arealı daha genişlənib. Demək olar ki, hər birimizin
ətrafında bu xəstəliklə mübarizə aparan, xərçəngdən həyatını itirən
yaxınlarımız var. Amma təəssüflər olsun ki, bu xəstəliyin müalicəsi hələ də tam
kəşf edilməyib. Belə olan təqdirdə bəzi işbazlar bu fürsəti əldən vermirlər.
Yəqin ki, bir çoxlarınız bəzi dərman və qida əlavələri reklamlarında "xərçəng
əleyhinə faydalıdır” yaxud "xərçəngin müalicəsində istifadə olunur” ifadələrini
eşidibsiniz. Belə ifadələrdən istifadə edib öz məhsulunun reklamını aparanlar
cəmiyyətdə xərçəng xofu yaradırlar. Eyni zamanda, bu xəstəlikdən əziyyət çəkən
insanlara mənəvi və psixoloji zərbə vurular. Üstəlik, insanları qorxu altına
salaraq, mütləq şəkildə reklamı aparılan dərmanların alınmasına sövq edirlər.
Reklamı aparılan belə dərmanlar həqiqətən də
xərçəngin müalicəsində faydalıdırmı? Ümumiyyətlə, belə reklamlar
insanların psixologiyasına necə təsir edir? Ən nəhayət, bu dərmanların reklamı
xərçəng xofu formalaşdırırmı? Bu suallarımıza mütəxəssislərdən cavab aldıq.
Milli Onkologiya Mərkəzinin baş həkimi Azad Kərimli"Kaspi”yə açıqlamasında bildirdi ki, onkoloji xəstəliklərin müalicəsi üçün
konkret dərmanlar var: "Xərçəngin müalicəsi üçün təyin olunan dərmanlar var.
Reklam edilən dərmanları bu xəstəliyin müalicəsində istifadə edilmir”.
Tibb üzrə ekspert, professor Adil Qeybulla söylədi
ki, dərman vasitəsi reklam olunmamalıdır. Çünki dərman korporativ maraqlara
xidmət etməməlidir: "Dərman yalnız təyinat əsasında və həkim resepti ilə qəbul
edilir. Televiziyada və mətbuatda dərman reklamı qətiyyən düzgün deyil. Hər
hansı dərmanın xərçəng əleyhinə faydalı olduğu deyilirsə, şübhəsiz ki, bu
korporativ maraqlara xidmət edən bir addımdır. Dünyanın heç bir ölkəsində belə
hallar yaşanmır. Qeyd etdiyim kimi, dərman həkim tərəfindən təyin olunmalıdır.
Xərçəng əleyhinə olan və xərçəngin müalicəsində istifadə olunan dərmanlar
tamamilə başqa qrupa aiddir. Xərçəng əleyhinə müdafiə sistemini gücləndirmək
olar. İmmun sistemini gücləndirməklə xərçəngə qarşı müdafiə olunmaq olar. Bunun
üçün vitaminlər və müxtəlif dərmanlar var. Amma hər hansı dərmanın, birbaşa
xərçəngin müalicəsinə faydalı olduğu deyilirsə, bu, kimlərinsə maraqlarına xidmət
edir. Xərçəngdən qorunmaq üçün pis vərdişlərdən uzaq olmaq, müntəzəm idmanla
məşğul olmaq və sağlam qidalanmaq lazımdır”.
Sosioloq Lalə Mehralıbildirdi ki, bu, şirkətlərin reklam və marketinq maraqlarına xidmət edən bir
addımdır: "Bu işlə məşğul olan şəxslər çox gözəl bilir ki, heç bir xəstəlik cəmiyyətdə
xərçəng xəstəliyi qədər qorxu yaratmır. Bir çox insan hesab edir ki, digər daha
ağır xəstəliklərə yoluxmaq xərçəngdən daha yaxşıdır. Çünki hər birimizin
ətrafında bu xəstəlikdən dünyasını dəyişənlər var. Əksəriyyətimizi xərçəng xəstəsinin
necə əziyyət çəkdiyinin canlı şahidi olmuşuq. Həmin insanlar üçün bu xəstəlik
böyük bir qorxu mənbəyidir. Ona görə də, insanlar xərçəngin əleyhinə nə isə
axtarırlar. Hansısa tərəvəzi, yaxud meyvəni yeyəndə düşünürük ki, bu, xərçəng
əleyhinə faydalıdır. Həmçinin dərmanlarla da belədir. İnsanların böyük
əksəriyyəti bu fikirlə yaşayır. Dərman şirkətləri, bu qorxudan yararlanaraq öz
maraqlarını irəli çəkir. Onlar yaxşı bilirlər ki, bu əlavəni etməklə öz məhsullarını
daha yaxşı sata biləcəklər. Yəni xərçəng xəstəliyi bir növ onlar üçün fürsətə
çevrilir. Ona görə də, insanlar belə şeylərə aldanmamalıdırlar. Əvvəlcə
düşünmək lazımdır ki, dərmanın tərkibi universal ola, eyni dərman həm
soyuqdəymə, həm də xərçəng xəstəliyinin müalicəsində istifadə oluna bilməz.
Əslində, keyfiyyətli dərman vasitəsinin reklama ehtiyacı yoxdur. Reklam tələbat
yaratmaq üçündür. Dərman şirkətləri satışları artırmaq üçün belə üsullara əl
atır. Ona görə də, mütləq həkimlə məsləhətləşmək lazımdır. Həmçinin, eyni
dərman hər kəsin orqanizmi üçün faydalı ola bilməz. Dəfələrlə qida
əlavələrinin, dərman preparatlarının özbaşına qəbulu zamanı ağır fəsadlar
verdiyinin şahidi olmuşuq. Həkim nəzarəti olmadan belə dərmanların qəbulu
yolverilməzdir”.
Psixoloq Elnur Rüstəmov bildirdi
ki, reklamın əsas mahiyyəti satış məqsədidir. İstər dərman vasitəsi, istər qida
məhsullarının reklamı zamanı onun hansısa özəlliyi vurğulanır: "Əgər belə bir
özəllik qeyd olunmasa, insanlar onu almaqda maraqlı olmayacaq. Dərman
reklamlarında da həmin preparatın xüsusi bir özəlliyi diqqətə çatdırılır. Əgər
hansısa dərman vasitəsi "həkim məsləhəti olmadan qəbul edilir” deyilib reklam olunursa,
bu zaman diqqətli olmaq lazımdır. Amma bu reklamlar insanların psixologiyasına
istər-istəməz təsir edir. Hansısa məhsul reklam edilirsə, müəyyən qaydalar
mütləq gözlənilməlidir. Bu gün cəmiyyətdə xərçəng xəstəliyindən qorxan kifayət
qədər insan var. Psixologiyada belə bir psixoloji pozuntu var. Bu insanlar
səbəbsiz yerə özlərində xəstəlik axtarırlar. Ayda bir və ya iki dəfə özlərini
səbəbsiz yerə müayinə edirlər. Çünki onlar xərçəng xəstəliyinin qorxusu ilə
yaşayırlar. Bu tip insanlar belə dərmanlara qarşı xüsusilə həssasdırlar. Ona
görə də, belə dərman preparatlarını ən çox həmin insanlar alır. Ümumdünya
səhiyyə təşkilatı bildirir ki, xərçəng dünyada ən geniş yayılan xəstəlikdi. Bu
xəstəliklə hərə öz bildiyi üsulla mübarizə aparır. İnsanların həssas
nöqtəsindən yararlanıb dərmanı reklam etmək düzgün deyil”.
Şəbnəm Mehdizadə