Bakı 19°C
Kəmiyyət artıb, bəs keyfiyyət?
Turizm son
zamanlar inkişafdadır. Dünyanın bir sıra ölkələrindən turistlərin gəlməsi
Azərbaycanın dünya miqyasında tanınmasına əhəmiyyətli təsir göstərir. Hazırkı
vəziyyətdə turizm qeyri-neft sektorunun ən aktiv sahədir desək, yanılmarıq.
Sahənin aktivliyi ona olan tələbatı artırır. Və bu aktivliyin daimiliyinə nail
olmaq üçün tələbi ödəyən təkliflər irəli sürülməlidir. Bu işdə isə turizm
şirkətlərinin rolu danılmazdır.
Bu ilin 9 ayı
ərzində Azərbaycanda daxili və xarici turistlərin sayı 3,5 milyon nəfər olub.
Trend-in məlumatına görə, bunu mədəniyyət
və turizm nazirinin müavini Nazim Səmədov Xəzər-Avropa İnteqrasiya İşgüzar
Klubunun (CEIBC) üzvləri ilə görüşündə deyib.
N.Səmədov
bildirib ki, bu ilin ilk 8 ayı ərzində xarici vətəndaşlar ölkədə bank kartları
vasitəsilə 703 milyon manat ödəyiblər. Ötən il ərzində isə bu məbləğ 603 milyon
manat təşkil edib. Ümumi hesablamalara görə, xarici vətəndaşlar ölkədə
ümumilikdə 1,3 milyard manat xərcləyiblər.
Nazir müavini
əlavə edib ki, Azərbaycanda turizm şirkətlərinin sayı fantastik həddə çatıb:
"Ölkədə 1441 turizm şirkəti qeydiyyatdan keçib".
Maraqlıdır
turizm şirkətlərinin bu qədər artdığı bir zamanda keyfiyyət göstəriciləri hansı
səviyyədədir?
Müştəri
məmnuniyyəti ön planda olmalıdır
Turizm üzrə ekspert Rüfət Məmmədov bildirir
ki, turizm şirkətlərinin gəlmə (incoming) turizmin inkişafında rolu böyükdür:
"Ölkənin beynəlxalq turizm bazarında tanıdılması məhz həmin şirkətlərin
vasitəsi ilə həyata keçirilir. Son iki ildə Azərbaycan gəlmə turizmi üçün daha
da əlverişli olub. Bu istiqamətdə ölkəmizə turistlərin cəlb edilməsində səyahət
şirkətləri və tur operatorlarının üzərinə böyük yük düşür. Onların fəaliyyətləri
nəticəsində Azərbaycan beynəlxalq turizm marşrutunda vacib ölkəyə çevrilib. Bu
da turizm ilə məşğul olan müəssisələr üçün perspektivlidir. Rəsmi statistikaya
nəzər salsaq Azərbaycanda 2016-cı ildə 272 səyahət şirkəti və tur operator fəaliyyət
göstərib. Təbiidir ki, ötən illərə nəzər salsaq, bu rəqəm artmaqda davam edir.
Çünki digər sahələrə nəzərən səyahət şirkətinin fəaliyyətə başlaması az kapital
tələb edir. Az miqdarda sərmayəyə sahib olan sahibkarlar üçün bu sahə daha
cəzbedici olur. Lakin unutmamaq lazımdır ki, turizm bir xidmət sektorudur və bu
sektorda müştəri məmnuniyyəti ön plandadır”.
Səyahət
şirkətləri davamlı inkişafa nail olmaq istəyirlərsə...
Ekspert hesab edir ki, turizm şirkətləri ilk olaraq
xidmətin keyfiyyətinə diqqət etməlidirlər: "Keyfiyyətli xidmətə etibarlılıq,
nəzakət, kommunikasiya, təhlükəsizlik, müştərini başa düşmək, fiziki sübutlar,
əlçatanlıq, qarşılıq vermək və s. kimi amillər daxildir. Bu amilləri nəzərə
alaraq öz fəaliyyətini təşkil edən səyahət şirkətləri müştərilərini daim məmnun
edəcək. Təbiidir ki, yuxarıda sadalanan amilləri yerinə yetirmək üçün
keyfiyyətli işçilərə ehtiyac var. O da məlumdur ki, turizm sahəsi mövsümü
xarakter daşıyır. Bu da qəbul edilmiş işçilərin mövsümü olaraq işə alınmasına
səbəb olur. Lakin həmin işçilər mövsümündən asılı olmayaraq təlimləndirilməlidirlər.
Təlimlər isə əsasən müştəri ilə necə ünsiyyət qurulmalıdır, müştəri məmnuniyyəti,
narazı müştəri, ortaya çıxan problemlərin ən qısa vaxtda müştərini narazı
salmayacaq şəkildə həll edilməsi kimi vacib məsələləri əhatə etməlidir. Xidmət
keyfiyyətinin səviyyəsi səyahət şirkətinin bazar payı, xitab etdiyi bazar
seqmenti və öz strukturundan asılıdır. Bəzi səyahət şirkətləri sadəcə, xarici turistlərə
bilet satmaqla məşğuldur. Digərləri yalnız turların təşkili istiqamətində fəaliyyət
göstərir. Burada əsas məqam odur ki, biz artıq dünya turizm bazarına daxil olmuşuq.
Səyahət şirkətləri davamlı inkişafa nail olmaq istəyirlərsə, fəaliyyət
spektrlərini genişləndirməli və bazar paylarını artırmalıdırlar. Bu da yalnız
və yalnız sadalanan amilləri nəzərə alaraq keyfiyyətli xidmət təqdim etməklə
mümkündür”.
Devalvasiya turizmi
canlandırdı
İqtisadçı Rəşad
Həsənov turizm sektoruna
sahibkarların marağının artdığını deyir : "Bir neçə il bundan əvvəl ilə bu günü
müqayisə edəndə həqiqətən də turizm sektorunda həm sahibkarların peşəkarlığı,
həm də göstərilən xidmətlərin keyfiyyəti və infrastruktur baxımından mühüm
irəliləyişlər əldə olunduğu danılmaz faktdır. Amma potensiala uyğun
göstəricilərə nail ola bilmişikmi? İndi əsas müzakirə mövzusu bu olmalıdır.
Azərbaycanın turizm imkanları kifayət qədər genişdir. Lakin təəssüflər olsun
ki, bəzi hallarda bu sahədə də müəyyən neqativ hallar müşahidə olunur. Turizm
2014-cü ildən hökumətin diqqət mərkəzinə gəldi. Sektorun aktivliyini artırmaqla
ölkəyə daxil olan valyutanın həcmini artırmaq olar. Ona görə xidmət sektoru
olaraq turizm şirkətlərinin rolu böyükdür. Manatın dəyərsizləşməsi müəyyən
qədər bu sahədə canlanmaya səbəb olub. Nəticədə sektora sahibkarların da marağı
artıb. Keyfiyyət məsələsinə gəlincə isə, nəticələr yüksək deyil, amma ilbəil
müəyyən qədər inkişaf hiss edilir”.
Bazarın keyfiyyət
tələbini ödəməyənlər ələnib gedəcək
Azərbaycan Turizm və Menecment
Universitetinin tədris işləri üzrə prorektoru Eldar Aslanov prezidentin lisenziya ilə bağlı qərarından sonra
şirkətlərin sayının artdığını deyir: "Turizm fəaliyyəti ilə məşğul olmaq,
lisenziya almaq, akkreditasiya ilə bağlı bir sıra dəyişikliklər oldu. Bundan
sonra turizm şirkətlərinin və yerləşdirmə xidməti göstərən müəssisələrin
sayında sürətlə artım oldu. Mən buna normal yanaşıram. Biz bazar iqtisadiyyatı
şəraitində yaşayırıq. İnsanlar ölkəyə gələn turistlərdən heyrətə gəlirlər.
İstəyirlər onlar da, bu bazarın oyunçusuna çevrilsinlər. Turizm şirkətlərinin
çoxluğundan narahat olmağa ehtiyac yoxdur. Bu çoxluğu bazar iqtisadiyyatı özü
tənzimləyəcək. Kimlər keyfiyyətli xidmət göstərəcək, işinə peşəkar yanaşacaq
bazarda qalacaq. Peşəkar olmayanlar, bazarın keyfiyyət tələbini ödəməyənlər isə
ələnib gedəcək. Ölkəyə gələn turist turizm şirkətindən narazı qalırsa, bu,
ümumilikdə ölkədən narazı qalmaq deməkdir. Yəni keyfiyyətsiz xidmət ölkənin
imicinə də ziyandır. Kəmiyyətin artması keyfiyyətin də artması demək deyil. Mən
turizm şirkətlərinə məsləhət görərdim ki, peşəkarlığa və xidmət səviyyəsinə
xüsusi diqqətlə yanaşsınlar”.
Lisenziyanın
verilməsinin ləğvindən sonra şirkətlər çoxaldı
"Luna Travel”
turizm agentliyinin direktoruRəhman Quliyev turizm şirkətlərinin artmasının həm mənfi, həm də müsbət tərəfləri
olduğunu deyir: "Yaxşı cəhət odur ki, yeni iş yerləri açılır, bir-iki nəfər
çörək pulu qazanır. Amma mənfi tərəflər də var. Gəlin bir baxaq, Azərbaycanda açıqlanan
sayda turizm şirkəti var, ya yox. Bu gün normal ofisi, işçi heyəti olan,
keyfiyyətli xidmət təqdim edən 70-80 turizm şirkəti tapmaq mümkündür. Qalanları
qeyri-normal şəraitdə işləyirlər. Yəni turizmi müəyyən qədər bilən hər kəs yaxşı
qazanc əldə etmək üçün şirkət açır. Və oturur evdə və sosial şəbəkələrdə
şirkətini reklam edir. Həmin adam yer, işçi pulu vermir, vergi ödəmir. Artım bu
şəkildə baş verir. Buna nəzarət etmək çətindir. Lisenziyanın ləğvindən sonra
belə şirkətlər çoxaldı. Cənab prezident işsizliyin aradan götürülməsi,
sahibkarlığa dəstək üçün lisenziyalaşmanın ləğvi haqqında qərar vermişdi. Amma
bəziləri bundan sui-istifadə etdi. Turizm əməkdaşı savadlı və peşəkar olmalıdır”.
Agentliyin direktoru
insanlara tövsiyə edir ki, əgər bu tip xidmətdən istifadə etmək istəyirlərsə,
bunu həmin turizm şirkətinə gedərək, real, üzbəüz danışıqla etsinlər: "Xidmətin
kim tərəfindən həyata keçirildiyini, hansı şərtlərlə aparıldığını, pulu hara
ödədiyini, sabah bir problem yarananda gedib hansı qapını döyəcəyini bilsin.
Sosial şəbəkə də o qədər vergi ödəyicisi olmayan turizm şirkətləri var ki,
onlar saxta reklamla məşğul olurlar. Bunlar hamısı aldadıcı vasitələrdir. Gedib
real olaraq şirkətin təklif etdiyi xidmətlərlə maraqlanmaq, müqavilə bağlayıb,
ödənişi edib, qəbz almaq lazımdı. Hətta mən məsləhət görərdim ki, müştəri
turizm şirkətinin VÖEN-ni də yoxlasın. Proses hüquqi baxımdan da bu şəkildə
həyata keçirilməlidir”.
Günel Azadə
