İqtisadiyyatın inkişafına işıq salan hesabat
Dünyada biznes mühitinin qiymətləndirilməsi
sahəsində ənənəvi olaraq dərc olunan hesabatlarda Azərbaycanda həyata keçirilən
iqtisadi islahatlar daim diqqət mərkəzində saxlanılır. Belə hesabatlardan biri
də Dünya Bankı tərəfindən hazırlanan və biznes mühitinin əlverişliliyi üzrə
qiymətləndirməni özündə əks etdirən "Doing Business” hesabatıdır.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin iqtisadi
islahatlar paketinin reallaşdırılmasının nəticəsi olaraq? ölkəmiz 190 ölkənin
biznes mühitini qiymətləndirən növbəti "Doing Business 2018” hesabatında 8 pillə
irəliləyərək 57-ci mövqeyə yüksəlmiş, ötən il ərzində davam etdirilən uğurlu
islahatların nəticəsi olaraq, 6 göstərici üzrə mövqeyini
yaxşılaşdırmışdır. Belə ki, oktyabrın 31-də açıqlanmış "Doing
Business 2018”
hesabatında Azərbaycan "Kiçik investorların maraqlarının qorunması”
göstəricisi üzrə 22 pillə irəliləyərək 10-cu pilləyə, "Əmlakın qeydiyyatı”
göstəricisi üzrə 1 pillə irəliləyərək 21-ci pilləyə, "Vergilərin ödənişi”
göstəricisi üzrə 5 pillə irəliləyərək 35-ci pilləyə, "Müqavilələrin
icrasının təmin edilməsi” göstəricisi üzrə 6 pillə irəliləyərək 38-ci pilləyə,
"Müəssisənin bağlanması” göstəricisi üzrə 39 pillə irəliləyərək 47-ci
pilləyə, "Elektrik təchizatı şəbəkələrinə qoşulma” göstəricisi üzrə 3
pillə irəliləyərək 102-ci pilləyə yüksəlmişdir.
Hesabatda bir sıra göstəricilər üzrə biznes
mühitinin yaxşılaşdırılması? qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi sahəsində
ölkəmizdə aparılan islahatlar xüsusi qeyd edilmişdir. Belə ki, Azərbaycan
"Doing Business 2018”
hesabatında Avropa və Mərkəzi Asiyada daha çox islahat aparan 3 ölkədən biri
kimi qiymətləndirilmişdir.
Nüfuzlu beynəlxalq hesabatlarda
ölkəmizin mövqeyinin davamlı olaraq yaxşılaşması Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən uğurlu islahatların məntiqi
nəticəsidir.
Azərbaycanın bu hesabatda
irəliləməsinin səbəbini və növbəti mərhələdə iqtisadi sferada gözlənilən
perspektivlə bağlı mütəxəssislərin rəyini öyrəndik.
İqtisadçı
Pərviz Heydərov "Doing Business 2018” hesabatında Azərbaycanın ötən illə müqayisədə yüksəlməsini
mühüm hadisə kimi qiymətləndirir: "Məlumdur ki, sözügedən hesabat Dünya Bankı
ilə Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası tərəfindən 2003-cü ildən başlayaraq, hər
il hazırlanır. Burada ölkələr üzrə biznesin tətbiqi sahəsində bir sıra
göstəricilər baxımdan əlverişlilik səviyyəsi nəzərdən keçirilməklə, mövcud
vəziyyət qiymətləndirilir. Həmin göstəricilərə isə müəssisələrin qeydiyyatı,
tikintiyə icazənin alınması, elektrik enerjisinə qoşulma, mülkiyyətin
qeydiyyatı, kreditləşdirmə, sərmayənin qorunması, vergi yığımı, xarici ticarət,
müqavilələrin icrasına təminat, həmçinin iflas kimi məsələlər daxildir. "Doing
Business -2016”-ya əsasən, ölkəmiz 100 mümkün xaldan 67,8 xal toplayaraq, 63-cü
yeri tutmuşdu. Keçən ilki hesabatda isə 65-ci pillədə, yəni, 2 pillə geridə
idi. Bununla belə, çox yaxşı göstərici
idi. Xatırladım ki, 2015-ci ildə 80-ci, 2014-cü ildə isə 70-ci yerdə idik.
Çünki Dünya Bankının 190 ölkənin biznes mühitini qiymətləndirən "Doing Business
2017”
hesabatında ölkəmiz bütün xarici və daxili iqtisadi-siyasi çətinliklərə
baxmayaraq, belə yer tutmuşdu. Azərbaycan
dünyada daha çox islahat aparan 29 ölkədən biri hesab olunmuşdu”.
Ekspert deyir ki, hər şey ölkədə həyata keçirilən
islahatların və görülən işlərin nəticəsidir deyir: "Ümumiyyətlə, istər Dünya
İqtisadi Forumunun, istərsə də "Doing Business” kimi beynəlxalq hesabatların
hazırlanması zamanı nəzərdən keçirilən göstəricilərdə irəliləmək üçün biznes
mühiti durmadan yaxşılaşdırılmalı, mövcud qanunlar təkmilləşdirilməli,
tənzimləmə və insan kapitalından istifadə kimi məsələlərin həlli istiqamətində
fasiləsiz islahatlar aparılmalıdır ki, bütün bunlar da Azərbaycan hökuməti
tərəfdən mümkün dərəcədə həyata keçirilir. Çünki rəqabətin təşkili, iqtisadiyyatın
şaxələndirilməsinin dərinləşdirilməsi, insan kapitalının yaxşılaşdırılması və
yeni iqtisadi artım mənbələrinin yaradılması kimi tədbirlər məhz sahibkarlıq
fəaliyyətini genişləndirməkdən və bunun üçün zəruri olan şəraiti inkişaf
etdirməkdən keçir”.
İqtisadçı ekspert
Rəşad Həsənov bildirir ki, bu göstəricilər ölkəyə xarici
investorların cəlb edilməsi baxımından əhəmiyyətli rol oynayır: "Belə ki, xarici ölkələr investisiya
qoyarkən bu hesabatları əsas götürür, bunun əsasında seçim edirlər. Azərbaycanın bu siyahıda irəliləməsi də çox
müsbət haldır. Son illər biznes mühitinin liberallaşması, təkmilləşdirilməsi,
sahibkarlıq fəaliyyətinin təşviqi və s. istiqamətlərdə qərarların qəbul
edilməsi Azərbaycanın bu hesabatda irəliləməsinə təsir etdi. Hətta deyərdim ki,
ölkəmiz bu hesabatda tutduğu mövqeyi möhkəmləndirə bilir. Amma sözsüz ki, nisbətən
fərqli durum da var. Belə ki, bir sıra hallarda, qəbul edilən qərarların
işlənmə mexanizmləri müəyyən qədər zəif təşkil olunur. Bu baxımdan, yaxşı
olardı ki, növbəti dövrlərdə qəbul
edilmiş qərarların icrası mexanizmi təkmilləşdirilsin. Çünki bugünkü göstərici
xarici investor üçün ilkin təəssürat yaradır.
Amma daha sonra real vəziyyətlə bağlı məsələlər ölkəyə investisiya
axınında müəyyən problemlərin yaranmasına gətirib çıxarda bilər. Çünki bu statistik göstəricilərdə də özünü
büruzə verir. Belə ki, ölkəyə gələn xarici vəsaitin böyük bir qismi məhz neft
sektoruna yönəlir. Bunun da qaydaları fərqlidir. Qeyri-neft sektoru isə ölkəmizin prioritet
istiqamətidir. Bu isə qeyri-neft
sektoruna xarici investisiya axınını zəruri edir. Bu da yerli istehsalın gücləndirilməsi,
həmçinin ixrac qabiliyyətinin artırılması baxımından əhəmiyyətli məsələdir”.
Günel Azadə