Çin investisiyaları Azərbaycanda
South China Morning Post: "Bu, hər
iki ölkə üçün uduşlu variantdır”
Çin və Avropanın arasında yerləşən Azərbaycan Pekin üçün etibarlı nəqliyyat tərəfdaşı kimi qəbul olunur. Davam edən uğurlu işgüzar əməkdaşlıq iki ölkə arasında ticarət-iqtisadi əlaqələrin genişlənməsinə səbəb olmaqdadır. Bu nəticəyə Honkonqun gündəlik South China Morning Post nəşrində dərc olunan Chinese investiment in Azerbaijan is a win-win for both countries başlıqlı məqalədə gəlinir. "Əməkdaşlığın belə nümunələrindən birinə iyunun 20-də yük qatarının yola düşməsi oldu. 43 vaqondan ibarət qatar Çindən Azərbaycan keçməklə İstanbula yola düşüb. Yük Bakı limanında qəbul edildikdən sonra Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu ilə Türkiyəyə çatdırılıb. Limanın köməkliyi ilə Çindən gələn yüklər mütəmadi olaraq Azərbaycan ərazisindən Türkiyəyə çatdırılır”, - deyə məqalədə bildirilir. Müəllif yazır ki, Azərbaycanın tranzit ölkə kimi Çin üçün rolu yük daşınmaları ilə məhdudlaşmır. Çünki Çin Asiya-Avropa telekommunikasiya dəhlizi üçün regional lider olmağa və internet-trafikin ötürülməsinə cəhd göstərir. Avropa və Çin arasında telekommunikasiya körpüsü rolu oynamaq Azərbaycana böyük fayda verir. Həqiqətən də Azərbaycan həm tranzit ölkə kimi, eləcə də telekommunikasiya və logistika imkanlarının möhkəmləndirilməsindən gəlir əldə edir. Çindən Avropaya ən qısa müddətli dəmir yolu daşınmaları Azərbaycandan keçir. Azərbaycandan keçən nəqliyyat dəhlizi mövcud infrastruktur və Avropaya yaxınlıq baxımından, eləcə də, digər transkontinental nəqliyyat dəhlizləri ilə müqayisədə üstünlüklərə malikdir. Ən əsası, Çin üçün ən az məsrəfli marşrutdur”.
Azər NURİYEV
Çin və Avropanın arasında yerləşən Azərbaycan Pekin üçün etibarlı nəqliyyat tərəfdaşı kimi qəbul olunur. Davam edən uğurlu işgüzar əməkdaşlıq iki ölkə arasında ticarət-iqtisadi əlaqələrin genişlənməsinə səbəb olmaqdadır. Bu nəticəyə Honkonqun gündəlik South China Morning Post nəşrində dərc olunan Chinese investiment in Azerbaijan is a win-win for both countries başlıqlı məqalədə gəlinir. "Əməkdaşlığın belə nümunələrindən birinə iyunun 20-də yük qatarının yola düşməsi oldu. 43 vaqondan ibarət qatar Çindən Azərbaycan keçməklə İstanbula yola düşüb. Yük Bakı limanında qəbul edildikdən sonra Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu ilə Türkiyəyə çatdırılıb. Limanın köməkliyi ilə Çindən gələn yüklər mütəmadi olaraq Azərbaycan ərazisindən Türkiyəyə çatdırılır”, - deyə məqalədə bildirilir. Müəllif yazır ki, Azərbaycanın tranzit ölkə kimi Çin üçün rolu yük daşınmaları ilə məhdudlaşmır. Çünki Çin Asiya-Avropa telekommunikasiya dəhlizi üçün regional lider olmağa və internet-trafikin ötürülməsinə cəhd göstərir. Avropa və Çin arasında telekommunikasiya körpüsü rolu oynamaq Azərbaycana böyük fayda verir. Həqiqətən də Azərbaycan həm tranzit ölkə kimi, eləcə də telekommunikasiya və logistika imkanlarının möhkəmləndirilməsindən gəlir əldə edir. Çindən Avropaya ən qısa müddətli dəmir yolu daşınmaları Azərbaycandan keçir. Azərbaycandan keçən nəqliyyat dəhlizi mövcud infrastruktur və Avropaya yaxınlıq baxımından, eləcə də, digər transkontinental nəqliyyat dəhlizləri ilə müqayisədə üstünlüklərə malikdir. Ən əsası, Çin üçün ən az məsrəfli marşrutdur”.
O da qeyd edilir ki, Azərbaycan Çin və Avropanı bir-biri ilə
birləşdirən nəqliyyat marşrutlarına böyük diqqət ayırır. Daha dəqiq ifadə
etsək, prezident İlham Əliyev 2015-ci ildə Çinə səfər etdikdən və iki arasında
Böyük İpək yolunun dəstəklənməsi məqsədilə imzalanan Bəyannamədən sonra bu
əməkdaşlıq xeyli güclənib: "Azərbaycanın "Bir dəhliz - bir yol” təşəbbüsünə pozitiv
münasibəti tranzit tərəfdaşlığı çərçivəsindən çıxan ticarət tərəfdaşlığının
genişləndirilməsi üçün əhəmiyyətli zəmindir. Bəllidir ki, neftlə zəngin
Azərbaycan tarixi İpək yolu üzərində yerləşir. Çin nəhəng planı olan Şərq-Qərb
nəqliyyat dəhlizinin daha çox inkişafında maraqlıdır”.
Müəllif yazır ki, Azərbaycan Xəzər dənizindən Avropaya kimi uzanan və
özünün iqtisadi diversifikasiyası strategiyası çərçivəsində dəmir yollarının,
dəniz limanlarının, avtomobil yollarının və loqistika mərkəzlərinin inkişafına
ciddi investisiya və vəsait sərf edib. Bakı yük terminalı, Bakı limanı, Xəzər
dənizində müasir yük gəmiləri və Bakı-Qars dəmir yolu Azərbaycanın Şərq-Qərb
nəqliyyat dəhlizinə verdiyi böyük töhfədir: "Azərbaycanın Çinlə maliyyə
tərəfdaşı kimi əməkdaşlığı hər iki ölkənin maraqlarına uyğun gəlir. Mərkəzi
Asiyadan Xəzər dənizinə kimi Çin mallarının nəqli Azərbaycanın dəstəyi hesabına
əlverişlidir. Azərbaycan Çin üçün aktiv ticarət tərəfdaşına çevrilir. Bu il
ikitərəfli ticarətin həcmi ötən ilin analoji dövrü ilə müqayisədə 67 faiz
artıb. Azərbaycan və Çin arasında ticarət iki ölkənin dəstəyi ilə yüksək templə
davam edir. Bu gün Azərbaycan iqtisadiyyatının müxtəlif sektorlarına birbaşa
xarici və özəl investisiyaların cəlb edilməsinə tələbat var. Bu istiqamətdə Çinin
özəl şirkətləri maliyyə kəsirinin doldurulması və investisiyaların mənbəyi
rolunu oynaya bilər. Ötən vaxtlarda Azərbaycan Çin investisiyalarının ölkəyə daxil
olmasını alqışlayıb. 2019-cu ildə keçirilən "Bir dəhliz - bir yol” ikinci forumunda
Azərbaycan və Çin şirkətləri arasında 821 milyon dollarlıq saziş imzalanıb.
Əgər Azərbaycan böyük həcmdə Çin investisiyalarının cəlb edilməsi üçün çərçivə
müəyyən edərsə, bu, hər iki tərəf üçün uduşlu variant olacaq. Azərbaycanın
Ümumdünya Ticarət Təşkilatına üzvlüyü Çinin özəl şirkətlərinin
investisiyalarının axını gücləndirə, eləcə də, qarşılıqlı etimadın güclənməsinə
səbəb ola bilər”. Məqalədə o da qeyd edilir ki, "lakin hazırda Ümumdünya
Ticarət Təşkilatına üzvlük Azərbaycan hökuməti üçün prioritet deyil. Belə ki,
hökumət milli iqtisadiyyatın rəqabətə davamlılığının möhkəmləndirilməsi ilə
məşğuldur. Ola bilsin ÜTT-yə üzvlük gələcəkdə reallaşsın”.
Bundan əlavə, Çin Azərbaycandan keçib gedən nəqliyyat dəhlizini
iqtisadi və coğrafi cəhətdən prioritet elan etmək qərarına gəlib. Bu da ölkələr
arasında iqtisadi və ticarət münasibətlərini daha da möhkəmləndirəcək.
İnvestisiyalar və ticarət haqqında ikitərəfli razılaşmalar imzalana bilər.
Bunlar Azərbaycan iqtisadiyyatına Çinin özəl investisiyalarının artırılması
üçün zəmin yarada bilər. Ölkələr arasında bu cür razılaşmalar hər iki dövlətin
xeyrinə olacaq. Məqalənin sonunda vurğulanır ki, nəqliyyat dəhlizinin tam
mənada inkişaf etdirilməsi Çin və Azərbaycan arasında bu layihə üzrə yalnız
qarşılıqlı yaxınlıqla güclənə bilər: "Çin tərəfindən Azərbaycana texniki dəstək
və investisiya olmadan nəqliyyat dəhlizini tam şəkildə reallaşdırmaq mümkün
olmazdı. Eyni zamanda "Bir dəhliz, bir yol” çərçivəsində telekommunikasiya
dəhlizində Azərbaycanın rolu Çin üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan
üçün ÜST-yə üzvlüyün prioritet olmadığını nəzərə alsaq, o zaman rəsmi Bakı
Çinin özəl investorlarına ikitərəfli sazişlər əsasında daha çox bazar məkanı
yaratmalıdır. Bundan isə hər iki ölkə udacaq”. Azər NURİYEV