Hovuzla dəniz arasında böyük fərq var - Reportaj
"Çəkilin,
çəkilin. İndi tullanacağam”. Məkana yenicə daxil olmuşdum ki, üst-başım su
olmamışdan əvvəl eşitdiyim son cümlə bu oldu. Ani olaraq səsin haradan gəldiyini
və nə baş verdiyini müəyyənləşdirmək üçün arxaya döndüyümdə artıq gec idi.
Sanki haradansa, üstümə bir vedrə su atdılar. Əslində, hovuz başına reportaja
gəlib, üst-başım su olmadan geri qayıtmaq günah olardı. Ona görə də, baş verən
hadisəni gülüşlə qarşılayıb işimə davam etdim.
Son
dönəmlər uşaqlar və gənclər arasında böyük maraq qazanan idman növlərindən biri
də üzgüçülükdür. Bu idman növü ölkəmizdə də yavaş-yavaş inkişaf etməkdədir.
Belə ki, bir müddət əvvəl sadəcə hobbi, yalnız boş zamanlarda məşğul olunacaq
idman növü kimi yanaşılsa da, artıq professional şəkildə də davam etdirib,
beynəlxalq arenaya çıxanlar var. Ona görə də, qərara gəldik ki, bu dəfə
yolumuzu üzgüçülük dərsindən salaq və oradan reportaj hazırlayaq.
Dənizdə rahat və yaxşı üzmək
üçün...
Bayaq məni
isladan isə balaca boyu ilə hündürlüyü 2 metr olan hovuzda üzməkdən doymayan Əli
idi. Əli o möhtəşəm tullanışı edib bir az üzdükdən sonra yanıma gəlir. Məşqçi
digər uşaqlarla dərs keçdiyindən, biz də Əli ilə bir az həmsöhbət oluruq. Əlinin
9 yaşı var və 7 aydır ki, üzgüçülüyə gəlir. Üzgüçülüklə bərabər karate ilə də
məşğul olur. Deyir ki, bədəninin formalaşması və dənizə gedəndə daha rahat
üzmək üçün müəllim yanına gəlir. Həmçinin bunu növbəti illərdə daha
professional şəkildə davam etdirməyi düşünür. Əlini dərsə nənəsi Səkinə xanım
gətirmişdi. O deyir ki, nəvəsi başqa idman növü ilə də məşğul olur, amma ən çox
sevdiyi üzgüçülükdür: "Üzgüçülüyə marağı böyükdür, bu dərsə böyük həvəslə
gəlir. Su ilə oynamağı, suda vaxt keçirməyi sevir. Demək olar ki, üzgüçülüyün
bütün növlərini bilir. Üzgüçülük həm boyuna, həm də bədənin formalaşmasına
müsbət təsir göstərib”.
Heç olmasa, üzgüçülüyə gətirsinlər
Üzgüçülüyün
faydasından danışan müsahibim nəvəsinin keçən qış xəstələnmədiyini qeyd edir:
"Bu dərsin digər bir faydası isə bədəni sağlam etməsidir. Əli hər qış
xəstələnirdi, amma bu qış xəstələnmədi. Boyunda da artım hiss edirik. Mən digər
valideynlərə də məsləhət görərdim ki, başqa idman növünə aparmasalar da,
uşaqlarını heç olmasa, üzgüçülüyə gətirsinlər. Bu idman növü həm psixoloji, həm
də fizioloji olaraq uşağın inkişafına müsbət təsir göstərir”.
Yavaş-yavaş
hovuz başına yaxınlaşıb dərsin gedişini izləyirəm. Məşqçi Rüstəm Şahbazovdur. Məşqçi müxtəlif əl hərəkətləri ilə
uşaqlara ilkin təlimatları verir. Üzərkən ayaqlardan və əllərdən necə istifadə
etmək lazım olduğunu izah edir. Eşitdiklərimdən aydın olur ki, üzgüçülüyün 4 -
sərbəst, arxa, qurbağa, kəpənək növləri var. Uşaqların ən çox sevdiyi isə
sərbəst növdür. İlk dərsləri olan uşaqlar əlləri ilə hovuzun qıraqlarından
tutub suda ayaq hərəkətlərini öyrənirlər. Məşqçi deyir ki, ayaq hərəkətlərini
bilmək vacibdir. Təzə başlayanlar mütləq qolçaqlarla suya girməlidir. Bu,
onların rahat və sərbəst üzməyinə kömək edir. Müəyyən qədər öyrəndikdən sonra
isə qolçaqsız üzmək olar. Dərs prosesi bitdikdən sonra məşqçi ilə həmsöhbət
olub, üzgüçülüklə bağlı olan suallarımızı ünvanlayırıq.
Bəzən könüllü yox, həkim məsləhəti
ilə gələnlər də olur
Rüstəm
müəllim deyir ki, son dönəmlər üzgüçülüyə maraq artıb və müxtəlif yaşda olanlar
gəlir: "Ən çox uşaqları gətirirlər. Uşaqları daha çox 6 yaşından qəbul edirik,
amma elə istedadlı uşaqlar olur ki, 4 yaşdan da götürürük. Nə üçün 6 yaş? Çünki
öyrənmək üçün ən ideal yaşdır. Yuxarı yaşda öyrənmək çətin olur. Bu yaşda üzgüçülüyə
gedən uşağın inkişafı 1-ə 5 artır. Həmçinin uşağı qəbul etməmişdən əvvəl də
valideynlə söhbət edirik. İlk olaraq uşağın sağlamlığı ilə maraqlanıram. Onun
xlorlu suya allergiyasının, nəfəs çatışmazlığı kimi problemin olub-olmadığını
öyrənirəm. Yəni hər bir məşqçi bu tip nüanslara fikir verməlidir. Bəzən könüllü
yox, həkim məsləhəti ilə gələnlər də olur. Çünki üzgüçülüyün müalicəvi
əhəmiyyəti də var. Xüsusilə, belində problemi olan uşaqları gətirirlər. Biz də
zamanla bu problemi həll etməyə çalışırıq. Tam da olmasa, 85-90 % köməyi olur”.
Xanımların 70-80%-i sudan
qorxurlar
Həmsöhbətimiz
deyir ki, təzə başlayan insanlarda ən böyük mane suya olan fobiyadır:
"Xanımların 70-80%-i sudan qorxur. Özləri üçün psixoloji travma halına
gətirirlər. Sudan qorxmaq lazım deyil. Əksinə, "qorxuram” sözünü nə qədər çox
istifadə etsələr, öyrənmələrinə bir o qədər əngəl olacaq. Əgər insan hovuza
girməmişdən əvvəl bunu bacaracağına özünü inandırsa, qalan işlər müəllimdən
asılıdır”.
Bu məqamda
bir sual yaranır ki, üzgüçülük müəllimi necə biri olmalıdır, uşağı necə
öyrətməlidir? R.Şahbazov deyir ki, üzgüçülük müəllimi üzməkdən əvvəl,
psixologiyanı yaxşı bilməlidir: "Yəni uşaqla uşaq, böyüklə böyük kimi.
Xanımlarla da zərif rəftar etməlidir. Azyaşlı tələbələrim məni müəllim yox,
dost kimi qəbul edirlər. Bir az da tibbi sahədən xəbərdar olmaq lazımdır”.
Üzgüçülüklə əyriliyin qarşısını
70-80% almaq olar
Məşqçi
qeyd edir ki, bir çox insanın üzgüçülüyə gəlməkdə məqsədi bədənin
formalaşmasıdır: "Yaşından asılı olmayaraq, hər kəsin bədən quruluşunun
formalaşmasına müsbət təsir edir. Bundan başqa, bəzi insanlar var ki, onlar
yeriyəndə çiyinlərin yavaş-yavaş önə əyildiyini müşahidə edirik. Bu, həmin
adamda skalioz xəstəliyinin olduğunu göstərir. Bunun irəliləməməyi üçün dərhal
bizə müraciət edirlər. Üzgüçülüklə əyriliyin qarşısını 70-80% almaq olar.
Ümumiyyətlə, hündürboy, gözəl qamətli olmaq istəyirsinizsə, davamlı olaraq 3 il
getmək lazımdır”.
Valideynlərinə təklif edirik ki...
Həmsöhbətim
bəzi tələbələri ilə yarışlara qatıldığını, müxtəlif dərəcələr qazandıqlarını
qeyd edir: "Elə uşaqları olur ki, çox istedadlıdırlar. Valideynlərinə təklif
edirik ki, uşaqlar bunu professional şəkildə davam etdirsin. Bəziləri buna razı
olur, bəziləri isə bir müddətdən sonra dayandırır. Davam etdirən
tələbələrimizlə istər ölkəmizdə, istər xaricdə keçirilən yarışlara qatılırıq.
Dərsləri dayandıranlar bəzən soruşurlar ki, bunun orqanizmə hansısa əks təsiri
ola bilərmi? O zaman izah edirəm ki, bunun heç bir əks təsiri olmur”.
Üzgüçülüyə
gələnlərin böyük bir qisminin müalicə üçün bu addımı atdığını deyən Rüstəm
müəllim, autizmli tələbələrinin də olduğunu bildirir: "Hazırda müraciət
edənlərin bir çoxu hobbi üçün yox, müalicə üçün gəlirlər. Bir neçə autizmli
tələbələrim də var. Həmin uşaqlarla hərtərəfli məşğul oluram. Onların dilinin
açılmasına, sərbəst hərəkət etmələrinə, ən əsası cəmiyyətə inteqrasiya
olmalarına kömək edirəm. Onu da qeyd edim ki, həmin uşaqlar hovuzda üzən zaman
mütləq şəkildə qolçaq taxmalıdırlar”.
3 qız, 25 oğlan tələbəm var
Məşqçi,
oğlan tələbələrinin çox olduğunu deyir: "Hazırda 3 qız, 25 oğlan tələbəm var.
Bunun da səbəblərindən biri bayaq da dediyim kimi, xanımlarda fobiyanın olmasıdır.
Amma fobiyanı da birlikdə aşırıq. Maksimum 1 ay yarıma xanımlar, rahat şəkildə
üzməyi öyrənə bilirlər. Ümumiyyətlə, dərs prosesində ehtiyac olanda, özüm də
hovuza girib, tələbələrlə birlikdə söhbət edərək üzürəm”.
Hovuzla dəniz arasında böyük fərq
var
Rüstəm
müəllim deyir ki, insanların etdiyi səhvlərdən biri də hovuzda üzməklə, dənizdə
üzməyi bir tutmalarıdır: "İnsanlar hovuzda üzdükləri rahatlıqla dənizdə üzə
bilməzlər. Hətta, üzməməlidirlər. Yəni düşünməsinlər ki, hovuzda üzə
bilirlərsə, dənizdə istədikləri dərinliyə gedə bilərlər. Hovuzla dəniz arasında
böyük fərq var. Məsələn, hovuzun suyu şirindi, dənizinki duzludur. Hovuzda
insanın çəkisi yüngül, dənizdə isə ağır olur. Çəki ağır olanda da özünü suda
idarə etmək çətinləşir. Digər tərəfdən, hovuzda bəlli bir dərinlik olur, amma
dənizdə getdikcə dərinləşir. Orada suyun səviyyəsini bilmək olmur. 15-20 il
üzgüçülüklə məşğul olmasının fərqi yoxdur, istənilən halda dənizdə ehtiyatlı
olmalı, təhlükəsizlik qaydalarına riayət etməlidir”.
Maraqlıdır,
üzgüçülüyün digər idman növlərindən fərqi nədir? Rüstəm bəy deyir ki, üzgüçülük
idman növlərinin hamısının baş tacıdır: "Bunu bütün idman müəllimləri təsdiq
edər. Uşaq başqa hansı idman növünə getsə də, müəllimi ona üzgüçülüyü də
tövsiyə edir. Çünki su sinir sistemini sakitləşdirir, damarlarda qanın
dövranını tənzimləyir. Bu da digər idman növlərində yarışa çıxanda hansısa
problemin yaranmasının qarşısını alır”.
Eynək taxmadan üzsək, görmə qabiliyyətimiz 35-40%
zəifləyər
Bir az da
üzən zaman lazım olan avadanlıqlardan danışaq. Məşqçi qeyd edir ki, istifadə
edilən hər bir əşyanın öz funksiyası var: "Hovuz geyimləri çox önəmlidir.
Məsələn, istər xanımların, istər bəylərin geyindiyi paltarın materialı pambıq
olmamalıdır. Çünki hovuzdakı suya vurulan dərmanla pambıq əks reaksiyaya girib
dəriyə ziyan vura bilər ki, bu da müəyyən səpgilər və allergik xəstəliklər
yaranmasına səbəb olar. Ona görə, yaxşı olar ki, paltar rezindən olsun. Sonra
əsas olan geyimlərdən biri də papaqdır. Heç kim zəmanət vermir ki, onun saçının
dibi sağlamdır. Elə müştəri var ki, onun başında bit və ya başqa bir xəstəlik
ola bilər. Bu da suya tökülür, digər müştəri də istər-istəməz üzən zaman həmin
suyu udur. Nəticədə həmin insanın sağlamlığı üçün təhlükə yaranır. Ona görə,
baş geyimi mütləq şəkildə taxılmalıdır. Həmçinin eynək də lazımdır. Eynək gözə
mikrob düşməsinin, zəifləmənin qarşısını alır. Əgər eynək taxmadan üzsək, görmə
qabiliyyətimiz 35-40% zəifləyə bilər”.
Hovuz kənarında
zamanın necə keçdiyinin fərqində belə olmadıq. Amma məşqçinin tələbələri onu
gözləyir. Ona görə də söhbətimizi yavaş-yavaş yekunlaşdırıb, təkrar islanmamaq
üçün kənara çəkilib, dərs prosesini izləməyə davam edirəm. Etiraf edim ki,
dərsi izləmək məndə də üzgüçülüyə maraq yaratdı. Qərara gəldim ki, ilk fürsətdə,
mən də bu dərslərə yazılıb sağlam və gümrah bədənə sahib olum.
Günel
Azadə