Həmsədrlərin mövqeyi birmənalı qarşılanmır
ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri İqor Popov (Rusiya), Ceyms Uorlik
(ABŞ), Pyer Andriu (Fransa) vəATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin şəxsi
nümayəndəsi Anjey Kaspşik oktyabrın 23-25-də regiona səfərlərinin yekununa dair
bəyanat yayıblar. Bəyanatda bildirilir ki, həmsədrlər Azərbaycan və Ermənistan
prezidentləri, Ermənistanın yeni təyin olunmuş müdafiə naziri və Dağlıq
Qarabağın "de-fakto” hakimiyyəti ilə görüşlər keçiriblər. Səfərin məqsədi bu
ilin aprel ayında baş verən toqquşmadan sonra vəziyyəti müzakirə etmək, habelə
danışıqlar prosesində mövqeləri dəqiqləşdirmək olub. Həmsədrlər qeyd ediblər
ki, atəşkəs rejimi haqqında razılaşmaya əməl edilməsi danışıqların davam
etdirilməsi üçün çox vacibdir. Bundan başqa, vasitəçilər Vyana və
Sankt-Peterburqda qəbul olunmuş qərarların tam həyata keçirilməsinin
zəruriliyini vurğulayıblar. Vasitəçilər davamlı sülh naminə danışıqların
irəliləməsi üçün işgüzar təklifləri də müzakirə ediblər. Prezidentlər isə
nizamlanma prosesinin irəliyə aparılması ilə bağlı öz mövqelərini bildiriblər.
Bundan əlavə, həmsədrlərinATƏTXarici İşlər Nazirləri Şurasının bu
ilin dekabrında Hamburqda keçiriləcək toplantısı çərçivəsində Azərbaycan və
Ermənistan xarici işlər nazirləri ilə görüşərək, ilk imkandaca prezidentlərin
görüşünün təşkil olunması məsələsini müzakirə edəcəkləri bildirilir.
Onu da deyək ki, Ermənistanda səfərdə olan ATƏT-in Minsk qrupunun
amerikalı həmsədri Ceyms Uorlik keçirdiyi mətbuat konfransında "Azərbaycan
prezidentiİlham ƏliyevDağlıq Qarabağın statusu ilə bağlı
müzakirələrə başlayıb və biz bunu alqışlayırıq” deyib. Bildirib ki, əgər Dağlıq
Qarabağ ətrafındakı rayonların qaytarılması məsələsi müzakirə olunursa, eyni
zamanda status məsələsi də müzakirə olunmalıdır: "Münaqişənin hərtərəfli həlli
barədə tez-tez danışılır. Biz anlamalıyıq ki, bütün elementlər müzakirə
olunmalıdır. Biz hər hansı bir mövzunu seçib, onu ümumi kontekstdən kənar
müzakirə edə bilmərik. Buraya qaçqın və məcburi köçkün məsələsi, sülhməramlı
qüvvələrin mandatı məsələsi daxildir. Bunlar hamısı paket müzakirələrdir”.
Yayılan bəyanatı ekspertlərlə müzakirə edib bundan sonrakı gedişat
haqda proqnozlarını öyrəndik. Təəssüf ki, deyilənlər nikbinliklə qarşılanmır və
mövqelərdə ölkəmizə qarşı yenidən qərəzli münasibət hiss olunduğu bildirilir.
Millət vəkili Elşən Musayev "Kaspi”yə
açıqlamasında dedi ki, ATƏT-in Minsk qrupu həmsədrlərinin bəyanatı ənənəvi
ritorikaya hesablanıb: "Onlar heç şübhəsiz, regionda vəziyyətin bu cür sabit
qalmasından narazı deyillər. Çünki təyinatları, məramları kompromis,
barışdırıcı mövqe sərgiləmək, sülhü təmin etməkdir. Paralel olaraq vurğulayım
ki, haqqında danışdığımız bəyanatda sətiraltı eyhamlar da az deyil. Diqqət edin,
təcrübəli Uorlik status məsələsinə xüsusən toxunur və Azərbaycan tərəfinin
status müzakirələrə başlamağa hazır olduğunu bildirir. Məsələnin məğzi isə
bundan ibarətdir ki, Dağlıq Qarabağın statusu ilə bağlı ortalıqda mübhəm deyə
bir şey yoxdur. Ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyev öz çıxışlarında dəfələrlə
bildirib ki, bütün müzakirələr yalnız və yalnız Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün
bərpası kontekstində aparıla bilər”.
Millət vəkili onu da qeyd etdi ki, Azərbaycanın mövqeyinə xüsusi
həssaslıqla yanaşılmalıdır. Çünki Ermənistan işğalçı tərəfdir, torpaqları zəbt
olunan isə Azərbaycandır: "Üstəlik, aprel döyüşlərindən sonra Azərbaycan
ordusunun şücaəti və mövcud iqtidarın prinsipial mövqeyi, müharibəyə hazır
olduğunu faktiki şəkildə göstərməsi ondan xəbər verir ki, ölkəmiz heç bir zaman
öz tutduğu ədalətli mövqeyindən bir addım da olsun, geri çəkilməyəcək. Elə bu
səbəbdən də, son zamanlar beynəlxalq dairələrin müharibə ilə bağlı narahatlığı
artıb. Minsk qrupunun da əvvəlki dövrlərdən daha fərqli olaraq, mövzuya həssas
və ehtiyatla yanaşması bu səbəbdəndir”.
Politoloq Elxan Şahinoğlu da ATƏT-in
Minsk Qrupunun amerikalı həmsədri Ceyms Uorlikin dedikləri barədə xoş fikirdə
deyil: "O, İrəvanda keçirdiyi mətbuat konfransında sensasiyaya səbəb olacaq
açıqlama verib. Amerikalı diplomat deyib ki, "Azərbaycan prezidenti İlham
Əliyev Dağlıq Qarabağın statusu ilə bağlı müzakirələrə başlayıb və biz bunu
alqışlayırıq”. Ermənilərin qulağına xoş olan bu xəbərə aydınlıq gətirilməlidir.
Azərbaycan prezidentinin statusla bağlı son fikri Rusiyanın "Sputnik”
agentliyinə verilən müsahibəsində əks olunub. Həmin müsahibədə İlham Əliyev Dağlıq
Qarabağa yalnız muxtar respublika statusunun verilə biləcəyini deyib. Ceyms
Uorlik İrəvanda erməni separatçılarını sevindirəcək daha bir fikir söyləyib. Deyib
ki, "əminəm ki, Anjey Kaspşikin missiyasının genişlənməsi doğru istiqamətdə
vacib addım olacaq”. ATƏT sədrinin şəxsi nümayəndəsi Anjey Kasprşikin
missiyasının genişlənməsi atəşkəsin uzunömürlü olması və beləcə işğalın
davamının uzanması deməkdir ki, bu, Azərbaycanın maraqlarına cavab vermir”.
Politoloq C.Uorlikin İrəvanda dediyi bircə açıqlama ilə razılaşmağın
mümkün olduğunu düşünür: "Azərbaycan və Ermənistan prezidentlərinin görüşünün vaxtı
hələlik müəyyənləşməyib”. Çünki görüş ilin sonuna qədər ümumiyyətlə baş tutmaya
bilər. Ceyms Uorlikdən əvvəlki amerikalı həmsədr Metyu Brayza da Bakıda bir söz,
İrəvanda isə fərqli söz deyərdi və hər dəfə də etiraz edərdi ki, Ermənistandakı
açıqlamalarını təhrif ediblər. Əgər Uorlikin də açıqlamasını erməni saytları
dezinformasiya məqsədilə təhrif ediblərsə, amerikalı həmsədrin dediklərinə aydınlıq
gətirməsi vacibdir. Çünki Dağlıq Qarabağ ətrafındakı torpaqların boşaldılması
rəsmiləşdirilmədən Azərbaycan rəsmiləri həmsədrlər və qarşı tərəflə status
məsələsini müzakirə etməyəcək. Yox, əgər Uorlik İrəvandakı açıqlamasının
arxasında duracaqsa, ya məsələyə Prezident Administrasiyasının mətbuat xidməti,
ya da XİN-nin mətbuat xidməti qarışmalıdır”.
Şəfa Tapdıq