Hanı bu kliplərin duzu, istiotu?
Bu gün şou aləmində sanki bir
durğunluq yaşanır. Belə ki, sosial şəbəkələrin mövcudluğu səbəbindən müğənnilərin
zamanını daha çox orada keçirməsi, izləyiciləri ilə gününü bölüşməsi onları bir
qədər yaradıcılıqdan kənar salır desək, yəqin ki, yanılmarıq. Müğənnilər
ayda-ildə bir dəfə ortaya çıxardıqları yeni mahnılarına da yalnız onlar hitə
çevrildikdən sonra klip çəkdirmək qərarına gəlirlər. Klip də ki, nə klip...
İndi çəkilən kliplərin
çoxunun heç süjet xətti də olmur. Çox zaman da müğənnilər oturduğu yerdə mahnını
oxuyur və bu da lentə alınır. Mahnının sözlərini əks etdirən süjetsə olmur. Bu
da sizə klip. Düzdür, hazırda dünya şou aləmində qlamur və sadə kliplərə daha
çox üstünlük verilir. Əslində bu da bizim şou aləminin nümayəndələri üçün
göydəndüşmə kimi bir şey olub. Çünki belə kliplər o qədər də xərc tələb etmir.
Biz də onlardan "hanı o vaxtkı
kliplər” deyə soruşduq. Aldığımız cavab isə heç də gözlədiyimiz kimi olmadı.
Müğənnilər klip çəkdirməkdə o qədər də maraqlı deyillər. Çünki...
"Kanallarımız heç bir
ifaçıya dəstək göstərmir”
Bəstəkar,
ifaçı Murad Arif deyir ki, nə qədər ki ölkəmizdə klipləri nümayiş
etdirmək üçün xüsusi bir kanal açılmayacaq, bizim müğənnilərimiz də klip
çəkdirməyə maraq göstərməyəcəklər: "Nə qədər ki ölkədə klip kanalı açılmayacaq,
bizim klip bazarımız ölümə doğru gedəcək. Əvvəllər ABA kanalı fəaliyyət
göstərirdi ki, orada klip saatları verilirdi. Bir müddət Space kanalında da kliplər
verilməyə başladı. Od qiymətinə olsa da, ATV-də də klip saatları var idi və
orda yerli kliplərimiz nümayiş olunurdu. Söhbət 10 il bundan əvvəldən gedir.
İndi efirdə klip göstərirlərmi ki, müğənnilərdə klip çəkdirsinlər? Mən özüm ildə
iki klip çəkdirirəm. 4 klipim var, bu yaxınlarda beşinci klipimi çəkdirəcəyəm. Danılmaz
faktdır ki, bu gün müğənnilərimizin bütün ümidi və gümanı sosial şəbəkələrə qalıb.
Kanallarımız heç bir ifaçıya dəstək göstərmir. Onlar ancaq müğənniləri efirdə ekspert
kimi mənasız söhbətlərə dəvət edirlər. Müğənnilərin efirə dəvət olunduğu verilişlərin
formatı budur”.
M.Arif klip çəkilişlərinin mənasız
olduğunu iddia edir: "Sosial şəbəkəlilərdə aktiv olduğum üçün mənə hazırladığım
klipimi təqdim etmək çox rahatdır. Ancaq elə sənətçilər var ki, onlar internetin
nə olduğunu bilmirlər, anlayışları yoxdur. Onlar üçün klip çəkdirmək, onu
paylaşmaq ikiqat çətindir. Xüsusən də orta və yaşlı nəslin ifaçılarını nəzərdə
tuturam. Kliplərimizi paylaşmaqla sosial şəbəkələr vasitəsilə gənclərə xitab edirik”.
Süjetə gəlincə isə, ifaçı
deyir ki, indi süjet xətti ilə hazırlanan kliplərimiz demək olar ki, yoxdur: "Dünyanın
müxtəlif ölkələrində tanınmış klip kanallarına baxanda, onların əksəriyyətinin süjetsiz
olduğunun şahidi oluruq. Bu, müasir pop musiqisinin tələbidir. Keyfiyyətli pop musiqisinin
klipə ehtiyacı yoxdur. Əsas odur ki, keyfiyyətli görüntüsü, yaxşı kamera işi və
maraqlı obrazları olsun. Avropa kliplərində də süjetə çox nadir hallarda rast gəlirik.
İstənilən ingilis, fransız, italyan kanalını açın, orda 10 klipdən yalnız birinin
süjet xəttinə malik olduğunu görəcəksiniz. Bu bir tendensiyadır, dəbdir”.
"İnsanların maraqları
dəyişib”
Gənc
ifaçı Leyla Ramazanlı da deyir ki, bizdə klip kanalı olmadığı üçün
ifaçılar klip çəkilişlərində o qədər də maraqlı deyillər: "Klip müğənnini
tanıdan, mahnısını sevdirən əsas meyardır. Ancaq son dönəmlər sosial
şəbəkələrin geniş yayılması və eyni zamanda televiziyalarımızda kliplərə çox az
yer verilməsi bir qədər bizi klip çəkdirməkdən yayındırır. Biz klipi
çəkdirdikdən sonra onu yalnız "Youtube” kanalında yayımlayırıq. Televiziyalarımızda
klip saatlarına çox az yer verilir. Belə olan halda, müğənninin də marağı ölür.
Ancaq buna baxmayaraq, mən hər il yeni mahnılar yazdırır və kliplər çəkdirirəm.
Müğənninin klipinin olmasını zəruri hesab edirəm”.
Kliplərin süjet xəttinə
gəlincə isə, ifaçı deyir ki, il ötdükcə insanlar daha çox sadəliyə qiymət
verirlər. Dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində də müğənnilər kliplərini çox sadə
və süjet xətti olmadan çəkməyə üstünlük verirlər: "Xarici kliplərə nəzər
salsanız, onların süjet xəttinə müraciət etmədiklərinin şahidi olarsınız. İndi
zəmanə də dəyişib. İnsanların maraqları, izlədikləri mahnılar, kliplər tamamilə
başqalaşıb. Mənim kliplərimin əksəriyyətinin süjet xətti yoxdur. Yalnız iki
klipimdə ssenaridən istifadə etmişəm”.
"Klipdə müğənni gözəl
görünür”
Uzun illərdir ki, klipmeyker kimi fəaliyyət göstərən Nail Naiboğlununfikirləri isə bir qədər başqadır. O düşünür ki, klip bazarında müğənnilər daha çox
özlərini göstərməyə çalışırlar: "İlk dəfə süjetsiz klip praktikasını 2005-ci
ildə Azərbaycana mən gətirmişəm. Belə ki, ilk dəfə müğənninin iri planda yalnız
üz cizgiləri, gözəl məkan və süjet xətti olmayan, müğənninin öz reklamı üzərində
qurulan bir ssenari hazırladıq. Bu gün isə belə kliplər dəbdədir. Ancaq il
ötdükcə, insanların zövqü dəyişir. Misal üçün, keçən il çəkilən kliplər bu il
maraqsız gəlir. Bu, tək Azərbaycan şou-biznesinə aid deyil, dünya ulduzlarının
da kliplərinə aiddir. Klip elə bir şeydir ki, daimi olaraq qalır. Klip mahnının
reklamıdır. Çalışıram ki, süjet xəttinə o qədər də önəm verməyək, daha çox müğənnini
göstərək. Bu məsələdə büdcə də böyük rol oynayır. Əvvəl müğənnilər klip çəkdirməyə
daha çox həvəsli idi. Bunun üçün klipin də normal büdcəsi olurdu. Klipin daha
sanballı alınması üçün ona bir neçə gün sərf etməli olurduq. İndi isə klip bir günə
çəkilir. Daha yaxşı olar ki, indi müğənnini bir məkanda çəkəsən, nəinki süjet xətti,
tamaşaçıya çatdırıla bilməyən fikirlər olsun. Mən hər zaman qlamur kliplərin tərəfdarı
olmuşam”.
Bu gün kifayət qədər kliplər
çəkildiyini deyən Nail Naiboğlu telekanallarda
kliplərin nümayişinin həddən artıq baha olduğunu da qeyd etdi: "Əvvəllər Azərbaycanda
bir neçə telekanalda kliplər yayımlanırdı. Hazırda Lider telekanalından başqa heç
bir kanalda klip saatı yoxdur. Müğənnilər daha çox klipi çəkdirib "Yotube”-a
yerləşdirir, sosial şəbəkələrdə paylaşırlar. Elə bir müğənni yoxdur ki, o, bir il
ərzində heç olmasa bir klip çəkdirməsin. Düzdür, müğənnilərin klipə qarşı marağı
ölüb, ancaq bu da düzgün fikir deyil. Müğənni başa düşməlidir ki, klip müğənni üçün
vizit-kartdır. Bu gün İlhamə Quliyeva həyatda yoxdur, ancaq onun görüntüləri, klipləri
var. Klipdə müğənni gözəl görünür. Müğənni televiziyaya çıxanda, orda rəng təmizləmə
işləri aparılmır. Ancaq klipdə müğənni sırf müğənni kimi təqdim olunur. Ona görə
müğənni özünü tamaşaçılara yaxşı mənada təqdim etmək üçün klip çəkdirməlidir”.
Bu gün rejissorluq sənətinə
gənclərin axın etdiyini deyən klipmeyker onların içərisində səriştəsiz və
özlərinə "rejissor” deyərək bu sənətin adına ləkə gətirənlərin olduğunu da dilə
gətirdi: "Bu sənətə gənclər axın edir. Əslində bu, müsbət haldır, ancaq bəzən
elə klip çəkirlər ki, deyirsən, heyf ki, bu insan özünə rejissor deyir və bizim
sənətin adına xələl gətirir. Özünə hörmət edən müğənni işinə bələd olmayan
rejissora klip çəkdirmir. O kliplərin də ömrü olmur. Tamaşaçı baxan kimi bilir
ki, bu, səviyyəli, yaxud da səviyyəsiz klipdir”.
"Tələbat
olmadığına görə bu sahəyə maraq azalıb”
Klipmeyker
Fuad Əlişov isə mətbuata açıqlamasında
kliplərin azlıq təşkil etdiyini, özünün ondan asılı olmayan səbəblərdən reklam
sahəsinə yönəldiyini deyib: "Hər şey zamanla alındı, bir də gördüm
ki, reklam sahəsindəyəm. Klip müğənninin, yeni mahnının tanınması üçün
lazımdır, o da bir növ reklamdır. Müəyyən maliyyə tələb edir. Müqabilində də,
müğənnilərin klipdən müəyyən gözləntiləri olur - toy təklifləri,
şou-proqramlar, dolu konsert zalları. Amma bunları, məsəl üçün, sosial
şəbəkələrdə aktiv həyatla da əldə etmək olar. Ona görə də müğənnilər az klip
çəkdirir. Həm də kliplərin efirlərdə yayımlanması üçün qeyri-adekvat vəsait
tələb olunur. Tələbat olmadığına görə, bu sahəyə maraq azalıb. Məncə, bizdə
milli musiqi kanalı olsaydı, vəziyyət bir qədər dəyişə bilərdi. İndi sırf klip
çəkməklə məşğul olmaq çətindir. Sadəcə şərait elə gətirdi ki, mən özümü reklam
bazarında tapdım. Mən bu mənada nostaljiyə qapılmıram. Əvvəllər olduqca məhdud
texnika ilə və təcrübəsiz çalışırdıq. Buna görə də klipin uğurunun əsas hissəsi
rejissorun fantaziyası, onun qurduğu maraqlı süjet xəttindən asılı idi. Bu gün
isə belə deyil. Açılan yeni avadanlıq imkanları, bu sahə ilə məşğul olan
insanların yeni qabiliyyətlər öyrənməsi nəticəsində, tək stilist, kostyumer,
dekorçuların (və s.) zəhməti əsasında gözəl bir iş ərsəyə gətirmək olar. Lakin
sizin sualınızdan da göründüyü kimi, onlar yadda qalmaya bilər”.
"Müğənnilər klipə pul xərcləmək istəmirlər”
Tanınmış
prodüser Tarix Əliyev (Tolik) isə hazırda Türkiyədə çalışan və kliplərini
məhz xaricilərə həvalə edən müğənnilərdən danışdı: "Deməzdim ki müğənnilərimiz
klip çəkdirməkdən imtina ediblər. Misal üçün, Röya Ayxan, Nigar Camalın yaxşı
klipləri var. Azərbaycanda isə müğənnilər
rejissora 1000 manat pul verirlər. Deyirlər ki, bu qiymətə klip çək. O da gedir
əlüstü bir klip çəkir. 5-10 il bundan qabaq kliplər 5-6 günə çəkilirdi. İndi
isə kiplər bir günə çəkilir. Yalandan gedirlər studiyaya bir-iki poza verirlər,
təki adı olsun ki, klip çəkdirir. Onları da qınamaq olmur, bu gün televiziyalarımız
kliplərə yer vermirlər. Bizim kallarımızda klip saatları yoxdur. Müğənni
düşünür ki, mən klipi çəkib nə edəcəm? Uzaqbaşı, sosial şəbəkədə paylaşacam,
baxış sayı çoxalacaq. Onlar klipə pul verməkdənsə, mahnı alıb, radiolara verib
dinlətdirməyə daha çox üstünlük verirlər. Kliplərimizin azlığı da məhz buradan
qaynaqlanır. Bizim "Kral”, "Pop” kimi musiqi kanallarımız yoxdur ki,
kliplərimiz orda nümayiş olunsun. Digər tərəfdən də insanlarda klipə tələbat
azalıb. İndi müğənnilər yeni mahnı yazdıranda, mahnının üzərinə şəkillərindən ibarət video
yığdırır, bununla da mahnını təqdim edir. Müğənnilər klipə pul xərcləmək istəmirlər. Onlar yalnız
toy haqqında düşünürlər”.
Süjetə gəlincə isə,
prodüser deyir ki, bunun üçün yaxşı pul olmalıdır: "Süjetdə ən azı 2 aktyor
iştirak etməlidir. İndi dünya şou aləmində kliplərdə tanınmış modellər,
aktyorlar çəkilir. Misal üçün, keçən il Röya Ayxan klipinə məşhur aktyor Ozan Çolakoğlunu
dəvət etmişdi. Bunun özü bilirsiniz nə qədər puldur? Yenə də deyirəm ki, hər
işin başında maddiyyat dayanır. Digər
tərəfdən, əgər klipdə süjet olsa, orda əks tərəf də görünməlidir. Belə olan
halda, müğənni ekranda az görünəcək. Müğənnilərimiz fikirləşirlər ki,
kliplərində ekranda ancaq özləri görünsünlər. Otursunlar divanda, yaxud da
yataqda uzanıb klip çəkdirsinlər. Sənətə o qədər maraq olmadığı üçün yalnız
pul, toy haqqında düşünürlər. Tərəf
müqabili olanda isə, onu geyindirmək, qrim etmək, ona pul vermək - hamısı maddiyyat
tələb edir. Buna görə kliplərdə süjet xəttinə ehtiyac duymurlar”.
Xəyalə Rəis