Bakı 14°C
Gürcülər prezidentsiz qala bilər
Gürcüstanda prezidentlə hökumət arasında gərginlik səngimək bilmir.
Bu dəfə narazılıq Konstitusiyaya ediləcək dəyişikliklərlə bağlıdır. Gürcü
nəşrlərinin yaydığı məlumata görə, keçmiş hakimiyyət partiyası – Vahid Milli
Hərəkat və ondan parçalanan "Avropa Gürcüstanı” hərəkatı Konstitusiya Komissiyasından
çıxmaq barədə qərar qəbul ediblər. Onların ardınca "Dövlət xalq üçün” müxalifət
partiyası da belə bir addım atıb. Əsas qanuna ediləcək dəyişikliklərlə bağlı
gedən müzakirələrin gedişindən qeyri-hökumət təşkilatları da narazıdırlar.
Onlar hakim "Gürcü arzusu”nu hakimiyyəti mənimsəməkdə günahlandırırlar. Prezident
Georgi Marqvelaşvili də Konstitusiyaya ediləcək dəyişiklikləri sərt tənqid
edib. "Xalqı prezidenti seçmək hüququndan məhrum etmək olmaz”, - deyə prezident
parlamentdəki çıxışında bildirib. Komissiyanın işində iştirak edən müxalifət və
müstəqil ekspertlər hakim partiyanın onların hər hansı bir təklifini nəzərə
almamaqda və istədiyi dəyişikliyi
keçirmək istəyində günahlandırıb. Dəyişikliklərdə prezidentin səlahiyyətlərinin
azaldılması nəzərdə tutur. "Vahid Milli Hərəkat”ın parlament fraksiyasının
rəhbəri Roman Qoçiridze bildirib ki, komissiyanın işində iştirak etməyə əsas
görmür: "Onlar nə istəyirlər, onu da edirlər. Konstitusiyanı sovet dövrünə
qaytarırlar”.
Hakimiyyət isə bu iradları qəbul etmir. "Hər hansı bir düzəliş və
dəyişiklik Venesiya Komissiyasının razılığı olmadan həyata keçməyəcək. Bu
yaxınlarda ölkədə olan Venesiya Komissiyasının üzvləri isə yeni layihəni
bəyəniblər”, - deyə parlamentin spikeri İrakli Kobaxidze bildirib. Konstitusiya
islahatları paketi bu günlərdə elan edilib, lakin onun üzərində işlər aprelin
sonlarına kimi davam etdiriləcək. Sonra isə sənəd parlamentin müzakirəsinə
çıxarılacaq. Əsas dəyişiklik qeyd edildiyi kimi, prezidentlik institutu ilə
bağlıdır. Konstitusiya məsələləri üzrə ekspert Vaxtanq Xmaladze bildirib ki, əsas
qanuna dəfələrlə dəyişiklik olub. "Mixail Saakaşvili dövründə edilən dəyişiklik
konstitusiyanı dövləti idarəetmə vasitəsinə çevirdi. Əvvəl nəzərdə tutulurdu
ki, dəyişiklik 2023-cü ildən qüvvəyə minəcək. Lakin "Gürcü arzusu” təklif
etdiyi yeni dəyişiklikdə bəyan edib ki, ümumxalq səsverməsini indidən ləğv
etmək niyyətindədir və 2018-ci ildə yeni qaydalarla prezident seçilməsini istəyir.
Eyni zamanda prezidentlik üçün yaş senzinin 35-dən 40-a artırılması, prezidentlik
müddətinin isə 5 ildən 15 ilə kimi artırılması nəzərdə tutulur. Lakin çox böyük
ehtimalla, qarşıdakı seçkilər mövcud qaydalara görə keçiriləcək, səbəb də odur
ki, müxalifət qəti şəkildə dəyişikliklərə qarşıdır. Hakimiyyət də cəmiyyətdə
parçalanma yaranmasın deyə, onunla kompromisə gedənə oxşayır.
Dəyişikliklərə
görə, prezidentin səlahiyyətlərindən təhlükəsizlik və müdafiə məsələləri
çıxarılır. Eləcə də, Prezident yanında Təhlükəsizlik Şurasının (Milli
Təhlükəsizlik Şurası ilə qarışdırmamalı -müəl) funksiyaları azalır. Ən əsası,
prezident daha əvvəlki kimi beynəlxalq tədbirlərdə ölkənin ali nümayəndəsi
funksiyasından məhrum olur, hakimlərin
və Ali Məhkəmənin sədri vəzifəsinə namizədləri irəli sürə bilmir. Hakimiyyət
bəyan edir ki, bu dəyişiklik ölkənin parlament üsul-idarəsinə keçidi ilə
bağlıdır. Parlamentli dövlətdə isə prezident ümumxalq səsverməsi ilə seçilir.
Əleyhdarlar iki fakt ortaya qoyurlar – Gürcüstan güclü demokratik ənənələrə
malik dövlət deyil, ona hakimiyyət qanadlarını balanslaşdırmaq üçün müstəqil
hakim gərəkdir. Konstitusiya da bu rolu prezidentə verir. Birbaşa seçkilərlə
seçilməyən prezident isə parlamentdən asılı olacaq. Yəni onun təsiri altında
olacaq. Opponentlər onu da bildirirlər ki, prezident ikipalatalı parlament
tərəfindən seçilir. Ölkənin ərazi bütövlüyü təmin olunmadığı halda isə bu,
mümkün deyil. Yuxarı palata ərazi vahidlərinin nümayəndələrindən təşkil edilib.
Cənubi Osetiya və Abxaziya isə Tbilisinin yuridiksiyasında deyil.
Beləliklə, ölkədə proseslər gərgin mərhələyə daxil
olur. Hakimiyyət müxalifətə güzəştə getməyəcəyi halda, ölkəni etiraz aksiyalarının
bürüyəcəyi gözlənilir.
Azər
