Bakı 27°C
Gürcülər Konstitusiya dəyişikliklərinə qarşıdırlar
Gürcüstanda yüzlərlə gənc fəal ölkə Konstitusiyasına dəyişikliklərə
etirazını bildirmək üçün küçələrə çıxıb. Onlar bununla bağlı keçirilən ictimai
müzakirənietiraz aksiyası ilə pozmağa çalışıblar. Tbilisidəki Dövlət
Filarmoniyasının binasında keçirilən müzakirələrdə parlamentin spikeri İrakli
Kobaxidze dəyişikliklərə etiraz edən yüzlərlə fəalın fit və hay-küyünə görə toplantını
dayandırmalı olub. Bəlli olduğu kimi, hakim "Gürcü Arzusu” Partiyası ölkə
Konstitusiyasına bir neçə mühüm dəyişiklik təklifi ilə çıxış edib. Təkliflərin
mahiyyəti bundan ibarətdir ki, yeni Konstitusiya prezidentin ümumxalq seçkisi
ilə müəyyən edilməsi qaydasını ləğv edəcək. Başqa sözlə, gələcəkdə parlament
seçkilərində çoxluq əldə etmiş istənilən siyasi partiya hakimiyyətə gələcək. "Gürcü
Arzusu” Partiyası təkliflərin arxasında çoxpartiyalı sistemə daha geniş meydan
verilməsi niyyətinin dayandığını bildirir. Müxalifət isə düşünür ki, hakim
partiya yeni qaydalarla qeyri-müəyyən müddətə hakimiyyətdə qalmasını təmin
etməyə çalışır. Məhz buna görə də bir neçə müxalifət partiyası təkliflərin
referenduma qoyulmasını tələb edir.
Bu arada ölkənin vətəndaş cəmiyyəti qrupları və QHT-lər Avropa
Şurasının Venesiya Komissiyasına müraciət edərək yeni təkliflərə rəy
verilməsini rica edib. Gürcüstanın baş naziri Georgi Kvirikaşvili izah edir ki,
yeni qaydalar Gürcüstanın "çox balanssız Konstitusiyasını” dəyişəcək və onun
yerində əsl Avropa standartlarına cavab verən sistemin bərqərar olmasına imkan
yaradacaq. Hakim partiya inandırmağa çalışır ki, yeni qaydalar hər hansı
partiyanın şəriksiz hakimiyyət imkanlarını son dərəcə məhdudlaşdıracaq. Ən
ciddi dəyişiklik təklifləri prezidentin seçilməsi və parlament mandatlarının
bölüşdürülməsi qaydalarına aiddir. Digər təkliflərə görə "nikah kişi və qadının
ailə qurmaq məqsədilə könüllü ittifaqı” kimi təsbit edilməlidir. Bundan başqa
həm də ölkə parlamentinin Gürcüstanın ikinci böyük şəhəri Kutaisiyə köçürülməsi
nəzərdə tutulur. Hazırda prezident birbaşa ümumxalq seçkisində seçilir.
Təkliflərə görə, artıq 2018-ci ildən prezidentin parlament tərəfindən seçilməsi
qaydası tətbiq edilməlidir. Belə bir təklif, gələn il ikinci müddətə
namizədliyini verməyə ümid edən hazırkı prezident Georgi Marqvelaşvilinin
etirazına səbəb olub. Bundan sonra hakimiyyət kompromis kimi yeni qaydanın
2023-cü ildən qüvvəyə minməsini təklif edib. Lakin bu da Marqvelaşvilini qane
etməyib. O, mart ayında televiziya müsahibələrindən birində deyib ki, gürcü
xalqının öz prezidentini seçmək hüququndan məhrum edilməsinin heç bir sağlam
arqumentini görmür: "Xalqı prezidenti seçmək hüququndan məhrum
etmək olmaz”, - deyə prezident müsahibəsində bildirib.
Müxalif
"Vahid Milli Hərəkat” da dəyişikliklərə qarşıdır. Partiyanın parlament
fraksiyasının rəhbəri Roman Qoçiridze bildirib ki, komissiyanın işində iştirak
etməyə əsas görmür: "Onlar nə istəyirlər, onu da edirlər. Konstitusiyanı sovet
dövrünə qaytarırlar”.
Yeri gəlmişkən, prezidentin mövqeyini bir çox siyasətçilər də
dəstəkləyirlər. Marqvelaşvili habelə hazırda birbaşa prezidentə tabe olan Milli
Təhlükəsizlik Şurasının ləğvi təklifinə qarşı da çıxır. Konstitusiya
komissiyasına rəhbərlik edən İrakli Kobaxidze deyib ki, bu qurumun ləğvini elə
Venesiya Komissiyasının özü tövsiyə edib. Lakin Kobaxidzenin hamını əmin
etməsinə baxmayaraq, o, həqiqəti axıradək söyləmir. Belə ki, yeni qaydalar
prezidenti hökumətə spesifik məsələləri müzakirə etməyi tövsiyə etmək
hüququndan da məhrum etməlidir. Bu da həqiqətdir ki, yeni təkliflərdə
müxalifətin də müəyyən tələbləri nəzərə alınıb. Müxalifət hazırkı qarışıq
hakimiyyət formasından narazıdır. Gürcüstan parlamentinə seçkilərdə 150 yerlik
parlamentin 73 mandatı təkmandatlı dairələrdə, 77-si isə proporsional
seçkilərdə əldə olunur. Yeni təkliflər tam şəkildə proporsional seçki üsuluna
keçilməsini nəzərdə tutur.
Beləliklə,
ölkədə proseslər gərgin mərhələyə daxil olur. Hakimiyyətin güzəştə getməyəcəyi
halda, Gürcüstanı etiraz aksiyalarının bürüyəcəyi gözlənilir.
Kamran
