“Günah keçisi”

Uzun sürən tərəddüd və müzakirələrdən sonra Serj Sarkisyan müdafiə naziri vəzifəsinə nəhayət ki, namizəd tapa bildi. Heç kimin proqnoz və ehtimal etmədiyi halda bu posta hərbi sahədən tamamilə uzaq bir adam - Prezident Administrasiyasının rəhbəri Vigen Sarkisyan təyin edildi. İdarəçilik sahəsində uzun illər çalışmış mülki şəxsin hərbi posta gətirilməsi həm ölkə daxilində, həm də Ermənistanla tərəfdaş olan ölkələrdə geniş müzakirələrə yol açıb.

V.Sarkisyanın keçdiyi yola və onun təyinatına nəzər salmaqla, bu qərarın ardınca hadisələrin hansı axarda cərəyan edəcəyini proqnoz etmək olar. Ehtimal etmək olar ki, bununla Sarkisyan aprel hadisələri zamanı yaşanan uğursuzluğu sabiq nazirin üstünə atmaq istəyib. Yəni baxın, mən ordunu bu şəxsə etibar etmişəm, bu da üzərinə qoyulan işin öhdəsindən gələ bilmədi.

41 yaşlı Vigen Sarkisyan 1996-cı ildə Sankt-Peterburqda Şimal-Qərb Mülki Xidmət Akademiyasını, 1997-ci ildə Yerevan Dövlət Universitetini bitirib və 1999-cu ildə beynəlxalq əlaqələr üzrə magistr adı alıb. 2000-ci ildə Fletcher Hüquq və Diplomatiya Məktəbini (Tufts və Harvard Universiteti) bitirib, hüquq və diplomatiya magistridir. 1995-1998-ci illərdə Ermənistan Milli Məclisi sədrinin köməkçisi vəzifəsində çalışıb. 2000-2003-cü illərdə hərbi xidmətdə Ermənistan müdafiə nazirinin referenti olub. 2003-2009-cu illərdə Ermənistan prezidentinin köməkçisi, 2009-cu ildən 2011-ci ilədək - Prezident Aparatı rəhbərinin müavini vəzifələrində çalışıb. Son 5 il ərzində Vigen Sarkisyan Prezident Aparatına başçılıq edib.

Erməni ekspertlərin gəldiyi qənaət budur ki, ölkədə yeni baş nazir və "texnokrat” hökumətin təyinatı hakimiyyətin idarəçilik sistemində sistemli dəyişikliklərə getmək istəyindən xəbər verir. Bu nöqteyi-nəzərdən çıxış edilsə, Vigen Sarkisyan müdafiə naziri vəzifəsinə gətirilməsi anlaşılandır. Yəni bu şəxsin idarəetmə sahəsində çoxillik təcrübəyə malik olduğu əsas götürülüb. Hər üç prezidentin dövründə yüksək postlarda çalışıb. 2007-ci ildən Prezident Administrasiyasında, 2011-ci ildən isə onun rəhbəri vəzifəsindədir. Bütün bu illər ərzində işinin öhdəsindən uğurla gəldiyi vurğulanır. Bir növ hakimiyyətdə "boz kardinal” funksiyasını daşıyan V.Sarkisyan prezidentin ən mühüm tapşırıqlarını yerinə yetirib. Qondarma erməni soyqırımının 100-cü ildönümünün keçirilməsi ilə bağlı tədbirlərə məsul da məhz o idi.

Qərb müşahidəçiləri hesab edir ki, aprel hadisələri zamanı erməni ordusunun yaşadığı uğursuzluqları ört-basdır etmək üçün prezident "günah keçisi” qismində Seyran Ohanyanı seçdi. Onun yerinə mülki şəxsi gətirməklə isə orduda ciddi islahatlar həyata keçirməyə çalışır. Yəqin ki, tezliklə orduda ciddi islahatlar keçiriləcək. Lakin burada belə bir sual ortaya çıxır. Hansı pul və resurslar hesabına? Rusiyanın verdiyi 200 milyon kredit hesabına birtəhər köhnə silahlar almaq, Rusiya hərbçilərinin iştirakı ilə parad şousu düzənləmək mümkün oldu. Lakin tək bununla müasir ordu qurmaq mümkün deyil. Əsgər və zabitlər aşağı əmək haqqı müqabilində güclü ordu quruculuğunda maraqlı ola bilməzlər. İstifadəsi mümkün olmayan "İsgəndər” raketlərini alıb onu nümayiş etdirməklə qüdrətli ordudan danışmaq olmaz.

Ölkənin dövlət borcu artıq 5,5 milyard dollara çatıb. Ermənistanın maliyyə naziri Vardan Aramyan etiraf edib ki, borcun gələcəkdə daha da artmaması üçün hökumət növbəti illərdə daha qənaətçil olmalıdır. O bildirib ki, dövlət büdcəsində xərclər gəlirlərdən çox olduğuna görə, hökumətin böyük borcu əmələ gəlib. Nazirliyin məlumatına görə, 2014-cü ilin sonunda dövlət borcu 4 milyard 441 milyon dollar idisə, bu il avqustun sonunda artıq 5 milyard 484 milyon dollara çatıb, yəni 1 il 8 ay ərzində 1 milyard dollardan da çox artıb.

Rəsmilərin sözlərinə görə, əhali bunun təsirini artıq gələn il hiss edəcək. Baş nazir Karen Karapetyan da gələn il xərclərin təxminən 200 milyon dollar azaldılacağını, vergi yığımının isə artırılacağını bildirib. Ermənistan hakimiyyəti əvvəlki illərdə bu borcların ölkə iqtisadiyyatının inkişafı üçün götürüldüyünü bildirsə də, yeni baş nazir Karen Karapetyan bu günlərdə parlamentdə çıxış edərkən ölkə iqtisadiyyatının çox ağır vəziyyətdə olduğunu deyib.

Və burda belə bir sual yaranır ki, Ermənistan vətəndaşlarının adından götürülmüş 3,5 milyard dollardan artıq borc hara sərf olunub. İqtisadçı Artak Manukyanın sözlərinə görə, götürülən kreditlər effektli olmayıb. O bildirib ki, 2019-cu ildə bu borcların ödənilməsinə çox böyük məbləğdə vəsait yönəltməli olacaqlar. Və əgər bu kreditlər iqtisadiyyatın inkişafına sərf olunmayıbsa, onda ciddi problemlər ortaya çıxacaq. Şübhəsiz ki, qənaət proqramı hərbi xərcləri də əhatə edəcək. Bu sarıdan da orduda köklü dəyişikliklər gözləmək yersizdir. Bundan əlavə, ordunun başlıca problemi əsgər ölümləridir. Ötən illə müqayisədə 2016-cı ildə Ermənistan ordusunda qətl və intihar halları 4 dəfə çoxalıb. Rəsmi mənbələr 2015-ci ildə 3 qətl, 5 intihar hadisəsi qeydə alıbsa, bu ilin ilk 9 ayında qətllərin sayının 12-yə, intiharların isə 10-a çatdığı etiraf edilib. Helsinki Vətəndaş Assambleyasının Ermənistandakı ofisinin məlumatına əsasən, cari ildə Ermənistan ordusunda 146 ölüm faktı qeydə alınıb: "Onların 77-si aprelin 1-5-i tarixləriarasında gedən döyüşlərə, 69 faktisə bədbəxt hadisə, təbii fəlakət,qətl, intihar və atəşkəs rejiminin pozulmasına aiddir”. Ofisin hesabatına görə, ölüm hallarının 20-si Ermənistan, 126-sı isə Azərbaycanın işğal altında olanDağlıq Qarabağbölgəsində baş verib.

Yeri gəlmişkən, Vigen Sarkisyanı nazir təyin etməklə Sarskiyan həm də laxlayan mövqeyini möhkəmləndirməyə çalışır. Yeni nazir Rusiyanın adamıdır və erməni saytları da bu səbəbdən diqqəti əbəs yerə V.Sarskiyanın Sankt-Peterburqda təhsil almasına yönəltmirlər.

O ki qaldı keçmiş müdafiə naziri Seyran Ohanyana, onun müxalifətə keçəcəyi barədə məlumatlar dolaşır. Bu barədə Ermənistanın "Hraparak” qəzeti yazıb. Bildirilir ki, o, Prezident Aparatı rəhbərinin müavini Viktor Dallakyan tərəfindən yaradılması planlaşdırılan "Şrdjadarts” (Dönüş) partiyasının sədri olacaq. Hakim Respublika Partiyasında bunu mümkünsüz hesab etsələr də, S.Ohanyanın prezident Serj Sarkisyandan küsülü ayrıldığı deyilir. Şayiələrə görə, yeni partiya da Rusiya mənbələri tərəfindən maliyyələşdiriləcək.