Film çək, turist gətir
Bütün dünyada
məşhur olan "Game of Thrones" serialı səhnələrinin çəkildiyi ölkələrə
əhəmiyyətli töhfə verib. Mətbuatda gedən məlumatlara görə, serialın çəkildiyi
İslandiya, İspaniya, Xorvatiya və Şimali İrlandiyaya səfər edən turistlərin
sayı artıb. Şimali İrlandiya Belfastda çəkilən səhnələr sayəsində 100 milyon
dollar qazanıb. Xorvatiyanın, Dubrovnik və Split başda olmaq üzrə müxtəlif
yerlərində çəkilən səhnələr, Balkan ölkəsinə illik 10 faiz artımla 12 milyon
turist cəlb edib. Yalnız Dubrovnik illik 10 milyon dollar əlavə gəlir əldə
edib.
Çəkilişləri
İslandiyada keçirilən səhnələr isə İslandiya hotellərinin onlayn tətil səhifələrindəki
axtarış nisbətini 250 faiz artırıb və 330 min əhalisi olan ölkəyə 1.3 milyon
turist gətirib. Məşhur serial İspaniyanın cənubundakı 18 min əhalili Osuna
kəndində turist sayını 75% artırıb.
Serialın
böyük bir hissəsi Xorvatiyada çəkilib, film ekranlara çıxandan sonra ölkəyə
gələn turist sayı artıb. 2016-cı ildə Xorvatiyaya 12 milyon turist gəlib, sorğu
nəticəsində məlum olub ki, həmin turistlərin 5 milyon nəfəri məhz serialda
gördükləri yerlərə görə bu ölkəni seçiblər. Bu nümunə əslində çox şey ifadə
edir. Turizmi inkişaf etməkdə olan ölkəmiz üçün əslində yaxşı reklam
üsullarından biri də bu tip mədəniyyət nümunələri ola bilər. Bəs biz bu üsuldan
nə dərəcədə istifadə edirik? Hansı üsullardan yararlana bilərik?
Marketinq aləti
Azərbaycan Turizm və Menecment
Universitetinin rektor əvəzi Eldar Aslanov "Kaspi”yə
açıqlamasında bildirdi
ki, mədəniyyət nümunələrindən dünyada həm də bir marketinq aləti
kimi istifadə edilir: "Ölkələr özlərinin brend olması, dəyərlərini, yaxud
hansısa yaşayış yerini, bir ənənəni, məhsulu, milli mətbəx nümunəsini brend,
marka etmək üçün mədəniyyət vasitələrindən yararlanırlar. Bu, filmlər, kütləvi
tirajı olan, yaxud milyonlarla insanın izlədiyi tanınmış insanların vasitəsilə
çəkilən hansısa video çarxlar ola bilər. Məsələn, tanınmış bir futbolçu
videoçarxda deyir ki, mən hər səhər bu suyu içirəm, səhhətimə yaxşı təsir edir,
faydalıdır. Su filan ölkədədir, filan şəhərindədir, hansısa bulaqdadır və
s. Bu üsullardan dünyada geniş istifadə
olunur. Azərbaycanda da bu istiqamətdə müəyyən addımlar atılır. "Əli və
Nino”nun son səhnəsində Azərbaycanın ən məşhur tarixi dəyəri olan, qorunan
Simens körpüsündən istifadə olunub. Xızı dağlarının əsrarəngizliyi, Qobustan
qayaları kadrlara salınıb. "Ceyms Bond” filminin Bakıda çəkilən hissəsində neft
buruqları, Bakı buxtası da çəkilib”.
"Bizi tanıdacaq filmlərin
çəkilməsinə ehtiyac var”
E.Aslanov
deyir ki, filmlərimizin turizmimizin təbliğatında daha çox rolu olması üçün
görülən daha bir iş film festivalının keçirilməsidir: "Bu işə professional və
kompleks yanaşma üçün Azərbaycanda artıq bir neçə ildir ki, Turizm Filmləri
Festivalı keçirir. Ölkəmizdə turizm filmləri çəkən rejissorlar, ssenaristlər,
bloggerlər dəvət olunur. Azərbaycanın belə festival təşkil etməsinin
məqsədlərindən biri də ölkəmizin malik olduğu dəyərlərin dünyada
populyarlaşdırılması üçün necə ssenarilərin yazılmalı, hansı filmləri çəkmək
lazım olduğunu, daha peşəkar prodüser şirkətləri ilə işləmək kimi istiqamətləri
gücləndirmək məqsədi daşıyır. Xarici rejissorlar festival çərçivəsində gələrkən
ölkəmizdə master klasslar keçirirlər, Azərbaycanla bağlı qısametrajlı filmlər
çəkirlər. Həmin filmlərdən bir çoxunu tanınmış nümunə olaraq deyə bilmirəm.
Amma yəqin ki bunun üçün zaman lazım olacaq. Həmin prodüser şirkətləri dünyada
olan məşhur böyük büdcəli filmləri çəkərkən belə, qısametrajlı filmlərin
xammalından istifadə edirlər. Yaxud bu əlaqələr bir çox cəhətdən önəmlidir. Bu
film festivalı bizə gələcəkdə dediyim kimi nümunələrə çıxmaq üçün bir
fürsətdir. Yəni, hökumət bunu düşünülmüş şəkildə edir”.
E.Aslanov
deyir ki, tanınmağımızı gücləndirəcək, bizi dünyada məşhur edəcək filmlərimizin
çəkilməsinə ehtiyac var: "O cür işlər böyük büdcəli olur. Hansısa ölkə öz
təbiəti, tarixi və yaxud etnoqrafik dəyərlərini bu filmlər vasitəsilə təbliğ
etmək istəyirsə, dolayısı ilə ona şirkətləri, ölkənin tanıtım ofisləri, turizm
təbliğat bürosu bir növ sponsorluq edir. Hər halda, gələcəkdə bizim əsas
vəzifəmiz hansısa üsullarla Azərbaycanın malik olduğu dəyərləri təbliğ etmək
olmalıdır”.
Estetik zövq, rejissorluq
qabiliyyəti, maliyyə...
Çox
uzağa getməyək. Elə Türkiyə istehsalı olan seriallarda, filmlərdə daha çox qabardılan,
tanıdılan məqam "türk qəhvəsi”dir. Hətta Türkiyədə olanlar o qəhvənin filmlərdə
təqdim edildiyi qədər möcüzəvi bir dadı olmadığını deyirlər. Bu da onu göstərir
ki, onlar gözəl təbliğat aparmağı bacarırlar. Seriallarında, filmlərində
ölkələrinin maksimum dərəcədə turistlər üçün maraqlı olacaq yerlərini,
nümunələrini insanların beyninə bir növ yeridirlər. Bizdə də seriallar çəkilir,
düzdür, böyük auditoriyası olmasa da, amma zamanla inkişaf getsə, buna da nail
olacağıq. Serial və filmləri ekranlaşdıranların çəkilişlər zamanı bu kimi
hallara diqqət etməsi üçün təklif və ya tələb formasında hər hansı iş
aparılmasına ehtiyac varmı? E.Aslanov deyir ki, belə bir tələb qoyulsa, yaxşı
olar: "Ehtiyac da var. Əslində, bu, ehtiyacdan daha çox zərurətdir. Biz artıq
bu istiqamətdə işi o səviyyəyə çatdırmalıyıq ki, o vasitə ilə Azərbaycanın
turizm potensialını təbliğ edə bilək. Amma burada çox komponent bir arada
olmalıdır. Birincisi, bunu duymaq və kifayət qədər estetik zövqlə, rejissorluq
qabiliyyəti ilə təqdim etmək üçün kadr potensialımız olmalıdır. İkincisi, ona
uyğun uğurlu ssenarilər yazılmalıdır. O ssenarilər ki, milli mətbəximizi,
geyimlərimizi, adət-ənənələri, bütün etnoqrafik dəyərləri, təbiət və tarixi
abidələrimizi göstərə bilsin, onların imkanlarını ortaya qoysun. Bu ikisi
olduqda üçüncü məsələ - işin maliyyə əsasları ortaya çıxır. O nöqteyi-nəzərdən
hər halda görüləcək işlər daha çoxdur”.
"Kino çəkilişlərinin sadəcə marketinq deyil, həm də
iqtisadi effekti var”
Marketoloq Seymur Quliyev bildirdi ki, həqiqətən
də yuxarıda qeyd etdiyimiz serial çəkildiyi ölkələrin turizminə olduqca böyük
təsir göstərib. Bu isə ölkə iqtisadiyyatı üçün gəlir deməkdir: "Teleserialın
çəkildiyi əraziləri görmək istəyən turistlər çəkilişin olduğu ölkələri və
məkanları ziyarət edir və nəticədə o ölkələr turist bumuna məruz qalır. Bu isə
külli miqdarda vəsait qazanmaq deməkdir. Məsələn, kinonun çəkildiyi Belfast
şəhərinin son 5-6 il ərzində turistlərdən qazancı 150 milyon pound
olub.Kiçik sahil qəsəbəsi olan və ölkə turizmində böyük rolu olan
Dubrovnik və digər çəkiliş məkanları sayəsində Xorvatiyanın 2016-cı ildə qəbul
etdiyi 12 milyon turistin 5 milyonu məhz "Game of Thrones"
izləyiciləridir”.
S.Quliyevin sözlərinə görə, Azərbaycanda turist cəlb etmək üçün kifayət qədər
tarixi məkan var. Amma bu ərazilərin hansısa kino və ya teleserial çəkilişi məkanı
olması üçün əvvəlcə, ölkənin bir brend kimi tanıdılması vacibdir: "Ölkəyə film
çəkilişlərini cəlb etmək üçün münbit şəraitin formalaşdırılması, stimullaşdırıcı
dövlət proqramlarının hazırlanması və tətbiqi mütləqdir. Kino çəkilişlərinin
sadəcə marketinq deyil, həm də iqtisadi effekti var. Çəkiliş zamanı müvəqqəti və
daimi iş yerlərinin açılması, ölkə büdcəsinə dolayı və birbaşa vergilərin ödənilməsi
olur.”.
"Kino çəkilişləri də
olacaq, onlara baxıb gələn turist də gələcək”
Marketoloq qeyd etdi ki, ümumilikdə ölkə turizminin tanıdılması üçün kino
marketinqinin əhəmiyyəti olduqca vacibdir: "Ölkənin tanıtım fəaliyyətlərindən
biri kimi istifadə olunan kinolarda çəkiliş məkanları olaraq ölkənin ən dəyərli,
baxımlı, dünyada analoquna az rastlanan, qəribə və bir qədər də füsunkar əraziləri
seçilir. Bu ərazilər çəkiliş zamanı daha qabarıq vəziyyətdə tamaşaçılara
çatdırılır və izləyicilərdə o yerləri görmək arzusu yaranır. Çində yaşayan biri
Belfast şəhərinin harda olduğunu bilmir, amma "Game of Thrones" sayəsində
məlumatlanır və buranı və çəkiliş məkanlarını görmək üçün minlərlə kilometr məsafə
qət edərək Şimali İrlandiyaya gedir.Qısası, ölkə turizminin inkişafında mədəniyyət
və təbiət incilərinin rolu olduqca böyükdür. Azərbaycan da bu potensiala
sahibdir. Qarşıda duran əsas vəzifə ölkənin bu potensialını dünyaya çatdırmaq və
tanıtmaqdır. Bu edildikdən sonra kino çəkilişləri də olacaq, onlara baxıb gələn
turist də”.
Aygün Asimqızı