Fəridə Cəlilova: “İntəhası”
1. Mişel Fuko yazır ki,
intellektualın cəmiyyətdə öndərlik funksiyası itib, insanlar onsuz da hər şeyi bilir və görür. İntəhası, "bilir” = "anlayır” = "hiss edir” düsturu bu gün
işləmir.
2. Müasir dramaturgiya da 36 ədədinin sehrini poza bilmir.
İntəhası, maraqlı ömür
yaşamaq üçün 3 fərqli dramatik situasiyanı gerçəkləşdirmək yetər; 6 situasiya
artıq macərasevərlikdir.
3. Haneke, Trier... Onlar qəbul etmək istəmədiyimiz
həqiqətləri sevir. İntəhası, "Əndişeyi-zat qılmaq olmaz”, hər
həqiqəti sevəni həmişə sevmək olmaz (Trier və media arasında son illər yaşanan
"sevgi”ni xatırla). Əslindəsə, deyək ki, dramaturgiya həmişə qəbul etmək istəmədiyimizi
bizə sevdirməklə məşğul olub.
4. Aristofan düşünürdü ki, həyat teatr
kimidir, ən pis insanlar ən yaxşı yerlərdə otururlar. İntəhası, mən də
tamaşaya yaxşı yerdə oturub baxmağı xoşlayıram, digər məsələdir ki, həmişə
alınmır (yox, provokasiyaya getməyəcəyəm)...
5. Prometey qaraciyərini insanlığa qurban verdi. İntəhası, bəşəriyyət indiyəcən gələcəkdən xəbər tuta bilməyərək
boş ümidlə yaşamaqdan əziyyət çəkir.
6. Deyirlər, teatrda söz ölür. İntəhası, söz hər yerdə ölür, söz öldükcə kosmos xaosa
dönür – biz dünyanı yenidən nizama salmağı öyrənməli olacağıq...
7. Bekket o qədər utancaq idi ki, auditoriyada
tələbələri ilə özü arasında pərdə çəkirdi ki, görünməsin. İntəhası, əsərləri
"satqınlıqla” onu yenə ələ verdi.
8. "Qadınlara elə gəlir ki, qaranlıq onları
gizləyir / əksinə, qadın qaranlıqda daha aydın görünür”. İntəhası, qayda №
5 deyir ki, şairlər qadınlardan yazanda onlarla mübahisə etməyin:
"dənizi
gözləriylə sağaldan qadınlar var, öldülər.
[...]
dənizi baxışlarıyla sağaldan qadınlar var, gəldilər”.
9. Hərdən ağıllı insanlar axmaq insanlara aşiq
ola bilirlər. İntəhası, ağıllı bunun öhdəsindən gələcək; axmaq insansa
ağıllıya aşiq olduqda daha bədbəxt olar.
10. Şübhəsizdir ki, bir gün həqiqət
parıldayacaq. İntəhası, tərəddüd ilahəsigildə həmin an gecə olacaq.
Emin Əliyev
Teatrşünas