“Ermənistanı danışıqlar masasına oturmağa məcbur etməliyik”
Bu günlərdə Ermənistanın xarici işlər naziri Edvard Nalbandyan "Qandzasar777” dini
mərasimində iştirak adı altında Azərbaycanın işğal olunmuş Kəlbəcər rayonuna
səfər edib. Ermənistan rəsmilərinin işğal altındakı Azərbaycan torpaqlarına bu
kimi səfərləri həm ölkəmizin qanunvericiliyinə, həm də beynəlxalq hüquq
normalarına ziddir. Bu məsələlərlə bağlı Azərbaycan dövləti dəfələrlə beynəlxalq
təşkilatlara bəyanat ünvanlayıb, lakin vəziyyət dəyişməz olaraq qalır.
Nalbandyanın səfəri ilə bağlı Azərbaycan xarici siyasət idarəsi artıq münasibət
bildirib.Belə ki, XİN-nin mətbuat
xidmətinin rəhbəri Hikmət Hacıyev qeyd edib ki, E.Nalbandyanın
Kəlbəcər rayonuna getməsi və "Qandzasar777” dini mərasimində iştirak etməsi
Ermənistan tərəfindən dövlət səviyyəsində tarixi və dini saxtakarlığa siyasi
don geyindirilməsinin növbəti nümunəsidir. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanın
Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edilmiş Kəlbəcər rayonu
ərazisində yerləşən bu alban xristian məbədinin adı "Qandzasar” deyil,
Gəncəsərdir və erməni qriqoryan kilsəsi ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Bu, Azərbaycan
və beynəlxalq tarixçi mütəxəssislər tərəfindən tutarlı faktlarla sübut edilib.
"Məbəd kompleksinin memarlıq planlaşdırma və kompozisiya həlli,
heykəltəraşlıq nümunələri və diofizit xarakterli elementləri bu abidənin
çoxəsrlik ənənələri olan Qafqaz Albaniyası memarlığına aid olduğunu təsdiq
edir. Saxta erməni tarixşünaslığı Gəncəsər məbədinin memarlıq və digər
xüsusiyyətlərinə görə erməni kilsəsindən köklü fərqini izah etməkdə acizliyini
davam etdirir. Azərbaycanın çar Rusiyası tərəfindən işğalından sonra 1836-cı
ildə "Rusiya Müqəddəs Sinodu”nun xüsusi qərarı ilə Alban kilsəsi və onun bütün
mülkiyyəti erməni qriqoryan kilsəsinin sərəncamına verilib. Bundan sonra erməni
qriqoryan kilsəsi tərəfindən Alban xristian irsinin, o cümlədən Gəncəsər
abidəsinin və alban yazılı məxəzlərinin erməniləşdirilməsi siyasəti
aparılıb", - deyə H.Hacıyev bildirib.
Onun fikrincə, Ermənistanın Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində
Azərbaycan xalqının tarixi irsinə aid olan İslam və xristian məbədlərini, digər
maddi-mədəniyyət abidələrini özününküləşdirməsi, memarlıq üslubunu və digər
xüsusiyyətlərini dəyişdirməsi beynəlxalq humanitar hüquq, xüsusilə Cenevrə
konvensiyalarının kobud şəkildə pozulmasıdır: "Ermənistan xarici işlər
nazirinin bu tədbirə qatılması bir daha onu göstərir ki, Ermənistan münaqişənin
danışıqlar yolu ilə həllində maraqlı deyil və Ermənistan işğala əsaslanan
status-kvonu saxlamaq və möhkəmləndirmək, məqsədyönlü şəkildə Azərbaycanın
işğal olunmuş Dağlıq Qarabağ və digər ətraf rayonlarını ilhaq etmək siyasətini
həyata keçirir”.
Mövzu ilə bağlı "Kaspi” qəzetinə açıqlamasında Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyasının sədri, millət vəkili Fərəc
Quliyev bildirdi ki, nə məqsədlə olur-olsun, işğalçı dövlətin rəsmilərinin
Azərbaycan ərazilərinə səfərləri qəbulolunmazdır: "Ermənistan ordusu
Kəlbəcərdən çıxmalıdır, eləcə də rəsmiləri istədikləri kimi davranmalı
deyillər. Ermənistan hakimiyyətinin təmsilçiləri bu səfərlər vasitəsilə işğal
olunmuş Azərbaycan ərazilərində dislokasiya olunmuş hərbi birləşmələrə
gedirlər, Suriya və başqa ölkələrdən gətirilən ermənilərə baş çəkirlər və ya
başqa missiya ilə səfər edirlər. Amma axır məqam odur ki, onlar Azərbaycanın
işğal olunmuş ərazisinə gedirlər. Bu addımın Azərbaycan və Rusiya
prezidentlərinin görüşü və ya qoşunların geri çəkilməsi ilə bağlı olması kimi müxtəlif
variantlar səsləndirilir. Ancaq bütün hallarda hesab edirəm ki, Ermənistan
rəsmilərinin Azərbaycan ərazilərinə daxil olmaları qanun pozuntusudur. Biz
imkan daxilində belə səfərlər olanda onun qarşısı dərhal alınmalıyıq”.
F.Quliyev əlavə etdi ki, Dağlıq Qarabağla bağlı sülh danışıqlarında
Ermənistan tərəfindən ədalətli mövqe sərgilənməsi ilə bağlı nəticənin olacağı
gözlənilmir: "Çünki ermənilər işğalı əvvəlcədən planlaşdıran siyasət yürüdür. Onlar
Azərbaycan və Türkiyə ərazisi hesabına "Böyük Ermənistan” qurmaq
iddiasındadırlar. Məhz müharibəni də bu səbəbdən başladıblar. Heç bir halda
ermənilər danışıqların baş tutmasında maraqlı deyillər, sadəcə olaraq mövcud
status-kvonu saxlamaq istəyirlər. Təbii ki, onların bu kimi səfərləri
Ermənistandakı daxili ictimai rəyə hesablanıb. Ermənilər əldə etdikləri
müvəqqəti qələbəni saxlamaq və Azərbaycan ərazilərini işğalını davam etdirməklə
Dağlıq Qarabağda "ikinci erməni dövləti”ni yaratmaq niyyətində olduqlarını
göstərmək istəyirlər. Amma Azərbaycanın bu məsələdə iradəsi ortadadır, Dağlıq
Qarabağ problemi ya dinc yolla həll olunmalıdır, ya da hərb yolu ilə işğala son
qoyulacaq. Heç bir halda Azərbaycan ərazilərində "ikinci erməni dövləti”nin
yaranmasına icazə verilməyəcəkdir”.
Politoloq Natiq Miri bildirdi ki,
Nalbandyanın Kəlbəcərə etdiyi səfərə din don geyindirilməsi xristian dünyasına
bir mesaj ola bilər: "Çünki ermənilərin xristian bir etnos olduğunu növbəti
dəfə xatırlatmaqla, təbii ki, xristian birliyi ideologiyası çərçivəsində Ermənistanın
və Dağlıq Qarabağdakı qondarma rejimin dəstəklənməsini yaddaşlarda təzələmək
istəyi var. Digər tərəfdən, Nalbandyanın Azərbaycanın işğal olunmuş
torpaqlarına gəlməsi beynəlxalq hüquqa ziddi davranışdır. Belə ki, bir çox
sənədlərdə, eyni zamanda BMT-nin qəbul etdiyi 4 qətnamədə Azərbaycan torpaqlarının Ermənistan
tərəfindən işğal olunması faktı mövcuddur. Əgər Ermənistan Azərbaycan
torpaqlarını işğal edibsə və bu ərazilərə bir dövlət rəsmisi Bakının icazəsi
olmadan gedibsə, artıq bu, bütün beynəlxalq hüquq normalarına və protokollara
ziddir. Bu həm də bizim əlimizdə Ermənistan əleyhinə olan vasitədir. Mənə elə
gəlir ki, Ermənistan növbəti dəfə bu məsələni siyasiləşdirməmək üçün ona dini
don geyindirməyə cəhd edib. Guya dini və mənəvi təəssübkeşlik Nalbandyanın
səfərini gərəkli edib. Hesab edirəm ki, Azərbaycan bəyanatlar verməklə bu
səfərlərin qarşısını ala bilməyəcək”.
N.Mirinin sözlərinə görə, Azərbaycan həm beynəlxalq, həm regional
səviyyədə, həm də cəbhə xəttində proses yaratmalıdır: "Elə addımlar atılmalıdır
ki, biz erməni rəsmilərinin səfərləri, Rusiya və ya Ermənistanın yaratdığı
hadisələrin arxasınca deyil, Azərbaycanın yaratdığı hadisələrin ardınca
ermənilər və onların havadarları sürünsünlər. Təbii ki, bu hadisə hərbi-siyasi
yöndə olmalıdır. Çünki təkcə siyasi yolla bu münaqişəni həll etmək mümkün
deyil. Demək ki, hərbi və siyasi davranışlar bir-birini tamamlamaqla ortada
olmalıdır. Düşünürəm ki, buraya lokal, qısa müddətli və qəfləti, çox sürətli
hərbi əməliyyatlar da aiddir. Fikrimcə, Azərbaycan bir neçə strateji obyekti
azad etmiş olsa, bundan sonra Ermənistan çox rahatlıqla substantiv danışıqlar
masasına oturacaq və bu məsələni prezidentlər səviyyəsində müzakirə etmək
məcburiyyətində qalacaq. Əks halda, indiki durum Ermənistanı qane edir və işğal
olunmuş Azərbaycan torpaqlarından yararlanır. Bu ərazilərdə salınmış narkotika
plantasiyalarından milyonlar qazanır. Həmçinin Dağlıq Qarabağ terrorçulara
silah satışı üçün əlverişli bir məkandır və bir çox terror təşkilatların bu
ərazilərdən logistik mərkəz kimi istifadə etməsi mümkündür. Bütünlükdə bu
proseslərdən Ermənistan hərbi xuntası milyonlar qazanır. Düşünürəm ki, biz
Ermənistanı danışıqlar masasına oturmağa məcbur etməliyik”.
Bəxtiyar MƏMMƏDLİ