Dayanmadan, yorulmadan, məqsədyönlü...
Qarşıdan 31 Mart soyqırımının ildönümü gəlir.
1918-ci ildə Bakıda, Şamaxı, Quba, Xaçmaz, Lənkəran və digər bölgələrdə Bakı
Sovetivə Daşnaksütyundanolan erməni silahlı dəstələrininxalqımıza
qarşı törətdikləri qırğın nəticəsində rəsmi mənbələrə əsasən, 12 minə yaxın azərbaycanlı
qətlə yetirilmiş, on minlərlə insan itkin düşmüşdür. Bu soyqırımı xalqımızın
milli iradəsinə və azadlıq ideallarına qarşı idi. Uzun illər ərzində tarixi
gerçəklər gizlədilərək faciə haqqında heç bir məlumat verilmirdi. 31 mart
ilk dəfə olaraq 1998-ci il Heydər Əliyevin imzaladığı sərəncama əsasən
Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü kimi qeyd olunmağa başladı. Bəs görəsən erməni
saxtakarlğının baş alıb getdiyi bir vaxtda bu tarixi faciənin dünya ictimaiyyətinin
diqqətinə çatdırılması istiqamətində hansı işlər görülür? Ümumiyyətlə bu sahədə
daha hansı tədbirlərə ehtiyac var?
Milli
Məclisin deputatı Aydın Mirzəzadə deyir ki, 1918-ci ilin mart qırğını Azərbaycan
xalqının tarixinə qara səhifə kimi düşüb: "Qara qüvvələr Azərbaycan xalqına
qarşı bu qırğını törətdilər. Faicədə 10 minlərlə insan öldürülüdü, milli-mədəni
sərvətlərimiz dağıdıldı. Məscidlərimiz, mədrəsələrimiz, qədim binalarımız yandırıldı.
Ümumən Azərbaycan xalqının müstəqillik istəyinin qarşısını almaq üçün böyük bir
cinayət törədildi. Təsadüfi deyil ki, sovet hakimiyyəti illərində bu qırğının araşdırılması və soyqırımına düzgün siyasi qiymət verilməsinə
heç bir cəhd göstərilmədi. Azərbaycan ziayılılarının bu istqiamətdə gördüyü işlərin
və cəhdlərin də hər vəchlə qarşısı alındı. Ancaq müstəqilliyimizin ilk illərində,
1998-ci ildə ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən imzalanan sərəncamla bu
faiciəyə soyqırımı adı verildi və bununla da tarixin araşdırılması üçün işlərin
görülməsinə start verildi. Bu gün arxivlərdə soyqırımı ilə bağı kifayət qədər
faktlar var. Bu barədə həm Azərbaycanda, həm də xarici ölkələrdə çoxsaylı tədbirlər
keçirilib, kitablar yazılıb, mütəxəssislər yetişdirilib. Artıq beynəlxalq
ictimaiyyət bununla bağlı məlumatlıdır. Amma hesab edirəm ki, edilən işlərlə kifayətlənmək
olmaz. Görülən işlər daha çox olmalıdır. Hazırda da bu istiqamətdə tarixçilərimiz
və siyasətçilərimiz böyük iş aparırlar. Mətbuatda, ayrı-ayrı görüşlərdə,
televeziya məkanlarında informasiyalar yayılmalı, erməni millətçilərinin türk
toplumuna qarşı etdiyi cinayətlərin heç vaxt unudulamasına imkan verilməməlidir.
Müstəqil dövlətimiz və xalqımızın siyasi iradəsinin tarixi həqiqət olan 31 Mart
Soyqırımını heç vaxt unutmamağa və bununla bağlı həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə
çatdırılmasına şərait yaradacağına əminəm”.
Millət
vəkili Musa Qasımlı bildirdi
ki, Azərbaycan xalqına qarşı 1918-ci il 31 mart tarixində törədilən soyqırımına
dair ölkəmizdə çoxlu tədqiqat işləri aparılıb: "Bu haqda çoxli monoqrafiyalar
yazılıb, sənədli mənbələr hazırlanıb və filmlər çəkilib. Orta məktəb dərsliklərində
mart soyqırımına dair ayrıca paraqraf var. Həmin gün və o ərəfədə Azərbaycan mətbuatı və
ümumiyyətlə kütləvi informasiya vasitələri bu hadisəyə xüsusi diqqət yetirir.
Bundan əlavə, azəraycanlılara qarşı törədilmiş kütləvi qırğınlarla əlaqədar
olaraq həqiqətlərin dünyaya çatdırılmasında Heydər Əliyev Fondunun müstəsna
xidmətlərini qeyd etmək yerinə düşər. Tarximizdə ilk dəfə olaraq bu günün
soyqırımı günü kimi tanıdılması məhz ulu öndər Heydər Əliyevin adı ilə
bağlıdır. Onun imzaladığı sərəncamdan sonra bu gün soyqırımı günü kimi qeyd
olunur. Qeyd etdiyim kimi, bu sahədə bu günə kimi xeyli işlər görülüb. Ancaq
hesab edirəm ki, görülən işlərlə kifayətlənmək olmaz. Diaspora təşkilatlarımız,
xaricdə yaşayan azərbaycanlılar, KİV-lər millətimizə qarşı tördəilən
soyqırımıına dair həqiqətləri dünyaya daha çox çatdırmalıdırlar”.
Politoloq
Fikrət Sadıxov bizimlə
söhbətində bildirdi ki, uzun illər ərzində bu faciə bilərəkdən gizlədilib: "Faciə
sovet dövründə geniş şəkildə yazılmır və izah olunmurdu. Bunun nəticəsi olaraq
bir çox nəsillər bu qırğından xəbərsiz idilər. İndi hər şey açıq-aydındır.
Arxivlərdə də bu haqda geniş məlumat var. Lakin bu soyqırımını daha geniş şəkildə
təbliğ etmək lazımdır. Biz ermənilərə oxşamamalıyıq. Onların "təbliğat üslubu”
bizə çox yaddır və biz ondan istifadə etməməliyik. Müxtəlif bədii filmlərin çəkilməsi,
publisistik yazıların hazırlanması, müvafiq tədbirlərin, sərgilərin keçirilməsi,
kitabların nəşr olunması ilə mart soyqırımını geniş yaymalıyıq. Tarixi həqiqətləri
dəqiq faktlar və rəqəmlərlə deməli və sübuta yetirməliyik. Təbii ki, bu istiqamətdə
bizim diplomatik nümayəndələrimizdən, xaricdə yaşayan diaspora üzvlərimizdən də
çox şey asılıdır. Biz bu məsələni təkcə
31 mart ərəfəsində yadda salmamlıyıq. Soyqırımını geniş şəkildə yaymalı,
danışmalı, öz həqiqətlərimizi sübut etməliyik”.
Azərbaycan
Sosial Demokrat Partiyasının sədri, millət vəkili Araz Əlizadə mövzuya dair qəzetimizə açıqlamasında bəzi məqamları
qeyd etdi: "Bu istiqamətdə daim işlər
görülməlidir. Ermənilərin Azərbaycana qarşı soyqırmı siyasəti yeritdiklərini və
cinayətkar olduqlarını dünyaya sübut etməliyik. Mən bu yaxınlarda Kolumbiyadan
qayıtmışam. Orada Konqresdə bu barədə geniş müzkirələr apardıq. Ermənilərlə
müzakirə yox, əsl mübarizə apardıq. Hesab edirəm ki, bu bizim gündəlik işimiz
olmalıdır. Soyqırımı təbliğatını bir dəqiqə də dayandırmaq olmaz. Daim bu haqda
yeni işlər görülməlidir. Ermənilərə qarşı mübarizə aparmaq çox çətindir.
Çünki onların havadarları çoxdur. Bu təbliğatı kimin üçünsə deyil, öz vicdanımız, əxlaqımız, xalqımız
üçün etməliyik. Hər bir vətəndaş bu məsələdə həssas olmalı və əlindən gələni
etməyə çalışmaldır. Ermənilərə qarşı mübarizə aparmaq bizim
vətəndaş borcumuzudur”.
Şəbnəm
Mehdizadə