Daha ucuz kreditlərin verilməsi üçün yeni model
Bu günlərdə İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin
icraçı direktoru Vüsal Qasımlı mikro-maliyyə təşkilatları üçün xərclərin aşağı
salınmasının yollarını açıqlayıb. Bakıda "Azərbaycanda mikromaliyyənin
gələcəyi: çətinliklər və imkanlar" mövzusunda keçirilən beşinci
investorlar yarmarkasında çıxışı zamanı V.Qasımlı deyib ki, mikromaliyyə
təşkilatları "Fintech" adlandırılan maliyyə texnologiyasına
yaxınlaşdırılmalıdır: "Başqa yol yoxdur. Yaxınlaşma olmazsa,
mikromaliyyədə "Fintech" tətbiq olunmazsa, biz mikromaliyyənin
xərclərini aşağı sala bilməyəcəyik. Mikro-maliyyənin xərcləri aşağı düşməzsə,
təklif etdiyi xidmətlər nə biznes, nə də ev təsərrüfatları üçün əlverişli
olmayacaq".
İcraçı direktor əlavə edib ki, artıq Azərbaycanda bahalı kreditlər
dövrü geridə qalıb: "Biz bu barədə dəfələrlə müzakirələr aparmışıq. Yəni, biz
elə əlçatan kredit faizləri və maliyyə xidmətləri faizləri təklif etməliyik ki,
həm biznes, həm də ev təsərrüfatları mikromaliyyədə maraqlı olsun. Bir daha
təkrar edirəm ki, bunun yeganə yolu "Fintech"dir. Azərbaycan
mikromaliyyəçiləri bunun mütləq nəzərə almalıdırlar".
Millət vəkili Elmira Axundovada kredit məsələləri ilə bağlı yerli
mətbuata müsahibə verib. O bildirib ki, bu tendensiyadan qurtulmaq lazımdır: "Banklarla vətəndaşlar arasındakı
münasibətlər məni də narahat edir. Doğrudan da bank sistemimiz ciddi böhran
yaşayır, böhrandan hələ çıxmayıb. Bir aydan sonra - noyabrda Milli Məclisdə
(MM) büdcə müzakirələri olacaq. Müzakirədə sözümü deyəcəyəm. Hazırda vəziyyətin
analizini aparıram. Doğrudan da əhalinin bank sisteminə inamı çox aşağı düşüb.
İnsanlar qazandığı pulları banka etibar etmək istəmirlər. Ya evində saxlayır,
ya tikintiyə yatırır, ya da başqa ehtiyacı olan insanlara sələmə verir.
İnsanlar şahidi olublar ki, bir neçə bankın çökməsi nəticəsində, banklara
yatırılan vəsaitlər "batıb". Ona görə, öz vəsaitlərini bu sistemə
etibar etməkdən çəkinirlər. Bəli, faizlər çox yüksəkdir. İnsanlar da bundan
əziyyət çəkir. Mövcud xoşagəlməz tendensiyadan xilas olmaq lazımdır. Ona görə
ki, bank sektoru tənəzzüldədirsə, iqtisadi inkişafdan söhbət gedə bilməz.
Sağlam iqtisadi inkişaf üçün sağlam və etibarlı bank sistemi olmalıdır. Hər kəs
banklara inanmalıdır, etimad göstərməlidir. Gərəkdir ki, hazırda dövlət
nümayəndələrinin diqqəti bank sisteminin sağlamlaşdırılmasına yönəlsin. İddia
etmirəm ki, bütün banklar böhran məngənəsində sıxılır. Doğrudur, sağlam və
etibarlı banklarımız var. Lakin çox böyük problemlər hələ də qalmaqdadır”.
Bəs görəsən yeni kredit modelinin tətbiqi bank
sektorundakı problemlərin həllinə yardımçı ola biləcək? Sözügedən modelin
tətbiqi nə qədər vaxt aparacaq?
İqtisadçı-alim Vüqar
Bayramov bildirdi ki, bununla
bağlı araşdırma aparılmalıdır: "Belə bir texnologiyanın tətbiqinin mümkünlüyünü
əvvəlcədən öyrənmək lazımdır. Lakin istənilən halda mikromaliyyələşmə,
xərclərin azaldılması və daha aşağı xərclərlə mikro kreditlərin təklif edilməsi
çox vacibdir. İlk növbədə bu, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı baxımından
mühümdür. Düşünürəm ki, belə bir modelin bizdə də tətbiqi mümkündür. Xərclərin
azaldılması və planlaşdırılmanın aparılması üçün dəstəyə ehtiyac var. Bundan
başqa, bank olmayan kredit təşkilatlarının arasında da rəqabətin
gücləndirilməsi vacibdir. Hesab edirəm ki, daha aşağı faizlərlə daha ucuz
kreditlərin verilməsi mümkündür. Kiçik və orta sahibkarların kreditə çıxış imkanlarını artırmaq üçün bu texnologiyanı
tətbiq etmək lazımdır. Güman edirəm ki, Kredit Zəmanət Fondunun yaradılması da nəticə
etibarı ilə imkan verəcək ki, mikromaliyyələşmə zamanı xərcləri aşağı salmaq
mümkün olsun. Bu gün mikrokreditlərə əlçatanlıq ən ciddi problemlərdən biri
hesab olunur. Həmin kredit riskləri banklar tərəfindən sığortalanmalıdır. Bu
sığortalanma Kredit Zəmanət Fondu
tərəfindən təmin ediləcək. Belə bir modelin tətbiqi kreditə əlçatanlığı təmin
edəcək. Düşünürəm ki, mikrokreditləşmə və daha ucuz kreditin verilməsi üçün yeni
modelin tətbiqi biznesdə başlanğıc etmək istəyənlərin kreditə çıxış imkanlarını
təmin edəcək”.
Milli Məclisin İqtisadi Siyasət, Sənaye və
Sahibkarlıq komitəsinin üzvü, millət vəkili Aydın Hüseynovdeyir ki, yeni modeli tətbiq etməkdə başlıca məqsəd, kredit əlçatanlılığını
təmin etməkdir: "Uzun müddətdir ki, kreditləşmə və kreditlərin qaytarılması ilə
bağlı ciddi problemlər var. Məhz bu problemlər
yeni modelin tətbiqini çağırış olaraq ortaya qoyur. Ona görə hesab
edirəm ki, yeni modelin tətbiqi zəruridir.
Bu, növbədə, kreditlərin verilməsi və mikromaliyyələşmənin həyata keçirilməsi
üçün imkanları asanlaşdıracaq. Təbii ki,
başlıca məqsəd kredit əlçatanlığını təmin etməkdir. Həmçinin kreditlərin
ödənişi yeni modellə daha da asanlaşdırılacaq. Düşünürəm ki, belə bir modelin
tətbiqi qısa zaman ərzində öz müsbət təsirini göstərəcək. Hazırda bu məsələ
konkret olaraq Milli Məclisin gündəmində olmasa da, müəyyən müddət sonra
qanunvericilik çərçivəsində məsələyə baxılması məqsədəuyğundur. Bu gün ölkəmizdə
iqtisadi islahatlar çox sürətlə həyata keçirilir. Həm Mərkəzi Bank, həm də
digər aidiyyəti qurumlar öz səylərini ortaya qoyduqdan sonra qısa zaman ərzində
bu modeli ölkəmizdə tətbiq etmək mümkün olacaq”.
Şəbnəm Mehdizadə