Bütün Azərbaycanın haqqında danışdığı oğlan – Portret
Cari ay idmanın müxtəlif
növlərində sevindirici, üz güldürən məqamlarla bol olsa da, sözsüz ki,
diqqətlər, əsasən şahmata yönəlib. Bəli, zəka "savaşları”ndan gələn qələbə
soraqları çox qısa zaman kəsiyində bir-birini əvəz edir. Teymur Rəcəbovun Dünya
Kubokundakı parlaq zəfərindən heç 10 gün keçməmiş, ölkə ictimaiyyəti 14, 16 və
18 yaşadək şahmatçılar arasında Hindistanın Mumbay şəhərində keçirilən dünya
çempionatında qazanılan qızıl medalı bayram etməyə başladı. Keçirdiyi 11
görüşdən 9 xal toplamaqla, öz yaş qrupunda birinci olan 14 yaşlı Aydın
Süleymanlı, bir gündəcə bütün ölkənin diqqət mərkəzinə düşdü. Xəbər verdiyimiz
kimi, dövlət başçısı İlham Əliyev və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva
bu nailiyyəti yüksək qiymətləndirərək, çempionumuzu təbrik ediblər. Beləliklə,
sizi, son günlərin əsas qəhrəmanı ilə bir qədər də yaxından tanış edəcəyik.
Bağçadan
gələn həvəs
22 mart 2005-ci ildə Bakıda
doğulan, 2011-ci ildə 249 saylı orta məktəbin birinci sinfinə qədəm qoyan
Aydın, şahmatla hələ bağça yaşından məşğul olmağa başlayıb. Belə ki, beş
yaşında ikən şahmat dərnəyinə yazılan gələcəyin ulduzu, qısa vaxtdan sonra
təxminən 50 uşaq arasında keçirilən yarışda birinci nəticə göstərib. Beləcə,
ağ-qara fiqurlara qarşı marağı birə beş artıb. Əvvəlcə evlərinin yaxınlığında
yerləşən Xətai Rayon Mədəniyyət Mərkəzində şahmat məşğələlərinə başlayan Aydın,
sonradan Respublika İxtisaslaşdırılmış Olimpiya Ehtiyatları Uşaq-Gənclər Şahmat
Məktəbinə üz tutaraq, Xalid Atababayevin yanında qədim idman növünün sirlərini
dərindən öyrənib. Bu arada, vunderkind, adıçəkilən mütəxəssislə 2010-cu ilədək
birgə çalışıb. Ondan bu yana isə beynəlxalq qrossmeyster, yeniyetmələrdən
ibarət komandamızın baş məşqçisi Fərid Abbasovun rəhbərliyi altında hazırlıq
keçir.
Üçrəqəmli
ədədləri hesablayan uşaq
Kiçik qəhrəmanımızın
ailəsində, o cümlədən yaxın qohumları arasında şahmatla məşğul olan və ya hər
hansı idman növündə uğur qazanan biri olmasa da, qeyd etməyi borc bilirik ki,
o, ziyalı köklərə söykənən ailənin davamçısıdır. Adını daşıdığı mərhum babası
Aydın Süleymanov fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, hazırda Texniki
Universitetdə çalışan digər babası Əliabbas Faxıyev eyni istiqamət üzrə dosent
dərəcəsinə yüksəlib. Atası Elşən məşhur şirkətlərin birinin bölmə rəhbəri,
anası Jalə xanım həkim, bacısı Nəzrin isə Bakı Dövlət Universitetinin ekologiya
ixtisasının üçüncü kurs tələbəsidir. Övladının püxtələşməsində babalarının
rolundan danışan Jalə Süleymanovanın sözlərinə görə, onların təsiri ilə Aydın,
hələ məktəbə getməmişdən iki və üçrəqəmli ədədlərlə toplama-çıxma, hətta
vurma-bölmə əməllərini yerinə yetirməyi öyrənib: "Yaddaşı həddən artıq
güclüdür. Hər ay minimum 10 gün dərs buraxsa da, gəlib bütün sinif yoldaşlarını
keçir. Digər uşaqların bir neçə saata öyrəndiyi mətni, məzmunu bircə dəfə
baxmaqla yadda saxlayır. Üstündən neçə il keçir-keçsin, soruşsan, az qala, hər
mövzunu xatırlayar".
İkiqat
Avropa çempionu
Məşğələlərə ciddi səy və
sevgi ilə yanaşan, yuxudan ayılar-ayılmaz fiqurları qarşısına düzüb,
kombinasiyalar fikirləşən, üstəlik, belə bir - hər addımında ona güclü dəstək
verən ailə mühitində formalaşan Süleymanlının nəticələrini gözləmək üçün çox
zaman lazım olmur. Belə ki, o, hələ altı yaşı tamam olmamış, Rumıniyada
keçirilən məktəblilərin Avropa çempionatına qatılaraq, beşinci yeri tutur. Bu
minvalla, ardıcıl olaraq respublikadaxili yarışlarda fərqlənən Aydın, 2013-cü
ildə Monteneqronun Budva şəhərində keçirilən Avropa çempionatında 8 yaşlılar
arasında qalib adını qazanır, həmin il Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Əl-Əyn
şəhərində təşkil olunan dünya çempionatında üçüncü nəticə göstərir. Müxtəlif
ölkələrdə keçirilən "open" seriyalı turnirlərdə iştirak edərək,
mükafata layiq yerlər tutan Aydın, 2014-cü ildə Estoniyanın ev sahibliyi etdiyi
Avropa çempionatında həm rapid, həm də blits üzrə qızıl, məsələ həllində isə
gümüş medala yiyələnir. Növbəti ildə Belarusda 10 yaşadək şahmatçılar arasında
blits üzrə birinci olursa, 2017-ci ildə, dörd illik aradan sonra Rumıniyada
klassik şahmat üzrə qitə çempionu adını qazanır.
Nəzərə çatdıraq ki, 2400 elo xalını keçən və digər normativləri yerinə yetirən
14 yaşlı Süleymanlı, cari ilin aprelində beynəlxalq usta dərəcəsi də alıb.
"İnanmadım,
dedim ki..."
1-13 oktyabr aralığında
şahmatın vətənində keçirilən dünya çempionatına qədər Şəhriyar və Zeynəb
Məmmədyarovlar, Teymur Rəcəbov, Eltac Səfərli, Vasif Durarbəyli və digər
şahmatçılarla müxtəlif aşağı yaş qruplarında dəfələrlə çempionluq sevinci
yaşasaq da, sonuncu belə nailiyyətdən artıq 4 il keçirdi. Belə ki, axırıncı
dəfə Məhəmməd Muradlı Yunanıstanda U-10 yaş qrupunda qızıl medal qazanmışdı.
Dördillik sükutu pozan Aydın, qələbə qazanacağına inandığını, lakin
birinciliyinin bu qədər ictimailəşəcəyini gözləmədiyini deyir: "Biz vətənə
qayıdanda atam aeroportda mənə dedi ki, Aydın, səni Prezident İlham Əliyev və
Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva təbrik edib. İnanmadım, dedim ki,
zarafat edirsən. Telefonu açıb təbriki görən zaman inandım. Bu təbrik məni
qürurlandırdı. Mən qələbə qazanacağıma inanırdım, amma bu qədər təbrik almağım
gözlənilməz oldu".
"Şah"ın
qiyməti: "Əsl ağsaqqal..."
Yeri gəlmişkən, Azərbaycan
tarixinin ən güclü qrossmeysteri Şəhriyar Məmmədyarov da Aydının uğuruna biganə
qalmadı. Süleymanlının sevincinə şərik olan "Şah", sosial şəbəkə
hesabında fikirlərini belə ifadə edib: "Aydın əsl ağsaqqal şahmatı
göstərdi. Oyunları izləyirdim. Çox sevinirəm ki, belə rahatlıqla qalib gəldi.
Özü də harada? Hindistanda!"
Maraq üçün qeyd edək ki,
Azərbaycan son mundialda 5-i qız, 4-ü oğlan olmaqla, 9 nəfərlik heyətlə təmsil
olunub. Onlardan sadəcə Aydın fəxri kürsüdə yer alıb ki, komandamız bu nəticə
ilə yekun sıralamada ilk "beşlik"də qərarlaşıb. Süleymanlı ilə eyni
yaş qrupunda yarışan Gövhər Beydullayeva (8 xal) 4-cü, Ayan Allahverdiyeva (8
xal) 5-ci, Jalə Kərimli (5 xal) 31-ci, Süleyman Süleymanlı (6 xal) 41-ci olub.
U-16 yaş qrupunda Ləman Hacıyeva (7 xal) 12-ci, Vüqar Manafov (6,5 xal) 26-cı,
U-18 yaş qrupunda Rəvan Əliyev (5,5 xal) 36-cı, Aytac Heydərova (4 xal) 55-ci
pillədə qərarlaşıb.
Maqnusa
bənzədirlər
Hər bir yeniyetmə
şahmatçının bir kumiri olur. Süleymanlının kumiri isə əfsanəvi dünya çempionu
Maqnus Karlsendir. Bu arada, yerli mütəxəssislər istər hücum, istərsə də
müdafiədə yaradıcılığa üstünlük verməsi, habelə oyun tərzindəki bir sıra digər
komponentlərə görə, onu məhz Maqnusa bənzədirlər.
"Hobbim kitab
oxumaqdır" deyir. Vaxtının böyük hissəsini şahmata həsr etməsinə
baxmayaraq, sinif əlaçısı olan Aydın, gələcəkdə informasiya texnologiyaları
sahəsi üzrə ali təhsil almağı düşünür. 14 yaşlı dünya və Avropa çempionunun
qarşısına qoyduğu əsas məqsəd isə şahmat tacını Azərbaycana gətirməkdir,
şübhəsiz.
Təhsil mövzusunun davamı olaraq qeyd edək ki, 2018-ci ilin iyununda keçirilən
Azərbaycan məktəblilərinin I Forumuna seçilmiş 40 istedadlı şagird arasında
haqqında bəhs etdiyimiz yeniyetmə də olub.
Mumbay qəhrəmanımızın idman
maraqları tək şahmatdan ibarət deyil, o, futbolla da yaxından maraqlanır.
Azarkeşlik etdiyi kluba gəlincə, bu, "Barselona"dır.
Portret
Azərbaycan böyük şahmat
ənənələri olan ölkə kimi tanınır. Hələ əsas hədəfə çatmasaq da, ölkəmiz artıq
uzun illərdir elit qrossmeysterlər qrupunda təmsil olunur. Bütün aşağı yaş
qruplarında dünya və Avropa çempionluqlarımız var. Lakin bu da bir faktdır ki,
gənc çempionlarımızın əksəriyyəti sonradan onlara bəslənən etimadı lazımınca
doğrulda bilməyiblər. Nəticədə, şahmat cameəsində "Şəhriyar və Teymur kimi
qrossmeysterlərin yetişməsi üçün azı yarım əsr lazım olacaq" kimi bir
fikir hökm sürür. Bütün bunlara rəğmən, Aydının 14 yaşa sığdırdığı parlaq
nailiyyətlər, formalaşdırdığı xarakter gələcəyə ümidlə baxmaq üçün yetərincə
ciddi əsaslardır. Bəli, bu gün o, "mənim böyük zəfərlərim hələ
qabaqdadır" deyən təbəssüm dolu baxışları ilə hər birimizi sabahın
aydınlığına inandırır.
Sahib