Bu, Flora Xəlilzadədir…
Onu çoxdan, ilk yazılarından tanıyıram və Flora
Xəlilzadə imzası artıq bu məmləkətdə içində mətbuat sevgisi, ədəbiyyat, jurnalistika
məhəbbəti olanların hamısına tanışdır. Onun yazılarını hamı oxuyur, çünki bu yazılarda
işıq var, işıq təşnəsi olanların hər biri bu yazılarla maraqlanır və intizarla digər
yazılarını gözləyir. Azərbaycan mətbuatı Florasız keçinmir, çünki bu yazılarda keçmişin,
bu günün həqiqətləri yaşayır.
Flopa Xəlilzadənin jurnalist məharəti, publisist
kimi özunəməxsusluğu, bədii (şeir və nəsr) yazılarındakı orijinal, fərdi çalarlar
haqda onun qələm dostları da öz ürək sözlərini söyləyiblər. Onun yazılarında təbiətin özü kimi rəngli, təravətli
boyalar axtarıblar, o yazıları zamansız yazılar da adlandırıblar. Mən də bütün bu
haqlı təriflərə qoşuluram. Ancaq Flora Xəlilzadə haqqında, onun bir ziyalı və yaradıcı
insan kimi özünəməxsusluğu barədə mənim də deməyə öz sözüm var.
BİRİNCİ
SÖZÜM: Flora Xəlilzadə professional yazardır. Belə yazarların sayı mətbuata
sığınıb at oynadan, amma o atın üstündə duruş gətirməyənlərin sayından qat-qat azdı.
Flora xanım o azlardan biridir və öz yazıfları ilə o çoxları utandırır. Yəni biz
bilirik ki, yazı necə olmalıdır- ən yaxşı yazılar ən yaxşı insanlara oxşayır, təmiz,
saf, mənən qürurlu, heç bir maddiyyat əsiri olmayıb öz daxili azadlığını hifz edən
insanlar kimi. Professional səviyyə təkcə savadla, biliklə, dünyagörüşü ilə ölçülmür,
həm də daxili mədəniyyətlə ölçülür. Bu daxili mədəniyyət tələb edir ki, nə yazırsvn,
kimdən yazırsan, hansı mövzuya, hansı problemə müraciət edirsən, təki yalana, jurnalist
«oyunbazlığına» meyl eləmə. Həyatın nəfəsini öz nəfəsinə qatıb yazıya ver.
İKİNCİ SÖZÜM: Flora Xəlilzadə sənət, ədəbiyyat
mühitinin adamıdır və bu aləmin – bu mühitin bütün guşələrinə yaxşı bələddir. Onun
publisistik yazılarının əksəriyyəti də sənət adamlarının həyatı və yaradıcılığı
ilə bağlıdır. Bu mövzuya müraciət edənlər az deyil. Amma Flora Xəlilzadə məlum streotipləri
təkrar eləmir, hansı sənət adamından söz açırsa, onun tərcümeyi-halında elə cizgilər,
elə məlum olmayan məqamlar tapır ki, sən
o sənət adamını bir daha kəşf edirsən. Məsələn,
Mirzə İbrahimov şəxsiyyətində yazıçılıqla görkəmli dövlət xadimi obrazını bir vəzdətdə,
bir çevrədə dərk edirsən. Mehdi Hüseynin tənqidçilik missiyasını ədəbiyyata böyük
sevginin təzahürü kimi anlayırsan. Çünki Mehdi Hüseynin ən kəskin tənqidi yazılarında
da ədəbiyyat sevgisi yaşayırdı. İsmayıl Şıxlının
zahirən zəhmli görünüşü arxasında böyük bir insanın daxili aləminin gözəllikləri
yaşayırdı. Mənim əlimdə Süleyman Rəhimova
və onun oğlu Şamoya həsr edilən iki yazısı var - hər iki yazı son dərəcə səmimi bir
ovqatla yazılıb. Xüsusilə Şamo Rəhimov haqqında «Şeh kimi qısa ömür» yazısı. Mən
Şamo haqqında çox az bilgiyə malik idim, Flora xanımın yazısında qısa bir ömür yaşayıb
dünya elmində daha da parlaya biləcək bir nakamın portreti ilə qarşılaşdım. «Yaradıcılığın
uşaqlarla bağlı bir istiqaməti gözəldir. İstər bədii əsər olsun, şeir, rəsm, cizgi
filmi, hətta oyuncaqlar da. Çünki saydığımız ğu qiymətli sərvətlərin, əşyaların
hər birində uşaq dünyamızın məhz bizim ovqatımızda yaratdığı sevinc, çöhrəmizdə
duyulacaq təbəssümü şəksizdir»- Flora xanım rəsam Solmaz Musayevaya həsr etdiyi
yazıya bu cümlələrlə başlayır və o yazıda sənət aləmində bəlkə də o qədər tanınmayan,
amma öz sənəti ilə Azərbaycana beynəlxalq aləmdə də şöhrət gətirən rəssamı bizə
tanıdır.
Flora Xəlilzadənin Azərbaycanın üç şöhrətli, sənəti
ilə duyğularımıza hakim kəsilən Flora Kərimova, Afaq Bəşirqızı və Yaqut Abdullayeva
haqqında qələmə aldığı kitablarından da ayrıca söz açmaq olar. Bənövşə ətirli səs-
Bu ifadə Flora Kərimovaya aiddir və doğrusu, Flora Kərimovanın sənəti və xanımlığı,
ziyalılığı barədə bundan önəmli bir ad tapmaq mümkün deyil. Çünki illər gəlib keçir,
Flora Kərimova yaşa dolur, amma o bənövşə ətiri həılə də onun mahnılarında çağlayır.
Söhbət təkcə addan getmir, həm də o adın doğurduğu məna ilə müğənninin sənət yolu
arasında bənzərlikləri ortaya çıxarmaq da jurnalist məharəti tələb edirdi. Afaq Bəşirqızının güldürən və həm də qayğılandıran
sənəti də eynən belədir- bu kitabda da məlum Afaq Bəşirqızının naməlum insani cizgiləri
də «rəsm» edilir». Gözəl, məlahətli səsi ilə ürəkləri duyğulandıran Yaqut Abdullayeva.
Gözə görünməkdən çəkinən ya çox zaman unutqanlığa «məhkum» edilən bu SƏS USTASInın
sənətinin sehri də Flora xanımın yazısında öz əksini tapır.
ÜÇÜNCÜ SÖZÜM: Flora Xəlilzadə həm də tədqiqatçıdır.
Tədqiqatçılığında publisistikanın əhəmiyyətli rolu var. Görürsən ki, çox sevdiyi
bir klassik sənətkardan yazır.Məsələn, Vidadidən, Vaqifdən, Haqverdiyevdən.Iə o
yazılarda qətiyyən alimnümalıq eləmir, sadə, aydın, səlis və duru bir dillə o sənətkarların
ədəbi portretini yaratmağa çalışır. Məsələn, lap bu yaxınlarda F.Xəlilzadənin Molla
Pənah Vaqifə Həsr olunan «Cahan mülkünün əbədi halı» yazısını oxudum. Bu yazıda
Flora xanım heç də Amerika kəşf eləmir, məlum həqiqətlərdir söyləyir, amma elə söyləyir
ki, bu yazı sanki Vaqif haqqında təzə yazıymış. Çünki belə yazılar və ümumiyyətlə,
F.Xəlilzadənin digər yazıları təhkiyə şirinliyi, sadə, aydın, amma məıntiqi vurğusu
ilə seçilir.
DÖRDÜNCÜ SÖZÜM:Bizi ilk növbədə, mənən yaxın və
doğma eliyən Məmməd Araza-Azərbaycanın bu böyük şairinə sevgimiz olub. Məmməd Arazı,
onun poeziyasını sevənlər çoxdu, doqquz milyonluq bizim Azərbaycanın, həm də sayı-hesabı
bilinməz o taydakı azərbaycanlıların ən sevimli şairlərindən biridir Məmməd Araz.
Mənim orta məktəb illərindən şeirlərilə könlümə, ruhuma hakim olan Məmməd Araz.
Sonralar bu böyük şairdən bir kitab da yazdım, onunla yol yoldaşı da oldum və o
kitaba görə ilk ədəbi mükafatımın adı da Məmməd Araz oldu. Flora xanımın Məmməd
Araz sevgisi isə ölçüyə gəlməz. Onun istedadlı bir qələm sahibi və şair kimi parlamasında
Məmməd Araz qayğvsı böyük rol oynayıb. Və Məmməd Arazla Flora xanımın qohumluğu
bu sevginin özülüdür.
BEŞİNCİ
SÖZÜM: Flora Xəlilzadə həm də ŞAİRdir. Onun şeirlərindən bircə misra belə
oxumamışdım, oğlu Bəhruz Niftəliyevin vasitəsilə bu şeirlərin bir qismi ilə tanış
oldum və mən şair sözünü böyük hərflərlə vurğulamağım əbəs deyil. Publisist-tədqiqatçı
Flora Xəlilzadəni bir şair kimi də kəşf etdim.Flora xanım Qərbi Azərbaycanın Urud kəndində dünyaya
göz açıb, indii o kənd ancaq xatirələrində yaşayır. Şeirlərində də həsrət, kədər
o xatirələrin ürəkdə, ruhda, canda korun-korun tüstülənməsindən doğur.
Vətən hey!
Anamın uzalı əli
Yanağımdan süzülən inci seli
Alışan, quruyan dilim-Vətən hey!
«İlk nəfəsim, son sözüm də Uruddu»-bu
misranı da o yazıb.
Könlüm ablar ötənə
Ümid bağlar yetənə.Ovul, ürəyim, ovul
Əlim çatmaz Vətənə.
Quş damından vəfalı
Daş da məndən vəfalı.
İldə bir yol Vətəndə
Qış da məndən vəfalı.Bu bayatıların da müəllifi Flora Xəlilzadədir.
Bağrımı bayqular dağlayan yurdun,
Torpağı əkilmir, otu biçilmir.
Dərdini sinəmdə ağlayan yurdun
Yolları görünmür, izi seçilmir.
Yenə bahar gəldi, qaynadı qanım,
Könlümə öz evim, öz obam düşdü.
Ölümü, dirimi gərəkdi anım,
Yadıma gül nənəm, nər babam düşdü.
Nənəmin cəhrəsi, ağ idi hələ,
Gərdişdən, dönüşdən xəbər yox idi.
Ləşkər arzularım sağ idi hələ,
Analı-bacılı ömrüm tox idi.
Ömrü qovhaqovla çapıb getdilər,
Nənəmin cəhrəsi sahibsiz qaldı.
Sanki çıxış yolu tapıb getdilər,
Babamın dəhrəsi sahibsiz qaldı.
Bu şeir də Fldora xanımındır
və doğma yurd həsrəti çox təsirlidir.
ALTINCI SÖZÜM: Bu avqust ayında Əməkdar jurnalist Flora Xəlilzadənin ad günüdür. Mən onu xoşbəxt bir sənət adamı, istedadlı publisist, şair hesab edirəm və təbii ki, mənim bu fikrimlə həmrəy olanların sayı yüzlərlədir. Bu yazıda qətiyyən onun indiyə qədər aldığı mükafatları saymaq istəmirəm. Layiqdir ki, alıb. Flora xanım yeddicildliyini çapa hazırlayır və deyəsən, «Yazdıqlarım» adlanan bu gildlərin ikisi nəşr olunub. Amma o, yazmaqdan doymur. Onu düşündürən mövzular tükənmir və haçan mətbuatda «Flora Xəlilzadə» imzası görünürsə, sevinənlərdən biri də mənəm. Televiziyada-«Yadigarlar» verilişi isə hal-hazırda on minlərlə –yüz minlərlə tamaşaçı sevgisini qazanıb. Yorulmayasan, Flora xanım,-deyirəm və bu yazımın sonunu Flora Xəlilzadənin səmimi bir etirafı ilə bitirmək istəyirəm: «Bütün kəlmələrimə ürəyimin odunu yaxdım. Çalışdım ki, həmişə doğru sözün əlindən yapışım. Çalışdım ki, qəlbimin dediyi və qələmimin naxışladığı yazılarda çiy sözə təsadüf edilməsin. Sənət mülkündə kərpic-kərpic hördüym sözün ürəkdəın gəlməsinə, həqiqətdən don geyməsinə can aktdım. Bizdən sonra bizi yaşadacaq sözün həmişə qürurlu, həmişə uca olmasına çalışdım».