“Bizi zaman məhv elədi” - Fotolar
İncəsənət
hər nə qədər parlaq sənət olsa da, daimi deyil. Çünki bu sənət fədai, başqa
sözlə desək, qurban tələb edir. Təəssüf ki, bu sənətdə hər sənətçinin bəxti
gətirmir. Şou aləmində naxış deyilən xoşbəxtlik bəzilərindən uzaq düşür.
Zamanında bu sənəti müqəddəs bilib, əbədi bağlananlar sonradan bir çox
səbəblərdən unudulurlar, buna məhkum olurlar. Ancaq onlar unuda bilmirlər ki,
bilmirlər. Onlar üçün incəsənət hər nə qədər əziz olsa da, bu sənəti yalnız
kənardan izləməklə ovunurlar. "Unudulmuşlar”
rubrikamızın qonaqları kimi, onların incəsənətdə, teatrda şansı gətirmir. "Unudulmuş”lardan
biri də Bakı Uşaq Teatrında baş inzibatçı vəzifəsində çalışan Şahbuz
Quliyevdir. O, 8 oktyabr 1962-ci ildə Gədəbəy rayonunda anadan olub.
1984-1988-ci illərdə Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun "dram və kino
aktyorluğu” fakültəsində təhsil alıb. 1989-1992-ci illərdə "Azərbaycanfilm”
kinostudiyasında çəkiliş truppasında inzibatçısı kimi fəaliyyət göstərib.
2004-cü ildən Bakı Uşaq Teatrında çalışır. Bütün
bu illər ərzində həm də "Kuklalar”, "Əlavə təsir”, "Həyat varsa”, "Taksi” , ”Möcüzə”,
"Pərvanələrin rəqsi” film və seriallarında epizodik obrazlar canlandırıb.
Şahbuz
müəllim uzun müddətdir ki, kino və teatr aləmində öz ixtisası üzrə deyil, inzibatçı
vəzifəsində çalışır. O hər gün səhnənin önündən keçir, hər gün efirdən nümayiş
olunan filmləri, serialları izləyir, ancaq puç olmuş xəyalları ilə də barışa
bilmir. Çünki o bu sənətə məhz aktyor olmaq üçün gəlmişdi. Aktyor kimi səhnədə
ölməyi arzulayırdı. Ancaq necə deyərlər, sən saydığını say, gör fələk nə sayır.Ş.Quliyev
deyir ki, şəraitin əlverişsizliyindən aktyor ola bilmək arzusu ürəyində qalıb. O,
arzusunun ürəyində qalmasını əlverişli şəraitdə bu sənətə gələ bilməməsi ilə
əlaqələndirir. İncəsənət Universitetini bitirəndən sonra Azərbaycan Dövlət
Ağdam Teatrına təyinat alan müsahibimiz bir müddət bu teatrda çalışıb. Ancaq
maddi problemlər onu sıxdığına görə, səhnəni tərk etmək məcburiyyətində qalıb.
Beləliklə, "Unudulmuş” aktyorumuz danışır.
- Şahbuz müəllim, istərdik, bizə
sizi Ağdam teatrından ayrı salan səbəblərdən danışasınız.
-
Ağdam Teatrına təyinat aldıqdan sonra orada bir neçə tamaşada rol aldım.
Səhnənin tozunu udmaq, orda çalışmaq və özünü aktyor kimi realizə etmək sözlə
ifadə olunmayacaq qədər möhtəşəm bir hissdir. Amma aktyorluq ixtisasımı davam
etdirmək üçün heç bir şərait yaranmadı. Günü bu gün də istəyərəm ki, yenidən
aktyor kimi səhnədə fəaliyyət göstərim. Tələbə vaxtı müəllimlərimiz bizə
deyirdilər ki, əgər bu sənətdə qala bilməyəcəksinizsə, istedadlı aktyorların
yerini məşğul etməyin. Ancaq mən çox istəyirdim aktyor və ya rejissor assistenti
kimi sənətimi davam etdirim. Çünki bu sənətə sevib gəlmişdim. Bizimlə paralel oxuyan aktyorlar,
rejissorlar da - zamanımızda aktyorluğu bitirənlərin çoxu bu işin ardınca gedə
bilmədi.
- Niyə? Buna səbəb
nə idi?
- Çünki bizim teatrda işləməyimiz üçün heç bir
şəraitimiz mövcud deyildi. Teatrda maaş demək olar ki, yox səviyyəsində idi. Mən
də teatrdan başqa yerdə işləmirdim ki, o sahədə çalışım və ailəmi dolandırım.
Vəziyyət çox çətin idi. Bu sənəti tərk etməkdən başqa çıxış yolum yoxuydu.
Bizim sənətə gəldiyimiz illərdə Qarabağ hadisələri başladı. İnsanlar öz yurd-yuvalarından
didərgin düşmüşdü. Ölkə təlaş içində idi. Belə olan halda heç kim sənətlə
məşğul olmaq istəmirdi.
- Bildiyimiz
qədəri ilə, siz kinostudiyada da çalışmısınız.
-
Orada da administrator vəzifəsində çalışırdım. Kinostudiyada işləyəndə o qədər
qaynar həyat var idi ki, biz sevinə-sevinə işimizin ardınca gedirdik. Qarabağ
hadisələri başlayandan sonra kino sahəsində tənəzzül yarandı. Kinostudiyaya
daxil olanda görürdüm ki, hər tərəfə sükut çöküb. Kinostudiyada "Qətldən 7 gün
sonra”, "Bəxt üzüyü” filmlərində administrator kimi fəaliyyət göstərmişəm. O
qədər iş var idi ki, iş dərdi çəkmirdik, düşünmürdük ki, bundan sonra nə
edəcəyik. Bir film bitən kimi, növbəti film hazır idi. Bilirdik ki, hansı
filmdə çalışacağıq.
- Axı sizin əlinizdə hər bir
imkan var idi ki, çalışdığınız filmlərdə eyni zamanda aktyor kimi də iştirak
edəsiniz.
-
Elə imkanlarım olub. Sözügedən filmlərdən əvvəl sənədli filmlərdə çalışmışam.
Düzdür, indi də hərdən aktyor kimi dəvətlər alıram. Misal üçün, ötən il Yusif
Vəzir Çəmənzəminlinin həyatından bəhs edən sənədli filmə çəkildim. Orada
Çəmənzəminlinin özünü canlandırırdım. "Qətldən 7 gün sonra” filminin çəkiliş
prosesləri Moskvada baş tutmuşdu. O zaman mən də paytaxtdan onlara lazım olan
materialları hazırlayıb, göndərirdim. Əgər orada olsaydım yəqin ki, məni
hansısa bir rola çəkərdilər. Bu mənim qismətim imiş. "Bəxt üzüyü” filmində də
eyni vəziyyət oldu. Belə ki, filmin çəkilişləri Mərdəkanda bağ evində baş tuturdu.
Çəkilişlərin baş verdiyi ilk iki ayı mən kinostudiyada qaldım. Komandada heç
aktyorluğa aidiyyəti olmayan texniki işçilərdən istifadə edib, onları
çəkmişdilər. Mən ora gedəndə isə artıq filmin əsas hissəsi çəkilmişdi.
- "Bəxt üzüyü” filmində kamera
arxası hansı hadisələr yaşanırdı?
-
Kamera arxasında tamamilə başqa hadisələr cərəyan edirdi. Misal üçün, orda bir
səhnə var idi ki, stolun üzərində qatıq olmalı idi. Həmin qatıq Tanrıverdi
dayının üzünə sıçramalıydı. O qatığı tapmaq üçün çox əziyyət çəkdim. Mərdəkanı
tanımırdım, o zamanlar marketlər də yox idi. Mağazalarda qatıq satılmırdı. Çox
uzaq bir yerdən qatığı tapdım. Mənə deyirdilər ki, yerin dibində də olsa, onu
tapıb gətirməlisən.
- Bəs, Bakı Uşaq Teatrı ilə
yollarınız necə kəsişdi?
-
Artıq 14 ildir ki, Bakı Uşaq Teatrında işləyirəm. Buraya məni teatrın direktoru
İntiqam Soltan özü dəvət etdi. Bizim İntiqam müəllimlə ortaq dostumuz var idi.
Mən onların bir tədbirini təşkil etmişdim. Elə oldu ki, mən bu teatrda
çalışmalı oldum.
- Keçmişə baxanda, bu sənəti
seçdiyiniz üçün heç peşmançılıq hissi keçirirsinizmi?
-
Hərdən ona görə peşmançılıq hissi keçirirəm ki, kaş, mənim imkanım olaydı,
maddi çətinliklərə dözə biləydim, aktyorluq sənətini davam etdirəydim. Digər
tərəfdən də bu sənəti seçdiyim və bu sənət üzrə təhsil aldığım üçün heç də
peşmançılıq hissi keçirmirəm. Əksinə, sevinirəm ki, nə yaxşı ki, mənim o cür
müəllimlərim olub. Mən həyatın hər üzünü orada görmüşəm. Bəlkə də başqa sənətdə
olsaydım, peşman olardım.
- Müəllimlərinizi xatırlayırsınızmı?
-
Müəllimlərimi xatırlamamaq olar? Mərhum teatr rejissoru, aktyor, pedaqoq Nəsir Sadıqzadəni, mərhum xalq
artisti Mikayıl Mirzəni necə xatırlamayım? Bizim səhnə danışığı müəllimimiz
Mikayıl Mirzə, aktyor sənəti müəllimimiz Nəsir Nəsibzadə idi. İndiki məqama
baxanda onların əhatə dairəsinin nə qədər geniş olduğu, nə qədər ağır çəkidə
olduğunun fərqinə varıram. Onlar dahi insanlar idi. Biz onlardan çox şey
öyrəndik. Ancaq öyrəndiklərimizi tətbiq edə bilmədik. Bizi zaman məhv elədi.
Bizim vaxtımızda bu sənətdə qalmaq demək olar ki, mümkün deyildi. Həm maddi,
həm də tarixi şərait baxımından. Aktyorluq sənəti bizim üçün əlçatmaz qaldı.
Bəlkə də biz teatra, kinoya çoxlarından daha çox xeyir verə bilərdik. Hamımız
zamanın girdabında qovrulduq. Hərəmizi bu dalğa bir tərəfə atdı. Pərəm-pərəm
düşdük. O zamanlar indiki Sumqayıt Teatrının direktoru, əməkdar mədəniyyət
işçisi İslam Həsənov da bizimlə paralel oxuyurdu. Bundan başqa, İrəvan
Teatrının aktyoru Əjdər Zeynalov, Sumqayıt Teatrının aktrisası Mətanət Məhərrəmova
ilə qrup yoldaşı olmuşuq. Bizim uşaqların içərisində istedadlıları çox idi.
Bizi zaman xərclədi. Əgər tarixi şərait imkan versəydi, mən aktyorluğu
atmazdım. Bunun mənə verdiyi fiziki əzablara qatlaşmağa hazır idim. Nəsir
müəllim hər dəfə bizə deyirdi ki, "əgər aktyor mətbəx dərdi çəkəcəksə, onda
aktyorluqdan danışmağa dəyməz”. O, bunu geniş anlamda deyirdi.
-
İndi də teatrda çalışırsınız. Sahib
olduğunuz sənət sizi qane etmirmi?
-
Əlbəttə edir. İndi sahibi olduğum sənətin də bütün əziyyətinə qatlaşırıq. Əgər mənim
gördüyüm işə maneələr, qadağalar, müdaxilələr olmasa, teatr inzibatçılığı
sənətini daha çox inkişaf etdirib teatrı maddi cəhətdən yaşada bilərəm. 2008-ci
ilə qədər biz rahat şəkildə çalışdıq. Ancaq 2008-dən sonra bizə sanki bir "olmaz”
qadağası qoyuldu.
- Məktəblərdə biletlərin satılmağına
qoyulan qadağalardan danışırsınız?
-
"Məktəblərdə biletlərin satılmasına qadağa qoymaq” çox ucuz bir kəlmədir.
Əslində məktəbləri idarə edən, şagirdlərin gələcək taleyi barədə düşünən insanlar
bilməlidir bu tamaşa məhz uşaqlar üçündür. Bütün bunlar nə üçündür? Təbii ki, uşaqları
kiçik yaşlarından tərbiyələndirib, normal yetişdirməkdən ötrüdür. Bu gün
məktəblərdə narkomaniya, içki, siqaretə aludə olan şagirdlər var. Biz şagirdlərə bu kimi vərdişlərin sonrakı
nəticəsini göstəririk. Bizim teatr bütün teatrlardan fərqli olaraq ən çox
maarifləndirmə istiqamətinə yönəlib. Uşaq tamaşalarımızın hamısında
maariflənməyə, vətənpərvərliyə köklənmiş ana xətt var. Ancaq nədənsə bunu
məktəb direktorları anlamaq istəmir. Teatrı düşmən elan ediblər.
Xəyalə
Rəis