Beslan Terekbayev: “Kinematoqraf üçün işıqlı gələcəyə ümid həmişə var”
Şimali Kiprdə keçirilən
Türk Dünyası I Gənclər Forumuna qatılan qonaqlar arasında o da vardı – Çeçen
Respublikası Milli Kino Departamentinin rəhbəri Beslan Terekbayev. Forumda söhbətləşməyə
fürsət olmasa da, Kiprdən İstanbula uçan təyyarədə yanaşı oturmağımız bu fürsəti
qaçılmaz etdi. Beslan Terekbayev çeçen kinosunun bugünkü vəziyyəti və gələcəyinə
dair planlar haqqında "Kaspi” qəzetinə eksklüziv müsahibə verdi. Müshibimin
suallarıma verdiyi cavablar bir növ, "Çeçenistanda kino varmı?” deyə səslənən
çoxsaylı sualların da cavabı oldu.
-
Siz Şimali Kiprdə ilk dəfə keçirilən Türk Dünyası I Gənclər Forumunda iştirak
etdiniz. Forum haqqında təəssüratlarınız maraqlıdır...
- Kiprə səfər və
orda təşkil olunan Forum çox məhsuldar keçdi. Fikrimcə, bu cür tədbirlər nəinki
əhəmiyyətlidir, hətta çox vacibdir. Nəzərə alaq ki, bu cür tədbirlər gəncləri
birləşməyə çağırışdır.
- İxtisasca həkimsiniz, ancaq
hazırda Çeçen Respublikasının Milli Kinematoqrafiyası Departamentinə rəhbərlik
edirsiniz. İki fərqli sahə arasında uyğunlugu necə yarada bilirsiniz? Yoxsa bu,
birdəfəlik transferdir?
- Bu sferalar
çox yaxındır. Çünki hər iki sahə insanlara kömək etməyə çağırır. Əgər həkim
insanların fiziki problemlərini həll etməyə çalışırsa, kino haqqında da bunu
demək olar. Kino insanların qəlblərinə təsir etmək gücünə malikdir və onları mənəvi
tərbiyə edir. Kinematoqrafiya digər incəsənət növləri kimi qəlbin ən kəskin
yaralarını sağalda bilir, həmçinin xarakterin estetik profilaktikasına xidmət
edir.
- Çeçen kinosu haqda nə deyə bilərsiniz? Milli kinonun
qaynağı hardadır?
- Çeçen milli
kinosunun mənbəyi əlbəttə ki, ilk növbədə milli xüsusiyyətdir. Məlum məsələdir
ki, ümumbəşəri dəyərlər mövcuddur, amma bu dəyərlərə özünəməxsus yanaşma xüsusiyyəti
var. Bu baxımdan, çeçen kinematoqrafiyasının dünyaya danışacaqları var.
- Hazırda dünya ölkələri ssenari problemi
yaşayır. Detektiv, zorakı, terror, kriminal məzmunlu filmlər kinematoqrafiyanı
zəbt edib. Sizcə, insanları xilas etmək vaxtı çatmayıbmı?
- Heç kəsə sirr
deyil ki, dünya kinosunda ideyaların böhranı müşahidə olunur. Hansısa mənada
kino vasitəsilə söylənənənlər çoxdan deyilib. Bu gün böyük kinostudiyaların sahibləri
dərin məzmundan gözəl formaya keçərək möhtəşəmliyə üstünlük verirlər. Elə bu səvbəbdən
də kəskin süjetli, kriminal, zorakı, dağıdıcı süjetlərlə bol filmlər yaranır.
Lakin heç kim yaradıcı insanlarda humanizmə, insanları sevməyə və xoşbəxtliyə
çağırış öhdəliyinin qarşısına qadağa qoymayıb. Belə kino kölgəyə çəkilməsinə
baxmayaraq, bu gün hələ də sağdır.
- Öz filmləriniz haqda danışın. Kinomanların
zövqünü necə müəyyənləşdirirsiniz?
- Mən öz filmlərimdə
baxımlılıqla bədii dəyəri balanslaşdırmağa cəhd etmişəm. Əgər filmlər qəlbin
işıqlı tərəfini göstərmirsə, insanları müsbət emosiyalara çağırmağın vacibliyinə
diqqət etmirsə, bu, zərərli kinodur və mən belə kinonu çəkməməyə çalışıram.
Ancaq insanların zövqləri həmişə birdir - əsas odur ki, maraqlı və məzmunlu
olsun.
- Sizdə ilk serial çəkilişi başlayıb. İki
müharibədən keçən, çətinliklər yaşayan bir ölkəyə konkret süjetli ekran əsərləri
daha uyğun deyilmi? Yoxsa tamaşaçılar arasında "serial”lara ehtiyacı olanlar
var?
- Əvvəla, mən
müharibə mövzusuna ilk Xiro produser layihəmdə toxunmuşam. Digər tərəfdən,
televizyadakı seriallar prinsipcə bugün kinematoqrafiyaya az uduzur. Bugün
dünyada serialların keyfiyyətinə yüksək istinad var. Nəticədə çox seriallar böyük
filmlər kimi gözlənilən olub. Serialda öz qəhrəmanını daha ətraflı açmaq, hadisəni
daha dolğun danışmaq mümkündür. Əgər ədəbiyyatdan nümunə götürürsünüzsə, təsəvvür
edin ki, bədii film hekayə və ya povest, serial isə bütöv romandır.
- Səhv etmirəmsə, bir filminiz Kann festivalında
iştirak edib. Prizə uzaqdan baxmağınızın səbəbini necə izah edərdiniz?
- Hə, bu həqiqətən
belədir. Mənim iştirakımla bir film bu yaxınlarda Kann kinofestivalının müsabiqə
proqramının iştirakçısı idi. Ancaq iş ondadır ki, bu mənim müəllif layihəm
deyildi. Söhbət gənc və istedadlı rejissor Yevgeni Çubarovun "Qatılaşdırılmış
süd” adlı dramından gedir. Mən həmin filmdə aktyor kimi iştirak edərək baş rolu
oynamışam.
- Bu gün dünya kinosunda hansı tendensiyalar yaranır?
- Tendensiyalar
müxtəlifdir. Bu gün kütləvi kino ilə elitar adlanan kinonun sərhədləri çox genişlənib.
Bu hardasa məlum dar auditoriya üçün çəkilən filmlərdir. Hər birinin öz
tendensiyası var. Biz öz növbəmizdə qəlbə yaxın olan, geniş tamaşaçı dairəsini əhatə
edən auditoriya tərəfindən qiymətləndirilən müəllif kinosu çəkməyə çalışırıq.
Hesab edirəm ki, bir çox tamaşaçı üçün əsas tendensiya həmişə cəlbedicilik və dərin
məna arasında balans yaratmaq və bu tendensiyaya istiqamətlənməkdır.
- Məşhur rejissor Andrey Konçolovski Rusiya mətbuatına
bir müsahibəsində "Kino ölür, ancaq özünü yalandan sağ göstərir”- deyib.
Kommersiya filmləri kinonun xilaskarı ola bilərmi?
- Ümid həmişə
axrıncı ölür. Kinematoqraf üçün isə işıqlı gələcəyə ümid həmişə var. Xüsusən
bugün yüksək texnologiyalar əsrində film çəkmək əvvəlkindən daha asandır. Ona
görə mən fikirləşirəm ki, kinematoqrafiyanın can verməsi haqqında danışmaq hələ
çox tezdir.
- Azərbaycan kinematoqrafiyası ilə əlaqələrininz hansə
səviyyədədir?
- Mən MDB ölkələrinin
kinematoqrafiyasına böyük hörmət edirəm. Azərbaycan da bu sırada istisna deyil.
Məlumatım var ki, keçən əsrin əvvələrindən başlayaraq Azərbaycan kinematoqrafiyası
böyük və mürəkkəb bir tarixi yol keçib. Çeçen kinematoqrafiyası yenicə
yarandığına görə, Azərbaycan kinosu ilə hələ əməkdaşlıq etmək və birgə film
istehsal etməyə nail olmamışıq. Ancaq əminəm ki, biz bunu nə vaxtsa edəcəyik. Çünki
mən milli kino mədəniyyətlərinin dialoqunu yüksək qiymətləndirirəm. Bu
yaxınlarda Hindistanla birgə film istehsalına başladıq. Rejissoru, ssnerari müəllifi
və prodüseri olduğum ”Ən yaxşı dostlar” filmi çeçen, hind və rus uşaqlarının
macərası haqqındadır. Bu, son 25 ildə Rusiya və Hindistanın səyləriylə
yaradılan ilk birgə iş olacaq. Bu yaxınlarda Dehlidə olmuşuq və artıq bir sıra
razılıq əldə edilib. Kim bilir, növbəti filmlə bağlı danışıqlar bəlkə də Bakıda
keçdi. Yeri gəlmişkən, bizim Azərbaycandakı nümayəndəmiz, prodüser Aydın
Mahmudov Azərbaycanla çeçenlərin birgə filminin hazırlıqlarına başlayıb.
Söhbətləşdi
Təranə Məhərrəmova