Azərbaycan Türkiyə ilə hərbi əməkdaşlığı genişləndirməlidir
Politoloqların
qənaətincə, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi bu dəfə yarımçıq deyil, birdəfəlik həllini
tapmalıdır
12 iyuldan başlayan Tovuz döyüşləri getdikcə səngidi.
Ermənistan bu təxribatla öz məqsədlərinə, yəni daxili problemlərdən diqqəti
yayındırmağa, KTMT-nin münaqişəyə cəlbinə, Azərbaycanın enerji layihələrinə
təhlükə yaratmağa nail ola bilmədi. Əksinə, 12 iyul təxribatından sonra
Azərbaycanı bir cox dövlətlər, beynəlxalq təşkilatlar dəstəklədi, dünya mediası
həm bu hadisədən, həm də ümumən Dağlıq Qarabağ münaqişəsindən yazdı,
soydaşlarımız xarici ölkələrdə çoxsaylı aksiyalar keçirdi, Ermənistanın
işğalçılıq siyasəti ifşa olundu.O cümlədən Türkiyədən Azərbaycana indiyədək
görünməmiş böyük siyasi və hərbi dəstək verildi. Belə bir fonda erməni baş
nazir Nikol Paşinyanın danışıqlar prosesinə başlamaq üçün irəli sürdüyü 7
şərtinə qarşı Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev cəmi bir şərt qoydu:
Ermənistan silahlı qüvvələri işğal altındakı Azərbaycan torpaqlarından, o
cümlədən Dağlıq Qarabağdan qeyd-şərtsiz və dərhal çıxarılmalı, ölkəmizin ərazi
bütövlüyü təmin edilməlidir.Maraqlıdır, bütün bunlardan sonra nə baş verəcək,
hadisələr hansı istiqamət üzrə inkişaf edəcək? Əgər predmetli, səmərəli danışıqlar
payızda da olmayacaqsa, Azərbaycan nə etməlidir? Türkiyə ilə birgə hərbi təlimlərimiz
məqsədinə çatdımı? Bu sıx hərbi əməkdaşlığın davamı nə ola bilər?
Azərbaycan və
Türkiyə əleyhinə planlar
Mövzu ilə bağlı "Kaspi” qəzetinə fikirlərini
bölüşən politoloq Nəzakət Məmmədovahesab edir ki, ABŞ-İsrail-Türkiyə ittifaqına qarşı Rusiya-Fransa ittifaqının
enerji və geosiyasi savaşı Azərbaycan sərhədlərinə qədər gəlib çatıb. Onun
sözlərinə görə, bu savaş dünyanın bir çox bölgələrində davam edirdi və növbəti
qığılcım Azərbaycanın Tovuz rayonunun Ermənistanla sərhədində partlayışa səbəb
oldu: "Ermənistanın bölgədə Rusiya və Fransaya əlaltılıq etməsi sirr deyil.
Ermənistan və onu himayə edən böyük güclər Azərbaycanın əsas gəlir mənbəyi olan
neft-qaz xətlərinə təhdid törətməklə, ölkəni bu gəlirlərdən məhrum etmək
istəyir. Yay savaşı bölgəmizdə bir sıra təhlükələrin də ayaq səsi oldu. Rusiya
ilə yanaşı başqa bir güc - Fransanın da bu proseslərdə rolunu diqqətdən
qaçırmaq olmaz. Fransa da Rusiya qədər, bəlkə ondan daha artıq şəkildə bölgədə
Ermənistana havadarlıq edir, Azərbaycan və Türkiyə əleyhinə planlarında onu
istifadə edir. Eyni zamanda, Liviyada baş verən proseslər - o cümlədən
Fransa-Rusiya və Türkiyə arasında qarşıdurma bizim bölgəyə də təsirini göstərdi.
Proseslərin gedişatı bir çox amillərdən asılı olacaq”.
Türkiyə ilə
ittifaq qurulmalıdır
Siyasi şərhçi deyib ki, Liviyada Türkiyənin digər
böyük güclərlə qarşıdurması, Minsk qrupunun tərkibində dəyişiklik edilməsi,
Ermənistanda Paşinyan hakimiyyətinin aqibəti, Gürcüstanda bu ilin payızında
keçiriləcək parlament seçkilərinin nəticəsi, ölkədə ABŞ hegemonluğunun bərpa
olunub-olunmaması, NATO-ya üzvlüyü, ABŞ-da prezident seçkiləri, Rusiyaya qarşı
sanksiyalar və sair gələcəkdə Ermənistan və Azərbaycan arasındakı münaqişənin
həlli istiqamətlərinə öz təsirini göstərəcək: "Lakin Azərbaycan mütləq Türkiyə
ilə hərbi əməkdaşlığı genişləndirməlidir. Türkiyənin hərbi bazasının Azərbaycan
ərazisində yerləşdirilməsinə dair parlament təcili toplanıb təşəbbüslə çıxış etməlidir.
Azərbaycan Qoşulmama Hərəkatından uzaqlaşmalı, Türkiyə ilə ittifaq
qurulmalıdır. ABŞ-la münasibətlər yaxınlaşdırılmalı, Avropa İttifaqı ilə
Assosiasiya sazişi təcili şəkildə imzalanmalı, balanslaşdırılmış siyasətdən
imtina olunmalıdır”.
İşğalçı
Ermənistan anlamamış deyil ki...
Politoloq Elxan Şahinoğlu bildirib ki, Dağlıq Qarabağ probleminin
sülh yolu ilə tənzimlənməsi məqsədilə indiyə qədər aparılan danışıqlar yalnız
status-kvonun uzadılmasına xidmət edib. Onun sözlərinə görə, münaqişə yarımçıq
deyil, birdəfəlik həllini tapmalıdır: "Prezident İlham Əliyev son
açıqlamalarında vurğulayıb ki, ATƏT-in Minsk qrupunun fəaliyyəti səmərəsizdir,
Dağlıq Qarabağ probleminin sülh yolu ilə həlli üçün aparılan danışıqlar heç bir
fayda vermir. Həqiqətən də danışıqlar bundan sonra bu səviyyədə davam edərsə,
heç bir nəticə olmayacaq. Bu şəkildə aparılan danışıqlar yalnız status-kvonun
uzadılmasına, problemin həllinin yubadılmasına xidmət edir. Təbii ki, bu,
Azərbaycanın maraqlarına heç bir halda cavab vermir. Belə olan halda, rəsmi
Bakı alternativ yollara baş vurmalıdır. Dövlət başçısının çıxışlarında qeyd
etdiyi kimi, bu dəfə məsələ yarımçıq deyil, birdəfəlik həllini tapmalıdır.
Bunun nə anlam kəsb etdiyini işğalçı Ermənistan da anlamamış deyil”.
Bu vəziyyət
dəyişməlidir
Siyasi şərhçi deyib ki, Türkiyə ilə Azərbaycanın
keçirdiyi birgə hərbi təlimlər işğalçı Ermənistana təzyiq etmək niyyəti
daşıyır: "Rəsmi Ankara açıq şəkildə bəyan edib ki, Azərbaycan istənilən addımı
atarsa, hətta problemi müharibə yolu ilə həll etməyə çalışarsa, Türkiyə hərbi
dəstək verməyə belə hazırdır. Türkiyə Azərbaycanın yanında olacağını bəyan
edib. Hazırda bu hərbi təlimlər davam edir və bir neçə gündən sonra
tamamlanacaq. Düşünürəm ki, iki ölkə arasındakı hərbi əməkdaşlığı daha üst
səviyyəyə qaldırmaq gərəkdir. Bunun zamanı yetişib. Mümkündür ki, gələcəkdə
Türkiyənin Azərbaycanda hərbi bazaları olsun. Bu da Azərbaycan üçün önəmli
məsələdir. Çünki hərbi təlimlər başlandığı vaxtdan indiyə qədər işğalçı
Ermənistanın dərin narahatlıq keçirdiyi, qorxu və təşviş yaşadığı göz
önündədir. Əslində, bizə elə bu lazımdır. Ermənistan anlamalıdır ki,
Türkiyə-Azərbaycan hərbi ittifaqı Dağlıq Qarabağ və ətraf rayonların uzun
müddət işğal altında saxlanmasına seyrçi qalmayacaq. Bu vəziyyət dəyişməlidir”.
Problemi güc
yolu ilə həll etməliyik
Politoloq söyləyib ki, əgər Azərbaycan öz ərazi
bütövlüyünü hərbi yolla bərpa etmək, işğal altındakı ərazilərimizdən Ermənistan
silahlı qüvvələrini, terrorçuları müharibə yolu ilə çıxarmaq barədə qərar qəbul
etsə, heç bir dövlət, hətta Rusiya da buna mane ola bilməyəcək:
"Xatırlayırsınızsa, 12 iyulda Tovuzda sərhəddə törədilən təxribatın qarşısı
alınarkən, düşmənə ağır, sarsıdıcı zərbə endirilərkən belə, rəsmi Moskva
Azərbaycan əleyhinə hər hansı fikir bildirmədi, işğalçı Ermənistana
hərbi-siyasi dəstək vermədi. Ermənistanın üzv olduğu KTMT adlı hərbi ittifaqdan
da işğalçılara dəstək gəlmədi. Kremldə, eləcə də digər ölkələrdə anlayırlar ki,
Azərbaycan hərbi yolla torpaqlarını işğaldan azad etmək istəyirsə, söhbət heç
də Ermənistana hücumdan getmir. Azərbaycan yalnız Dağlıq Qarabağ və ətraf
rayonların işğaldan azad edilməsinə çalışacaq. Buna nəinki Rusiya, ümumiyyətlə
heç bir dövlət mane ola bilməz. Kim bizə mane olacaq ki, Azərbaycan Ordusu
Ağdamı, Füzulini, Cəbrayılı və sair işğal altındakı rayonları azad edə
bilməsin? Bütün bu gerçəkliklər Ermənistanda qorxu, təşviş yaradır. Amma
məlumdur ki, işğalçı dövlət öz xoşu ilə torpaqlarımızı azad etməyəcək. Ona görə
də Dağlıq Qarabağ problemini güc yolu ilə həll etməliyik. Bütün bunları nəzərə
alaraq, hesab edirəm ki, Azərbaycanla Türkiyənin birgə təlimlərinin çox böyük
hərbi-siyasi əhəmiyyəti var. Ümidvaram ki, əməkdaşlıq elə bu istiqamətdə davam
etdiriləcək”.
Rufik
İSMAYILOV