Azərbaycan elminin iftixarı

"O, sadəcə elmə öz töhfəsini verməyib, həm də özündən sonrakı nəslin yetişdirilməsində də mühüm rol oynayıb. O, 30-dan artıq elmlər namizədi hazırlayıb. İxtiraları ilə alimin adı dünyanın ən böyük auditoriyalarında səslənir. Keçmiş SSRİ məkanında onun tədqiqat sahəsindəki təcrübələrindən çox yararlanıblar”. Görkəmli alim İsrafil Quliyevin 100 illik yubileyi ilə bağlı Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetində (ADNSU) keçirilən tədbirdə səslənən bu fikirlər onun mənalı ömür yolunu bir daha işıqlandırıb. "Dəniz neft və qaz yataqlarının işlənilməsinin aktual problemləri” mövzusunda təşkil olunan yekun konfransda çıxış edənlər alim haqqında xatirələrini bölüşüblər.
İ.Quliyevin həyat yoluna nəzər salanda, ömrünü elmimizin inkişafına həsr edən zəhmətkeş bir alimin həyatı ilə üz-üzə qalırsan. Bu ömrün səhifələrini vərəqlədikcə zəhmətin, gərgin əməyin izləri görünür. Görkəmli alimin elm aləminə üz tutan gənclərə örnək olan həyat yolu var. Onun həyat fəlsəfəsi, mənəvi dünyası, elmimizin inkişafındakı xidmətləri o qədər zəngin və çoxcəhətlidir ki, fəaliyyətinə nəzər salarkən onun həm də nəcib və xeyirxah şəxsiyyət olması öz təsdiqini tapır.Geniş dünyagörüşü, tədqiqatçılıq bacarığı, yüksək ziyalılığı ilə hamının rəğbətini qazanmış fədakar alimin şərəfli ömür yolu hər bir Azərbaycan vətəndaşı, elm adamı üçün mənəviyyat, kamillik və müdriklik məktəbidir.Onun zəngin elmi irsi, apardığı tədqiqatlar, qazandığı nailiyyətlər, yaratdığı fundamental əsərlər Azərbaycan elminin parlaq səhifəsidir.
İ.Quliyev 28 il "Dəniz neft layihə” İnstitutunun elmi sahəsinə rəhbərlik edərək, görkəmli alim və bacarıqlı təşkilatçı kimi tanınıb. O, neft elmlərinin təzə sahəsinin - dəniz neft, qaz yataqlarının inkişafında böyük nailiyyətlər qazanıb. İ.Quliyev dəniz neft sənaye hidrotexnikasının yaradılmasının banilərindən biri kimi, həyata keçirdiyi nəzəri və praktik tədqiqatlarla böyük elmi nəticələrə imza atıb. Görkəmli alim Xəzər dənizində neft, qaz mədənlərinin tikintisi ilə əlaqədar layihə-konstruksiya və elmi-tədqiqat işlərinə rəhbərlik, həmçinin Qara dəniz, Azov dənizi və Oxot dənizində neft, qaz yataqlarının kəşfiyyat və işlənmə təşkilatı işlərində iştirak edib.
"Dənizdə neft quyularının tikintisinin əsas məsələləri" alimin dənizdə neft quyuları ilə bağlı ilk elmi işlərindən biri olub. O, bu mövzuda doktorluq dissertasiyasını da uğurla müdafiə edib. Görkəmli alim dəniz neft və qaz yataqlarının işlənilməsi və dəniz neft mədənlərinin tikintisi, dəniz neftdaşıyan akvatoriyaların geoloji-texnoloji və mürəkkəb təbii şəraitlərinin tədqiqi və onların neft və qaz yataqlarının istehsalı məsələləri ilə uyğunlaşdırılması üzrə böyük tədqiqatların müəllifi kimi şöhrət qazanıb. Görkəmli alim yerli üzən buruq qurğuları kimi xüsusi neft mədən qurğularının yaradılması sahəsində nəzəri və eksperimental tədqiqatların müəllifi kimi məşhurlaşıb.
Keçmiş SSRİ məkanında alimin tədqiqat sahəsindəki təcrübələrindən istifadə olunub. İsrafil Quliyev elmi, texniki və "Yerin təkinin və dərin qazımanın tədqiqatı”, "Korroziyadan müdafiə”, "Xəzər dənizinin problemi” problemləri üzrə SSRİ Nazirlər Soveti Dövlət Komitəsinin idarələrarası elmi şuralarının üzvü olaraq öz təcrübəsini bölüşüb.
İ.Quliyev 1978-1981-ci illərdə AzNKİ-da "Neft sənaye təşkilatçılarının hazırlanması” və "İqtisadiyyat, təşkilat və istehsalatın idarə edilməsi” kafedralarına rəhbərlik edib. Hazırladığı kadrlar keçmiş SSRİ-nin neft, qaz sənayesi və geologiyasının idarə olunmasında böyük uğurlar qazanıb.
İxtiraları ilə alimin adı dünyanın ən böyük auditoriyalarında səslənir. Həmin auditoriyalardan biri də bu günkü Dövlət Neft və Sənaye Universiteti (ADNSU) olub. İ.Quliyev 300-dən çox elmi məqalənin, 17 monoqrafiyanın və kitabın müəllifi kimi tanınıb. Alimin məqalələri müxtəlif dillərə tərcümə edilib və dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində nəşr olunub. Onun bu gün də dəyərini itirməyən elmi araşdırmaları özündən sonra gələn alimlərin yetişməsi üçün mənbə rolunu oynayıb.
Qürur doğuran məqam odur ki, görkəmli alimin ailə ocağının davamçıları onun yolu ilə gedirlər. Alimin adını daşıyan nəvəsi İsrafil Quliyev "Schlumberger” şirkətinin "Rezervuarların monitorinqi” şöbəsinin baş mühəndisidir. Qızı Gülarə İmanova isə ADNSU-nun "Neftin-qazın nəqli və saxlanması” kafedrasının dosentidir.
Tədbirdə çıxış edən ADNSU-nun rektoru, professor Mustafa Babanlı görkəmli alimin rəhbərliyi altında dənizdə neft-qaz qurğularının işlənməsi istiqamətinin müəyyənləşdirildiyini, dəniz neft sənaye hidrotexnikası yaradıldığını qeyd edib.
Alimin həyatındakı nailiyyətləri əməksevərliyi ilə əldə etdiyini vurğulayan AMEA-nın müxbir üzvü, professor Elmira Ramazanova qeyd edib ki, əmək fəaliyyətinə 1932-ci ildə "AzNeft" neft mədənlərində işləyərək başlayan alimin istər bu, istərsə də 1933-1935-ci illərdə "Azizbekovneft" və "Ordjonikidzeneft" trestlərində qazma üzrə texnik kimi qazandığı kiçik təcrübələr elmi fəaliyyətində böyük nəticələrin təminatı olub: "Bu nümunə indiki nəslə də qürurla təlqin edilir”.
Professor Qafar İsmayılov Böyük Vətən Müharibəsi iştirakçısı olan alimin idarəçilikdəki uğurlarından bəhs edib: "İsrafil Quliyev 1950-1978-ci illərdə "Dənizneftlayihə" institutunun elmi işlər üzrə direktor müavini vəzifəsində olub, üstəlik, 10 il institut direktorunun vəzifəsini uğurla icra edib”.
Professor İsrafil Quliyevin adına 2 təqaüd təsis edilib. Bu barədə verilən qərara görə, həmin təqaüd "Neft-qaz mühəndisliyi” ixtisası üzrə yüksək nəticələr göstərən 1 bakalavr və 1 magistrə təqdim olunacaq. Bundan başqa, universitetdəki auditoriyalardan biri alimin şərəfinə qurulacaq.
Tədbirdə çıxış edənlər Azərbaycanda neft sənayesinin inkişaf mərhələlərindən bəhs edərək bu sahədə İ.Quliyevin əvəzsiz xidmətlərini vurğulayıblar. Alimin qızı Gülarə İmanova elm və təhsil sahəsinə göstərilən diqqətə görə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevə və Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevaya minnətdarlığını bildirib.
İ.Quliyevin ömrü yalnız zəhmətdən və çalışqanlıqdan yoğrulan həyatın kamil ola biləcəyini deyir. Məhz bu cür insanlar Azərbaycan elminin iftixarı sayılırlar. Bu fikrə inanmaq üçünsə görkəmli alimin həyat yoluna nəzər salmaq kifayətdir.

Təranə Məhərrəmova