Bakı 22°C
Avropaya inamında yanılan dahi
Hind mütəfəkkiri Rabindranat Taqor (1861 – 1941) dünya mədəniyyətini təkcə seçkin əsərləri ilə zənginləşdirməmiş, həm
də fəaliyyətinin böyük bir hissəsini onun klassik dəyərlərinin yayılmasına,
bəşəriyyətin vəhdəti düşüncəsinin dərinləşməsinə həsr etmişdir. Asiyada ilk
dəfə Nobel mükafatına layiq görülən (1913) R.Taqor Amerika, Avropa, Asiya
qitələrinin bir çox ölkələrinə böyük maarifçilik missiyası ilə səfərlər etmiş,
dünya xalqlarını yeni mənəvi intibaha səsləmişdir. Planetar vəhdət ideyasının daşıyıcılarını, təbliğatçılarını
yetişdirmək üçün o, 1901-ci ildə Hindistanda oğlanlar üçün xüsusi məktəb açmış,
1921-ci ildə isə Şərq sivilizasiyalarını öyrənmək istəyən alimlər üçün
beynəlxalq Vişvabharati universitetini yaratmış, Nobel mükafatından aldığı və
kitablarının çapından qazandığı bütün pulları bu universitetə qoymuşdur.
Milli
inkişafın dünya inkişafında sintezinin əsas layihəsi R.Taqorun yüz illik
yubileyi münasibətilə çap olunmuş "Universal İnsana doğru” məqalə və esselər
toplusunda irəli sürmüşdür. R.Taqor 1941-ci ildə "Sivilizasiyanın böhranı”
essesində ömrünün və düşüncəsinin son akkordları ilə yazırdı: "Bir vaxtlar mən
bütün qəlbimlə inanırdım ki, Avropanın mənəvi zənginliyi guya yeni, əsl gözəl
sivilizasiyanın mənbəyi olacaq. Ancaq indi, həyatla vidalaşdığım çağda bu inam
artıq yoxdur. Fəqət yenə də mən ümidlərimi itirməmişəm ki, Xilaskar gələcək və
kim bilir, bəlkə də o, bizim bu kasıb daxmaların birində doğulacaq. O, məhəbbət
ideyasını təsdiq edən İlahi vəhyi Şərqdən bəyan edəcək”.
R.Taqor 1941-ci ildə
Kəlküttədə anadan olduğu evdə vəfat etmişdir.
Aforizmlər
*Ölüm - günəşin sönməsi deyil, sübh şəfəqlərində lampa işığının
alınmasıdır.
İnsan özü ilə arasında barrikada qurur.
Biz səs-küylü kütlənin basırığına ona görə giririk ki, vicdanımızın
qışqırığını batıraq.
Yatdım, yuxuda gördüm ki, həyat - bəxtəvərlikmiş. Oyandım, gördüm ki,
çalışmaqmış. Çalışdım və anladım ki, çalışmaq -
bəxtəvərlikmiş.
Biz qapını bağlamışdıq ki, yanılma girə bilməsin, bəs onda həqiqət
haradan gələcək?
Tumurcuq sevəndə, çiçək olur, çiçək sevəndə – bar.
Hörümçək min hiylə qurur ki, şeh dənəciyini toruna salsın, ancaq
tutduğu – milçək.
Həqiqətin çayı yanılma arxlarından keçir.
Hər sonsuzun bir sonu var.
Sevgi – şərabla ləbələb doldurulmuş həyatdır.
Anın küyü əbədiyyət nəğməsi üzərində qəhqəhə çəkir.
Tüstü Göyə dirənir, kül Yerə çəkilir, axı, onlar Odun
bacı-qardaşlarıdır.
Ölü sözlərin külü bürüdü səni. Qəlbini sükutla yu.
Həqiqət onun toxumlarını daha geniş səpələyən tufanları özü-özünə
qarşı qaldırır.
O kəs xoşbəxtdir ki, şöhrəti həqiqətindən daha az parlayır.
Yalnız məntiqi olan ağıl hər şeyi yarıb keçən paza bənzər.
Otun kövrək zoğu da böyüdüyü böyük dünyaya layiqdir.
İnsan vəhşiliyində vəhşini də ötür.
Tonqala işığına görə təşəkkür et, ancaq qaranlıqda əzəli səbri ilə
sakitcə dayanan Çırağı da unutma.
Fərdilik özünü nə qədər parlaq göstərirsə, o, bir o qədər də bütün
varlıqla vəhdətə doğru can atır.
Mənə elə gəlir ki, sanki canlı bir planetəm və ideyalar çevrəsinə
qoşulmuşam. Amma təsəvvür edə bilmirəm ki, nə istəyirəm, nəyi düşünürəm, hansı
qərara gəlirəm. Nəyi sevmədiyimi, nəyi istəmədiyimi də bilmirəm. Mən öz
doğuluşumdan əvvəl yaranmışam. Mən özümü seçə bilməzdim. Mən – seçilmişəm. Ona
görə də əlimə düşmüş "Mən”dən istifadə etməliyəm.
Haçan ki, hər hansı bir dində bütün bəşəriyyəti öz doktrinasını qəbul
etməyə zorlamaq iddiası baş qaldırır, tirana çevrilir.
Göylərdə süzən eşq var. O, qəlbə od qoyur. Amma elə eşq var ki,
gündəlik işlərin mayasına qatılır. Bu eşq ailəyə hərarət gətirir.
Şehcik Gölə dedi: "Sən – şehin şanagüllə yarpağı altındakı böyük
damcısısan, mən – üstündəki balaca damcısı”.
Könüllər sevgi ilə aşıb-daşanda və yalnız görüşlə ayrılıq arasında
döyünəndə, onlara bir-birini anlamaq üçün bir işarə də bəs edər.
Həyat öz bütövlüyündə ölümü heç vaxt ciddi qəbul etmir. Ö, ölümün
qarşısında gülür, oynayır, rəqs edir, qurur, tikir, sevir. Nə zaman ki biz
ölümün ayrıca bir faktını seçirik, onda biz onun boşluğuna düşür və
çaşırıq.
Gözəllik – kamillik güzgüsünü üzünə tuturkən gördüyü həqiqətin
təbəssümüdür.
Mövhumat həqiqəti əlində elə bərk-bərk sıxıb saxlayır ki, axırda
öldürür.
Gülün ləçəklərini yolmaqla, siz onun gözəlliyini dərə bilməzsiniz.
Buludlar mənim həyatıma axın-axın gəlir, fəqət günbatar səmama
leysan-tufan gətirincə yox, rəng qatınca.
Dostluğun dərinliyi tanışlığın uzunluğundan asılı deyil.
"Səhərdir” deyibən, günü dünən
adına ötürmə. Ona təzəcə doğulmuş adsız çağanı ilk dəfə görürmüş kimi bax.
Öz bildiklərinlə övladını çəpərləmə, çünki onlar ayrı zamanlar üçün
doğulub.
Torpağın əsarətindən qurtuluş ağac üçün azadlıq deyil.
Hər uşaq o müjdə ilə doğulur ki, Allah insana hələ ümidini itirməyib.
Faktlar çoxdur, həqiqətsə bir.
İnam – toranlığı çəkilməmiş dan yerinin işığını duyan quşun oxuması
kimidir.
Məbədin müqəddəs kədərinin bir addımlığında toz içərisində oturmaq
üçün uşaqlar qaçışırlar, Allah onların oynamasına baxır və ruhaniləri unudur...
İncəsənətdə insan məqsədlərini deyil, özünü aşkar edir.
Təhlükədən qorunmaq üçün deyil, təhlükə ilə üzləşirkən qorxmaz olaq
deyə dua edək.
Qoy sizin həyatınız zaman sıldırımlarının lap qırağında şən-şən rəqs
etsin – yarpağın ucundakı şeh damlası kimi.
Həyat bizə verilir, bizsə onu fəda edəndə qazanırıq.
Həyat əmlaka deyil, azadlığa iddialıdır.
Musiqi iki qəlb arasındakı qeyri-müəyyənliyi doldurur.
Sevgi sadəcə, impuls deyil, qanunu yaşadan həqiqət olmalıdır.
Sevgi yalnız gerçəklik və sadə bir sentimentallıq deyil. O,
yaradılışın ürəyindəki həqiqət nüvəsidir.
Bizə sadəcə informasiya verən yox, həyatımızı bütün varlıqla
harmoniyaya gətirən təhsil – ən yüksək təhsildir.
Ağaclar – Yer kürəsinin eşidən
göylərlə danışmaq üçün sonsuz canatımı.
Biz sadəliyimizdə böyük ikən, Böyüklüyə daha yaxın oluruq.
Nədir incəsənət? – Gerçək Yaradıcının çağırışına insanın yaradıcı
qəlbinin hay verməsi.
Siz dayanmışkən və suya baxarkən dənizi keçə bilməzsiniz.
Sənətkar – Təbiətin aşiqidir: yəni onun həm köləsi, həm ağası.
Ölülərə şöhrətin,
dirilərə sevginin ölməzliyini verin.
Ulduzlar üşənmir ki, onları
işıldaquş sayırlar.
Şər – məğlubiyyətin təntənəsini özünə rəva görməz, Xeyirsə – görər.
İnsanlar qəddardır, İnsansa yox.
Torpağa zərbələr endirməklə biz ondan yalnız toz qaldıra bilərik,
amma məhsul yığa bilmərik.
Pessimizm – alkoqolizmin bir iç şəkli.
Evlilik o sənətdir ki, gərək hər gün onu cilalayasan.
Toxunarkən – biz öldürə, kənara çəkilərkən – sahib ola bilərik.
Əmin olanda ki, Allahın tozu-torpağı Sizin bütlərinizdən daha
əzəmətlidir, onlar xıncım-xıncım olub toza-torpağa çevrilir.
Təqdimat və tərcümə:
Rahid Ulusel
