3 yaşlı artkaspi.az-ın “mətbəxi”
Təxminən bir il əvvəl iş axtaranda tapacağım işə ancaq maddi
ehtiyaclarımın ödənməsinə kömək olacaq vasitə kimi baxırdım. Ədəbiyyatçılar
arasında məşhur olan yarı zarafat, yarı həqiqət bir fikir var: publisistika
bizi "məhv edir”. Orxan Həsəni məni artkaspi.az saytına işlməyə dəvət edəndə
buna görə bir az tərəddüd edirdim. Həm tənbəlliyimə görə, həm də hər gün
mədəniyyət tədbirlərdən xəbər yazmaq mənim işim deyil deyə, düşünürdüm. Amma
bütün gözləntilərimin əksinə oldu. Bunu bütün səmimiyyətimlə yazıram. artkaspi.az
saytı ikinci ailəm kimidir. Şablon səslənsə də belədir.
Bəzən ailəmə,
sevgilimə, dostlarıma deyə bilmədiyim şeyləri iş yoldaşlarımla bölüşürəm.
İşimin mahiyyətini bir az sonra yazacağam, indi istəyirəm bir az bizim
artkaspi-nin ailəsindən danışım. Divarlarından ədəbiyyat qoxan bir ofisimiz
var. Azərbaycan və dünya ədəbiyyatından ağlınıza ilk kimin adı gəlirsə, onların
şəkillərini səliqə ilə, xronoloji ardıcıllıqla düzmüşük. Türkiyənin məşhur
ədəbiyyat dərgilərinin səhifələrindən kəsilib yapışdırılan şəkillər insana
başqa bir motivasiya verir. Qapını ilk mən açıram. Kofe süzüb noutbuku
yandırıram. Manşetlərə baxıram, bir-iki xəbər yerləşdirib şənbə günü üçün
yazıya başlayıram. Yeri gəlib deyəcəyəm, yazdıqlarıma heç vaxt müdaxilə etmirlər.
"Kaspi”nin "Ədəbiyyat” əlavəsində hər şənbə dərc olunan yazılar bu balaca, isti
otaqdan çıxır.
Ofisə ikinci girən Xanım Aydın olur. Xanım Aydını da burda
tanıdım. Tərcümə işlərinə bizdə o baxır. Sonra Elşad Rəhimov gəlir. Ofisin ən
modern işçisi yəqin ki, odu. Montaj-kollaj işləri onluqdu. Son vaxtlar hər
yarım saatdan bir çıxıb siqaret çəkməyi də təzə vərdiş etmişik. Burada
işləyəndən o da ədəbiyyata qurşanıb, gül kimi uşaq idi, indi hərdən şeir yazır.
Baş redaktorumuz şair Fərid Hüseyndir. Fəridi məşhur İran olaylarından sonra
tanımışam. Amma yaradıcılığı ilə tanış olmaq artkaspi.az-lı günlərə qismət
imiş. Həm də redaktorla dil tapmaq üçün nə yazdığını bilmək lazımdır, hə? Fərid
Hüseynin şeirlərini artkaspidə kəşf etmişəm. Ofisdə iki şair kimi söhbət
edirik. İnanın, kamera qoyub bizim söhbətləri çəksələr, əla material olar. Bir
gün edəcəm onu da. Yaradıcılığımda tamamilə azadam. İstədiyim mövzuları
artkaspi.az-ın konseptində yaza bilirəm. Hərdən ciddi, hərdən kütləyə hesablanmış
mətnlərlə eyni sanbalı qoruya bilirik. Bizim cəmiyyətdə əksəriyyət üçün
ədəbiyyat onuncu, iyirminci, bəlkə, daha arxalarda bir sıradadır. Bu
coğrafiyada nə qədər maarifçilik ənənələri olsa da, nə qədər işıqlı adamlar
olsa da, toplumla kitabın arasında bütün dövrlərdə nəsə bir baryer var. Onu
aşmaq üçün mütləq zövq formalaşdırmaq lazımdır.
Azərbaycanda bir əlin barmaq
sayını keçməyəcək qədər ciddi, oxunan ədəbiyyat saytı var. Hər biri fərqli
mənzərədən ədəbiyyatı adamların həyatına daşıyır. Həm də ona görə sevinirəm ki,
artkaspi.az bu saytlardan biridir. Və bu dəqiqliyi, bu prinsipi həmişə qorumağa
çalışacaq. Bu ofisdə ədəbiyyat stajı, yaş önəmli olmur. Hər kəs bir-birinin
mətninə göz gəzdirir, redaktə edir. Təzə yazdığımız şeirləri, esseləri ucadan
oxuyuruq. Kiminsə kefi olmayanda digərləri əhval-ruhiyyəni kompensasiya edə
bilir. Məşhur zarafatlarımız şeirləri parodiya etməklə yaranıb. "İroniya işi”nə
mən baxıram. Son vaxtlar heç nə bəyənməməyimin köklü səbəbi budur yəqin. Nahar
fasiləsi vaxtı Fəridlə olan dialoqumuz absurd üstü bir məqamdır. Deyirəm:
– Mən nahara çıxıram...– Çıx...
– Beş dəqiqəyə çıxacam...
– Çıxarsan...
– "Abed” eliyim?
– Hə, get...
– Nahara getdim...
– Get də Rəvan, sən Allah, get ta...
İş söhbətləri zamanı bircə zarafatyana "qadağa” var – sovet kinolarından ucuz sitat gətirmək olmaz. Kimsə çaşıb qanunu pozanda hamının soyuq baxışları üstündə olur.
Artkaspi.az-ın üç yaşı tamam olur. Üç çevrəni qapayan rəqəmdir. Hər şeyi bütövləşdirir. "Kaspi” qəzetinin "Ədəbiyyat” əlavəsi kimi yaranan bu saytın üç illik arxivində əsl ədəbiyyat adına çox işlər görüldü. Şeirlər, esselər, hekayələr, müsahibələr, tərcümələr. Görülən işin bəhrəsini də gördük. Fəridin öz övladı kimi, bizim ailə kimi sevdiyimiz artkaspi.az-da hələ bu cür layihələr çox olacaq. Buna tam məsuliyyətimlə inanıram. İş insanın komfortu olmadıqca orda sıxılır. Artkaspi.az bir yaradıcı adam üçün bütün komfortu təmin edə bilir. Fevralın soyuq havalarını isti bir şeirə, isti bir mətnə sığınan adamlar üçün bu ən gözəl huzurdur. Ədəbi saytın başlıca vəzifəsi ədəbi mühiti izləmək, münasibət bildirməkdisə, bunu artkaspi.az həmişə ən yüksək səviyyədə yerinə yetirməyə çalışır. Reportajlar bunun dəlilidir. Həm də danmaq olmaz ki, içində ədəbiyyat olan adamın kaprizləri, eqosu da bitib-tükənmir. Saytda işləyən dörd nəfər bunu başa düşür, bir-birimizi anlamaqda çətinlik çəkmirik. Bəzən olub ki, işə tələsmişəm. Həyatın maddi ehtiyaclarından, problem caynaqlarından qurtulub özümü o otağa atmaq istəmişəm. Ədəbiyyat, sənət söhbətləri üçün darıxmışam.
Mənim masam Nazımın, Yusuf Atılqanın, Van Qoqun, Cem Karacanın, Ahmet
Arifin şəkilləri asılmış divarın önündədir. Başımı çevirib onlara baxanda
edəcəyim işlərin zamanla öz qiymətini alacağına bir az da inanıram. Qarşımda
isə klassiklərimizin şəkli asılmış divar, önündə də artkaspi.az yazılmış baner.
Qonaqlar onun qarşısında oturub saatlarla müsahibə verirlər. Yazdıqlarımı o
plakatın qarşısında oturub oxuyuram. Fonda artkaspi.az yazılan ən kiçik lövhə
belə, həmişə məndə inam hissi oyadır. Ümid edirəm ki, bu inam heç vaxt
itməyəcək.
Yarandığı gündən burada ədəbiyyat üçün çalışan adamlar işləyib,
saytın fəaliyyətinə özlərindən nəsə qatıblar. Bəzən kreativ layihələrlə gündəmə
gəlmişik. Ötən həftə "Sevdiyim əsər” layihəsi kitab kimi təqdim olundu. Bu və digər
"Kaspi” yayımlarında işıq üzü görən, artkaspi.az-ın layihələri, tərcümələri
oxucular üçün həm yeni müəlliflərin tanıdılmasında, həm də yeni ədəbi
nümunələrlə tanışlığında son illər mühüm rol oynayır. Son bir ildə çəkilən
video-müzakirələr, video-söhbətlər saytın bütün sosial platformalarda
iştirakını reallaşdırır. Bundan sonrakı layihələr də bu cür çağdaş tempdə davam
edəcək. Dünya ədəbiyyatının ən son nümunələrini zaman ötmədən tərcümə etmək,
saytda yayımlamaq ən öncül şərtlərimizdən biridir.
Belə... artkaspi.az üç yaşını qeyd edir. Bundan sonra da ədəbiyyatın
xidmətində layiqincə duracağına bütün sayt kollektivi adından söz verə bilərəm.
Daha gözəl şeirlər, daha həssas mövzular, sanballı mətnlər, tərcümələr yenə oxucularımızı
gözləyəcək. Ədəbi ənənəni və yeniliyi yenə bir müstəviyə qoya biləcək, Şərqli,
Qərbli, dünyanın hər yerindən, ədəbiyyatın hər səmtindən səs-soraq gətirəcəyik.
Sayt bütün ədəbi hadisələrə obyektiv, eyni zamanda oxucu mövqeyindən münasibət
bildirəcək. Bu sadaladıqlarım yada salmadır. Bu şeylər "saytın qanuni
məcəlləsi” kimi ağlımızdadır. Sənət, ədəbiyyat dünyanı xilas etmək üçündür,
Xeyrin tərəfində durmaq, onu qorumaq və nəsillərə ötürmək vəzifəsindədir. artkaspi.az
bu missiyanın ən öndə gedən əsgərlərindəndir və bu yolda addımlamağa davam
edəcək. Əziz oxucu, öncə səni, özümüzü və ədəbiyyatımızı təbrik edirəm!
Rəvan Cavid